T : taurobolia - telchinia
taurobolia
Oorspronkelijk een stierenoffer,
soms aan Athena, meermalen aan Artemis,
gebracht. Bij den dienst van deze laatste schijnt het in
de plaats der menschenoffers getreden te zijn. -
Een daarvan geheel verschillend offer waren de
Taurobolia, die in den tijd van het verval van den
romeinschen godsdienst, meestal met Kriobolia (offers van
rammen) verbonden, in Italië gebracht werden. Zij
stonden in verband met den dienst van Rheia Kybele
en Attis. Rheia was in de verwarde en onzuivere
godsdienstige voorstellingen van dien tijd geworden de
moeder van alle dingen en alle goden, en toch tevens eene
maagd, die zelve geene moeder heeft gehad en naast Zeus op
zijnen troon zetelt. Attis is haar lieveling; een tijd
lang wordt hij haar ontrouw, doch daarna keert hij tot
haar terug, verminkt zich ter harer eere en is als een
verheerlijkte halfgod voor eeuwig met haar verbonden. Men
liet zich in de geheimenissen van den dienst dezer godin
inwijden om van de besmettingen van het leven gereinigd
te worden, door een zoenoffer, dat als plaatsvervanger
het bedreven kwaad op zich nam en door zijn bloed de
schuld uitwischte. Wie de plechtigheid der inwijding
onderging, moest in eene kuil gaan staan, welke met
doorboorde planken bedekt was. Op die planken werd de
offerstier gebracht, en daar werd hem het mes in de keel
gestooten, zoodat het warme bloed nederkwam op dengene,
die in den kuil stond. Meestal werd het met den mond
opgevangen. Door dien doop met bloed werd men eene
wedergeboorte deelachtig. Men kon de wijding der
Taurobolia ondergaan voor zijn eigen heil, maar ook voor
het welzijn van eene stad of van eenen ganschen staat. In
den keizertijd was het gewoonte voor het heil des keizers
zich aldus met bloed te laten doopen.
Hoogstwaarschijnlijk zijn deze zonderlinge en walgelijke
plechtigheden uit het Oosten naar Rome en naar Italië
overgekomen. Te Rome bracht men die offers op den
Vaticaanschen berg, juist op de plek, waar nu de kerk van
St. Pieter staat. Zeer langen tijd heeft hun aanzien
voortgeduurd. De bewijzen zijn gevonden, dat er nog in
het jaar 390 onzer jaartelling Taurobolia zijn gebracht.
taurophonos (taurophonus)
Een bijnaam van Herakles.
Deze sloeg eens den stier dood van eenen boer, die
geweigerd had zijnen zoon Hyllos te eten te geven. De boer schold den
held uit, en na dien tijd bleef het bij de inwoners der
op het eiland Rhodos gelegen stad Lindos, in wier
nabijheid het feit had plaats gegrepen, gewoonte op
Herakles te schelden, als zij hem offers brachten.
taygete
De dochter van Atlas en Pleione,
eene der Pleiaden. Zij was de bestendige gezellin van Artemis. Zeus vatte
liefde voor haar op, doch om haar aan zijne vervolgingen
te onttrekken, veranderde hare goddelijke meesteres haar
in eene hinde. -
Eene andere legende evenwel verhaalde, dat zij Zeus
wederliefde bewees, en hem twee zonen schonk, Lakedaimon
en Eurotas.
teiresias (tiresias)
Een beroemd waarzegger uit
Thebe, de zoon van Eueres en Chariklo, uit het geslacht
der Sparten. (Zie Sparten.) Hij bereikte eenen
hoogen ouderdom, maar was reeds blind van zijn zevende
jaar af aan. Die blindheid was veroorzaakt, doordat hij
de geheimen der goden aan de menschen verraden had, of
wel Athena had hem blind gemaakt, omdat hij haar
gezien had, toen zij met zijne moeder zich baadde. De
godin sprenkelde hem water in de oogen, en dit ontnam hem
dadelijk het gezichtsvermogen. Chariklo bad echter
Athena, dat zij haren zoon weder ziende zou maken. Dit
vermocht de godin niet, maar zij versterkte zijn gehoor,
zoodat hij de spraak der vogels kon verstaan en zij gaf
hem eenen staf, waarmede hij gaan kon evenals de zienden.
-
Eene andere legende verhaalt, dat hij eens op den berg
Kyllene twee slangen gezien had, die zich om elkander
kronkelden en met zijnen stok daarnaar slaande, hierop
plotseling in eene vrouw was veranderd. Toen hij na zeven
jaren die slangen wederzag en er weder naar sloeg,
veranderde hij ook weder in eenen man. Nu gebeurde het
eens, dat Zeus met Hera twist kreeg over eene vraag, die
Teiresias alleen in staat was te beslissen, omdat hij een
tijd lang man, en een tijd lang vrouw geweest was. Hij
werd als scheidsrechter ingeroepen en stelde Zeus
volkomen in het gelijk. De godin, hierover vertoornd,
strafte hem voor zijn antwoord met blindheid, doch Zeus
gaf hem een leven zeven- of negenmaal zoolang als dat van
andere menschen en de gave der voorspelling. -

Teiresias
tegenover Oedipus
Teiresias was degeen, die de euveldaden van Oidipus aan
het licht bracht. Toen de zeven vorsten voor Thebe
gelegerd waren, gaf hij aan de Thebanen den raad om zich
dapper te verdedigen en beloofde hun de overwinning, zoo
een van de afstammelingen der Sparten zijn leven
vrijwillig wilde opofferen. Dit deed Menoikeus,
de zoon van Kreon. Toen later de Epigonen de
stad belegerden, was Teiresias ook degeen, die den raad
gaf om vredesonderhandelingen aanteknoopen en
ondertusschen de stad te verlaten. Zijne dochter Manto viel
in handen der overwinnaars en werd aan Alkmaion als
diens aandeel in den buit toegewezen. Zij baarde hem twee
kinderen en werd vervolgens naar Delphoi tot Apollo
gezonden, die haar ook zijne liefde schonk. (Zie Manto.)
Toen de Thebanen uit Thebe vluchtten, stierf Teiresias,
terwijl hij uit de bron Tilphusa dronk. Èn daar èn te
Thebe beweerde men zijn graf te kunnen aanwijzen. Persephone
was, zoo verhaalde men, hem zóó genegen, dat hij de
eenige was onder de schimmen, die zijn verstand had
behouden. Daarom zond Kirke, toen Odysseus haar verliet, dezen naar de onderwereld,
opdat hij daar van Teiresias inlichtingen omtrent zijne
verdere zwerftochten zou bekomen. Te Orchomenos in
Boiotië had hij een beroemd orakel.

Odysseus raadpleegt Teiresias
in de onderwereld
tekmessa (tecmessa)
De dochter van Teuthras, den
koning van Phrygië. Door Aias, den zoon van Telamon, op
een van diens strooptochten geroofd, werd zij zijne
geliefde slavin. Zij baarde hem eenen zoon, met name Eurysakes.
telamon
De zoon van Aiakos, den
koning van Aigina, en Endeis, de dochter van den Kentaur Cheiron.
Door zijne moeder aangezet, doodde hij met zijnen broeder
Peleus hunnen stiefbroeder Phokos. Toen
hij hierop moest vluchten, kwam hij bij Kychreus,
die op het eiland Salamis regeerde. Deze reinigde hem van
de bloedschuld, die hij op zich geladen had, gaf hem
zijne dochter Glauke ten huwelijk en liet hem bij zijnen
dood het bestuur over Salamis na. Hij nam deel aan de Kalydonische jacht, aan den tocht der Argonauten
en vergezelde Herakles op zijnen tocht tegen Troje en tegen de Amazonen.
Met Herakles was hij zeer bevriend. Toen deze kort
voordat zij te samen uittrokken, bij hem zijnen intrek
genomen had, bad de held tot zijnen vader Zeus, dat
deze aan Telamon, die nog steeds kinderloos was, eenen
zoon mocht schenken. Spoedig daarop werd Glauke zwanger
en baarde eenen zoon, dien zij Aias noemde.
Herakles wikkelde het jonge kind in zijne leeuwenhuid en
smeekte de goden, dat zij het kind zóó onwondbaar
mochten maken als die huid ondoordringbaar was. En de
goden verhoorden zijn gebed. -
Volgens eene andere overlevering was Aias evenwel de zoon
eener tweede gade van Telamon, Periboia of
Eriboia geheeten. -
Bij de inneming van Troje wist Telamon de ijverzucht, die
Herakles tegen hem opvatte, toen hij er in slaagde om
vóór dezen de muren der stad te beklimmen, te doen
bedaren, door hem het eerst te offeren als Kallinikos.
(Zie Kallinikos.) Bij de verdeeling van den buit werd aan
Telamon de schoone Hesione, de dochter van den koning Laomedon,
toegewezen. Zij trok met hem mede en baarde hem twee
zonen, Teukros en Trambelos. -
Toen zijn oudere zoon Aias zich voor Troje van het leven
had beroofd, en Teukros het bericht daarvan naar Salamis
overbracht, werd deze door Telamon verstooten, omdat hij
niet beter voor zijns broeders leven had gewaakt. -
De etrurische stad Telamon was, zoo beweerde men, naar
hem genoemd, omdat hij daar op den Argonautentocht was
aangeland.
telchin
De zoon van Apis, eenen
koning van Sikyon. Hij wordt gezegd met zijnen broeder Thelxion
Apis verhinderd te hebben om zich meester te maken van
den Peloponnesos. Volgens sommige legenden zouden zij
zelfs hunnen vader gedood hebben. -
De berichten omtrent deze gebeurtenis zijn zeer verward.
Soms toch wordt Apis de zoon van Telchin genoemd. Het
schijnt, dat de gansche legende van de plannen, die Apis
tegen den Peloponnesos zou hebben opgevat en van de
samenzwering door Telchin en Thelxion tegen hem gesmeed,
betrekking heeft op den strijd, die er gevoerd is
tusschen hen, die dieren als de symbolen der goden wilden
vereeren en hen, die godenbeelden wilden invoeren.
telchinen
De oudste bewoners van het
eiland Rhodos. Zij worden zonen genoemd van Thalassa (de
Zee). Zij hebben met Kapheira, de dochter van Okeanos, Poseidon,
den god der zee, opgevoed, die hun door zijne moeder Rheia ter
opvoeding was toevertrouwd. Zij waren de uitvinders van
de meeste handwerken en de eerste vervaardigers van
metalen beelden. Hunne zuster Halia was de
eerste, die de liefde van Poseidon genoot. (Zie Halia.)
Daarom stonden ook hare broeders onder zijne bijzondere
bescherming. Doch ook tot den dienst van Hephaistos
schijnen zij in betrekking gestaan te hebben. Het waren
eene soort van daimonen van denzelfden aard als de Korybanten
en de Kureten. Men schreef hun de macht toe om
onweders te doen ontstaan en te doen bedaren, en ook om
allerlei gedaanten aantenemen. Zelfs hadden zij den naam
van booze toovenaars. Daarom haatten en vervolgden de
goden hen. Apollo verscheurde hen, na zich in eenen wolf
veranderd te hebben, of doodde hen met zijne pijlen. Of
wel Zeus liet sommigen van hen door eene
overstrooming omkomen. -
Andere berichten daarentegen lieten hen het eiland Rhodos
verlaten, juist omdat zij eene overstrooming voorzagen.
Zij zouden zich deels in Sikyon, deels in Teumessos in
Boiotië hebben nedergezet. -
Het schijnt, dat de Telchinen eene mythische voorstelling
zijn van de allereerste beginselen van scheepvaart en
scheepsbouw en van de handwerken, daardoor noodwendig in
het leven geroepen. -
Zie verder Lykos (4).
telchinia / telchinios
(telchinius)
Een bijnaam van Hera en Athena en
een bijnaam van Apollo, die zij droegen naar oude beelden,
waarvan men beweerde, dat zij door de Telchinen
waren vervaardigd. Zie het vorig artikel.
|