Brieven aan Lucilius: Brief 1

SENECA LUCILIO SUO SALUTEM

[1] Ita fac, mi Lucili: vindica te tibi, et tempus quod adhuc aut auferebatur aut subripiebatur aut excidebat collige et serva. Persuade tibi hoc sic esse ut scribo: quaedam tempora eripiuntur nobis, quaedam subducuntur, quaedam effluunt. Turpissima tamen est iactura quae per neglegentiam fit. Et si volueris attendere, magna pars vitae elabitur male agentibus, maxima nihil agentibus, tota vita aliud agentibus. [2] Quem mihi dabis qui aliquod pretium tempori ponat, qui diem aestimet, qui intellegat se cotidie mori? In hoc enim fallimur, quod mortem prospicimus: magna pars eius iam praeteriit; quidquid aetatis retro est mors tenet. Fac ergo, mi Lucili, quod facere te scribis, omnes horas complectere; sic fiet ut minus ex crastino pendeas, si hodierno manum inieceris. [3] Dum differtur vita transcurrit. Omnia, Lucili, aliena sunt, tempus tantum nostrum est; in huius rei unius fugacis ac lubricae possessionem natura nos misit, ex qua expellit quicumque vult. Et tanta stultitia mortalium est ut quae minima et vilissima sunt, certe reparabilia, imputari sibi cum impetravere patiantur, nemo se iudicet quicquam debere qui tempus accepit, cum interim hoc unum est quod ne gratus quidem potest reddere.

[4] Interrogabis fortasse quid ego faciam qui tibi ista praecipio. Fatebor ingenue: quod apud luxuriosum sed diligentem evenit, ratio mihi constat impensae. Non possum dicere nihil perdere, sed quid perdam et quare et quemadmodum dicam; causas paupertatis meae reddam. Sed evenit mihi quod plerisque non suo vitio ad inopiam redactis: omnes ignoscunt, nemo succurrit. [5] Quid ergo est? Non puto pauperem cui quantulumcumque superest sat est; tu tamen malo serves tua, et bono tempore incipias. Nam ut visum est maioribus nostris, 'sera parsimonia in fundo est'. Non enim tantum minimum in imo sed pessimum remanet. Vale.

Werkvertaling (Kox)

Seneca groet zijn Lucilius

[1] Goed zo, mijn Lucilius, verdedig je eigenbelang, en verzamel en behoud de tijd, die tot nu toe werd afgenomen of werd ontfutseld of ontviel. Wees ervan overtuigd dat dit zo is als ik schrijf: sommige momenten worden ons afgenomen, sommige stiekem ontnomen, sommige verdwijnen eenvoudigweg. Het schandelijkst toch is het verlies, dat door nonchalance gebeurt. Let maar eens op, het grootste gedeelte van het leven gaat verloren terwijl we slecht handelen, een groot gedeelte terwijl we niets doen, het hele leven terwijl we iets anders doen. [2] Wie zul je mij noemen, die enige prijs op de tijd stelt, die de dag waardeert, die begrijpt, dat hij elke dag sterft? Hierin immers vergissen wij ons, dat wij de dood (alleen maar) vóór ons zien: een groot deel ervan is al voorbij gegaan. Alle (leef)tijd die achter (ons) is, houdt de dood. Doe dus, mijn Lucilius, wat je schrijft dat je doet: omarm alle uren. Zo zal gebeuren, dat je minder afhankelijk bent van de dag van morgen, als je de hand zult leggen (eig. futex.) op de dag van vandaag. [3] Terwijl we ons bezig houden met uitstel, rent het leven voorbij. Alle dingen, Lucilius, zijn van anderen, slechts de tijd is van ons; de natuur gaf ons het bezit van deze éne vluchtige en glibberige zaak, waaruit wie dat ook maar wil (ons) verdrijft. En zó groot is de dwaasheid van de stervelingen, dat zij dulden dat wat het minst en het goedkoopst is, en zeker herstelbaar, hen in rekening wordt gebracht, wanneer ze het verkregen hebben, (maar) dat niemand oordeelt, dat hij iets verschuldigd is, die tijd heeft gekregen, wanneer dit intussen het enige is, dat zelfs een dankbare niet kan teruggeven.

[4] Je zult misschien vragen, wat ik doe, die jou dat voorschrijf. Ik zal het oprecht bekennen: wat gebeurt bij iemand die vrijgevig maar nauwkeurig is, de rekening van mijn onkosten klopt voor mij. Ik kan niet zeggen dat ik niets verlies, maar wat ik verlies en waarom en op welke wijze zal ik zeggen; de oorzaken van mijn armoede zal ik noemen. Maar mij overkomt, wat de meesten overkomt, die niet door hun eigen fout tot armoede zijn gebracht: allen vergeven, niemand helpt. [5] Wat is dus het geval? Ik vind niet arm, voor wie voldoende is hoe weinig ook over is; toch wil ik liever dat jij jouw bezit behoudt, en op een goed moment begint. Want zoals het onze voorouders toescheen, 'spaarzaamheid op de bodem is te laat'. Immers niet alleen het minste blijft onderin achter, maar (ook) het slechtste. Gegroet.