T : telegonos - tenes

telegonos (telegonus)

(1) Een zoon van Proteus en Psamathe, die door Herakles in eenen worstelwedstrijd gedood werd, of een zoon van Proteus en Torone, die met zijnen broeder Tmolos aanleiding gaf, dat hun vader Thrakië, waar hij zich had nedergezet, weder verliet. (Zie Proteus.)
(2) Een zoon van Odysseus en Kirke. (Zie Odysseus.) Door zijne moeder uitgezonden om zijnen vader optezoeken, werd hij door storm naar Ithaka gedreven. Dáár leefde hij, door den honger gedwongen, van roof. Odysseus, bijgestaan door Telemachos, den zoon, dien hij bij zijne wettige gade, Penelope, had, trachtte hem te verjagen, doch werd door Telegonos gedood. Daarop bracht deze het lijk naar Aiaia tot Kirke, begroef het daar en huwde vervolgens met Penelope, bij wie hij eenen zoon verwekte, Italos geheeten. Met dezen trok hij naar Italië en stichtte daar de steden Tusculum en Praeneste.

telemachos (telemachus)

Telemachos en Penelope

De zoon van Odysseus en Penelope. Uit liefde voor zijnen nog zeer jeugdigen zoon trachtte Odysseus te vergeefs zich te onttrekken aan de deelneming aan den tocht tegen Troje. Telemachos werd dus geheel onder de leiding zijner moeder opgevoed. Toen in den raad der goden besloten was, dat Odysseus naar zijn vaderland zou terugkeeren, bezocht de godin Athena Telemachos, de gedaante van Mentes, eenen gastvriend zijns vaders aangenomen hebbende, en spoorde hem aan om de vrijers, die naar de hand zijner moeder dongen, uit de ouderlijke woning te verjagen en dan zelf op reis te gaan, om naricht intewinnen betreffende zijnen vader. De vrijers stoorden zich echter niet aan het bevel, dat Telemachos hun dientengevolge gaf. Toch ging Telemachos op reis, door Athena vergezeld, die nu de gedaante had aangenomen van Mentor, een bejaard inwoner van Ithaka, wien Odysseus bij zijn vertrek had aanbevolen te waken over zijn huis. Eerst ging hij naar Pylos tot Nestor en daarop naar Sparta tot Menelaos. Bij zijne tehuiskomst ontkwam hij gelukkig aan eene hinderlaag, die de vrijers hem gelegd hadden. Hij vond daarop zijnen vader weder in de woning van den zwijnenherder Eumaios en hielp hem bij het dooden der vrijers. -
Latere mythen berichtten, dat hij na den dood zijns vaders met zijnen stiefbroeder Telegonos was medegetrokken naar het eiland van Kirke (Zie Telegonos.) en daar met de dochter van deze, Kassiphone, was gehuwd. Toen Telemachos later zijne schoonmoeder Kirke vermoord had, werd hij zelf door zijne gemalin omgebracht. -
Of wel hij zou getrouwd zijn met Nausikaä, de schoone dochter van Alkinoös, den koning der Phaiaken, of volgens anderen met Polykaste, de dochter van Menelaos, en uit een dezer beide verbintenissen zou een zoon, Perseptolis, gesproten zijn. -
Nog eene andere legende verhaalt, dat hij naar Italië zou getrokken zijn en dat hem daar eene dochter zou geboren zijn, Roma genaamd. Hij stichtte er de stad Clusium. -
Eindelijk meldt nog eene mythe, dat Odysseus hem tengevolge van een verkeerd uitgelegd orakel, hetwelk hem voorspeld had, dat zijn leven gevaar zou loopen door zijnen zoon (Zie Telegonos.), Telemachos reeds geruimen tijd vóór zijnen dood uit zijne omgeving had verwijderd.

telephassa

D. i. "de vèr schitterende", de gemalin van Agenor, de moeder van Europa, Kadmos, Phoinix en Kilix. Zij trok met hare zonen uit om hare door Zeus geschaakte dochter te zoeken, en zette zich met Kadmos in Thrakië neder, waar zij stierf. -
Soms heet zij echter de gade van Phoinix. Zie aldaar.

telephos (telephus)

De zoon van Herakles en Auge. Kort na zijne geboorte werd hij te vondeling gelegd, doch door herders gevonden en opgevoed. Toen hij volwassen was geworden, deed hij bij het delphische orakel onderzoek naar zijne afkomst en kreeg bevel om naar Mysië tot koning Teuthras te reizen. Daar vond hij zijne moeder weder, en volgde later Teuthras in de regeering op. (Zie Auge.) Toen de Grieken op hunnen tocht naar Troje bij vergissing in Mysië landden, dreef hij hen terug, doch werd zelf door Achilleus gewond, daar Dionysos hem over eenen wijnstok struikelen deed. Deze verwonding had ten gevolge, dat de Grieken vernamen wie hij was, en wegens zijne grieksche afkomst hem uitnoodigden mede tegen Troje optetrekken. Hij weigerde aan dit verzoek te voldoen, daar hij gehuwd was met eene dochter [??; zuster; Kox] van koning Priamos, met name Astyoche, volgens sommigen echter Laodike geheeten. (Zie echter Laodike.) -
Zijne wonde wilde niet genezen, en daarom raadpleegde Telephos op nieuw het orakel, hetwelk hem antwoordde, dat alleen degeen, die de wond geslagen had, haar ook weder kon heelen. Hij ging daarop tot Agamemnon, die intusschen na den mislukten inval in Mysië naar Griekenland was teruggekeerd, en ging op raad van diens gade Klytaimnestra met haren kleinen zoon Orestes in de armen bij den haard als smeekeling zitten. Agamemnon herkende in hem, hoewel hij als bedelaar verkleed was, den overwinnaar der Grieken. Daar hij zelf intusschen een orakel gekregen had, dat de Grieken zonder de hulp van Telephos niet naar Troje zouden kunnen komen, beloofde hij hem zijne hulp, en door toedoen van Agamemnon stemde Achilleus er in toe Telephos te genezen. Hij schraapte roest van zijne lans in de wonde en deze genas terstond. Uit dankbaarheid hiervoor wees nu Telephos aan de Grieken den weg naar Troje. -
Hij werd te Pergamon en ook in het bosch op het Parthenion-gebergte in Arkadië, waar hij te vondeling gelegd was, als heros vereerd.

telesilla

Eene half mythische, half historische persoonlijkheid. Hare vaderstad Argos was eens beroofd van mannen, die haar in tijd van nood tegen de vijanden konden verdedigen, want bijna allen waren gevallen in eenen slag tegen de Lakedaimoniërs. Deze besloten daarom (510 v. Chr.) eenen aanval op Argos te ondernemen. Toen riep Telesilla, eene schoone, krachtige vrouw, die als eene begaafde dichteres onder hare medeburgers groote eer genoot, alle grijsaards en knapen bijéén, nam ook de krachtigste vrouwen in het aldus gevormde leger op, haalde wapenen uit de tempels en gymnasiën (scholen voor lichaamsoefeningen) en verdedigde op deze wijze de muren der stad. De Lakedaimoniërs werden geheelenal teruggeslagen en trokken weg zonder eenen tweeden aanval te wagen. In de nabijheid van den tempel van Aphrodite werd nu door het dankbare volk een heiligdom ter eere van Telesilla opgericht, waarin haar beeld stond met een helm in de hand, dien zij zich gereed maakt optezetten. Aan hare voeten lagen boekrollen, die hare gedichten bevatten.

telesphoros (telesphorus)

Een genezing aanbrengende daimon, een zoon van Asklepios. Zijn naam duidt hem aan als den god, die het einde der ziekte aanbrengt. -
Soms is de naam Telesphoros alleen een bijnaam van Asklepios. Telesphoros zelf had evenwel weder eenen bijnaam, Euamerion. Eigen tempels had hij te Pergamon en te Smyrna. Hij wordt afgebeeld als een knaap met eenen langen mantel en eene phrygische muts op het hoofd, meestal te samen met zijnen vader en zijne zuster Hygieia. Zie Hygieia.

telete

De dochter van Dionysos en Nikaia. Toen hare moeder zich gedood had, nadat zij haar ter wereld had gebracht (Zie Nikaia.), werd zij door haren vader opgevoed en bleef diens bestendige gezellin en dienares. Zij is de personificatie der geheimzinnige inwijding, die de mystische dienst van den god vorderde. Haar naam beteekent dan ook "inwijding".

telethusa

Zie Iphis.

teleutas

Een andere naam voor Teuthras, den koning van Mysië, bij wien Auge eene gastvrije opname vond. Zie Auge.

tellus

Tellus (relief)

De godin der Aarde, nauw verwant met Ceres en meestal gezamenlijk met deze aangeroepen. Zij is zoowel de vruchtbare schoot, die alles voortbrengt (Tellus Mater), als het graf, dat alles in zich opneemt, wat zijnen tijd heeft gehad. -
In eedformulieren wordt zij naast Iupiter aangeroepen, om zoo door samenvoeging van hemel en aarde het heelal tot getuige te nemen van den eed. Zij is ook de vaste grondslag, waarop alle orde in de natuur rust. Daarom riep men haar aan bij aardbevingen. Het beeld van Tellus stabilita werd met de symbolen van den akkerbouw op munten gestempeld door keizers, die de orde en de veiligheid in den staat hadden hersteld. Eindelijk is zij ook eene godin van den echt. Haar eerste tempel te Rome werd gebouwd kort na het jaar 268 v. Chr., toen er eene aardbeving gevoeld werd gedurende een gevecht door de Romeinen tegen de Picenters geleverd. (Zie verder Ceres.) -
Haar wezen was ongeveer geheel gelijk aan dat van de grieksche godin der Aarde, Gaia. Zie aldaar.

temenos (temenus)

(1) Een der Herakleiden. (Zie Herakles.)
(2) Een zoon van Pelasgos. Hij had Hera in hare kindsheid opgevoed en wijdde haar drie tempels: als maagd, als gade en als moeder.

tempestas

Eene godheid, waaraan L. Cornelius Scipio eenen tempel wijdde, nadat hij in het jaar 259 v. Chr. met moeite nabij het eiland Korsika aan eenen zwaren storm was ontkomen. Die tempel stond aan den Appischen weg buiten de porta Capena. Aan Tempestas werden zwarte lammeren geofferd. -
Er is ook somtijds sprake van meerdere Tempestates. Deze stonden onder het bestuur van Iupiter.

tenes / tennes

Een zoon van Kyknos en Prokleia, eene dochter van koning Laomedon van Troje. Later huwde Kyknos met Philonome, die liefde opvatte voor haren stiefzoon, welke echter door Tennes niet beantwoord werd. Philonome beschuldigde hem daarop bij zijnen vader, dat hij haar tot ontrouw had willen verleiden, en Kyknos, die aan hare beweringen geloof sloeg, wierp Tennes en zijne zuster Hemithea, welke hij van medeplichtigheid aan het gebeurde verdacht, in eene kist in zee, die beiden echter behouden naar het eiland Leukophrys bracht, waar Tennes eene kolonie stichtte, en dat hij naar zijnen naam Tenedos noemde. Later vernam Kyknos het bedrog tegen hem gepleegd. Hij doodde daarop Philonome en trok zijnen zoon achterna. Toen de Grieken naar Troje trokken, verzetten zich vader en zoon tegn hunne landing, doch werden beide door Achilleus gedood. -
Tennes werd als heros op Tenedos vereerd. De naam van Achilleus mocht in zijnen tempel niet worden uitgesproken, en geen fluitspeler mocht dat heiligdom betreden, omdat een fluitspeler, Molpos genaamd, valsch getuigenis tegen hem bij zijnen vader had afgelegd. -
Een zeer schoon marmeren beeld van Tennes werd door den Romeinschen propraetor Verres geroofd en naar Rome gebracht.