S : sisyphos - slaap

sisyphos (sisyphus)

Een zoon van Aiolos en Enarete. Hij bouwde de stad Ephyra, die later Korinthe genoemd werd, en huwde met Merope, eene der zeven dochters van Atlas. Als zijn zoon wordt Glaukos genoemd, die in de meeste legenden de vader heet van Bellerophon. Ook worden als zijne zonen genoemd de sluwe Sinon en de listige Odysseus. Omtrent den laatste verhaalde de mythe het volgende:
Autolykos, een roover op den Parnassos, had vee van Sisyphos gestolen. Deze had echter aan de hoeven zijner runderen een teeken gemaakt en ontdekte zoo, waar zij waren. Om zich te wreken had hij Antikleia, de dochter van Autolykos, verleid, zoodat deze zwanger was van Odysseus, toen zij kort daarna met Laërtes huwde. -
Als koning van Korinthe stichtte hij de isthmische spelen. Hij verwierf zich grooten roem door zijne schranderheid en sluwheid en was alshetware de vertegenwoordiger van de listige, geslepene korinthische kooplieden. Vooral was hij op winst uit, daarbij alleen het doel voor oogen houdende en niet lettende op de middelen, al waren die ook in strijd met den eerbied aan de goden verschuldigd. Het meest is hij in de mythe beroemd geworden door de straf, die hem in de onderwereld was opgelegd. Daar moest hij een rotsblok naar den top van eenen berg rollen.

Had hij zijne taak bijna vervuld, dan stortte het plotseling naar beneden en hij moest zijnen arbeid van voren af aan beginnen. De oorzaak, waarom hij die straf moest ondergaan, wordt zeer verschillend opgegeven. Sommige legenden verhaalden, dat hij de geheimen der goden had verraden, andere, dat hij herhaaldelijk eenen inval in Attika had gedaan om er te rooven en te plunderen. Wie hij daar aantrof, doodde hij door eenen geweldig grooten steen op hen te werpen, of wel hij dwong hen op eene in zee vooruitstekende rots hem de voeten te wasschen en schopte hen dan in zee; hierom zou hij door Theseus gedood zijn. Nog andere legenden schreven zijne straf toe aan de wreede wijze, waarop hij Tyro behandeld had. Hij leefde namelijk in onmin met zijnen broeder Salmoneus en vroeg aan Apollo, hoe hij dezen zou kunnen dooden. De god antwoordde hem, dat zoo hij zich met de dochter van zijnen broeder, Tyro, verbond, en zij hem zonen baarde, deze hem zouden wreken. Hij pleegde daarop geweld aan Tyro, en zij bracht twee zonen ter wereld, doch doodde ze terstond na hunne geboorte. Eindelijk wordt nog verhaald, dat de riviergod Asopos tot hem kwam en de hulp zijner schranderheid inriep, om uittevorschen, wie zijne dochter Aigina geroofd had. Sisyphos wees Zeus als den schaker van het meisje aan, en deze, hierover vertoornd, legde hem zijne zware straf in de onderwereld op. -

Kunstwerk van zand, gemaakt met de 'Art Machine' Sisyphos II. (http://www.taomc.com/art_machines/sisyphus.htm)

Nog eene andere legende verhaalde omtrent Sisyphos, dat Zeus in zijnen toorn Thanatos (de Dood) tot hem zond, doch dat de sluwe koning dezen met sterke banden wist te boeien, zoodat er niemand meer sterven kon. Eindelijk echter kwam Hades zelf, bevrijdde Thanatos en gaf Sisyphos aan dezen over. Vóórdat de koning stierf, beval hij echter aan zijne vrouw hem onbegraven te laten en hem geene doodenoffers te brengen. Na eenigen tijd beklaagde hij zich nu bij Hades over het gebrek aan eerbied, waarmede zijne vrouw zijn lijk behandelde en verzocht naar het licht te mogen terugkeeren om haar te straffen. Dit werd hem toegestaan. Toen hij evenwel op de aarde was, wilde hij niet naar de onderwereld terugkeeren, tot Hermes kwam en hem met geweld terugvoerde. Zijn graf was op den isthmus, doch de plaats daarvan was slechts aan zeer weinigen bekend. Te Korinthe werd hij als heros vereerd. -
Het karakter en de straf van Sisyphos zijn eene symbolische voorstelling van de ijdelheid en de vergeefsche inspanning, waarmede de mensch, te veel steunende op zijne schranderheid, streeft naar wat buiten zijn bereik ligt. Door eene hoogere macht wordt hij overwonnen en onderdrukt, en zijne straf is de onvoldaanheid van den menschelijken geest, die, wanende het hoogste punt van kennis bereikt te hebben, plotseling terugstort in de diepte van aardsche zwakheid en onwetendheid.

sithon

Een koning van Makedonië, de vader van Pallene. Zie Pallene (1).

skamandros (scamander)

(1) De god van de rivier van dien naam, welke in de nabijheid van Troje stroomde, een zoon van Okeanos en Tethys. Zijn oudere naam was Xanthos. Hij huwde met de Nymph Idaia, die hem eenen zoon Teukros en eene dochter Idaia schonk. -

Door Achilleus bespot, ging hij met dezen eenen strijd aan, brulde daarbij als een stier, deed zijne golven al hooger en hooger rijzen en dreef Achilleus schuim, bloed en lijken te gemoet. Toen werd Hephaistos door Hera gezonden om den griekschen held bijtestaan, en deze dreef met zijne vlammen den stroom terug en joeg hem zooveel angst aan, dat Hera eindelijk gebood hem verder te verschoonen.
(2) Een kleinzoon van den vorigen. Deïmachos namelijk, de zoon van Eleon, uit Boiotië had Herakles vergezeld, toen deze optrok tegen Troje. Hij won daar de liefde van Glaukia, de dochter van Skamandros. Bij de bestorming van den muur echter sneuvelde hij. Glaukia vertrouwde zich nu aan de bescherming van Herakles toe, en liet zich naar den vader van haren minnaar brengen. Daar baarde zij eenen zoon, dien zij den naam gaf van Skamandros.
(3) Skamandros of Skamandrios heet ook de zoon van Hektor en Andromache, die gewoonlijk Astyanax wordt genoemd. Zie Astyanax en Oxynios.

skephros (scephrus)

Een zoon van Tegeates, den koning van Tegea. Hij had een onderhoud met Apollo in diens tempel te Tegea. Zijn broeder Leimon meende, dat Skephros hem bij den god beschuldigd had en doodde hem daarom. Tot straf hiervoor trof Artemis Leimon met hare pijlen, doch er kwam tevens door haar toedoen eene groote onvruchtbaarheid over het land. Het orakel beval als middel om de godin te verzoenen een treurfeest intestellen ter eere van Skephros. Een deel van het feest van Apollo en Artemis was hem dan ook voortaan gewijd, en daarbij werd iemand door de priesteres van Artemis, die met pijl en boog gewapend was, vervolgd als herinnering aan de wijze, waarop de godin Leimoin vervolgd had.

skiapodes (sciapodes)

D.i. "schaduwvoeters", een volk, dat, naar men zeide, in Indië woonde en zulke groote voeten had, dat zij die als zonnescherm gebruikten. Als zij namelijk gingen zitten, strekten zij één hunner voeten uit in de richting, van waar de zonnestralen kwamen.


skiras

Een bijnaam van Athena, onder welken zij te Phaleron, de havenstad van Athene, en op Salamis tempels had. Haar ter eere werden de Skirophoriën gevierd. Zie Athena.

skiron

(1) Een berucht roover, die op de naar hem genoemde Skironische rots tusschen Megara en Athene roofde, zich door de voorbijgangers op de rots de voeten liet wasschen en hen daarna in zee schopte, waar hunne lijken door eene schildpad werden verslonden. Theseus deed hem op dezelfde wijze omkomen, waarop hij velen had gedood.
(2) De zoon van Pylas. Hij was gehuwd met eene dochter van Pandion, den koning van Athene, en betwistte aan diens zoon Nisos de heerschappij over Megara. Zij riepen Aiakos als scheidsrechter in en deze wees aan Nisos de regeering en aan Skiron het bevel over het leger toe.

skirophoriën (scirophoriën)

Zie Athena.

skylla (scylla) xxxxxxxxxx

(1) Eene dochter van Typhon en Echidna, of volgens anderen van Poseidon en de Nymph Krataiïs, een vreeselijk huilend monster met twaalf wanstaltige voeten en zes halzen van eene ongeloofelijke lengte. Op iederen hals had zij eenen afgrijselijken kop met drie rijen puntige tanden. Hare voeten waren vastgeklemd aan de rots, waarop zij woonde, maar met hare halzen strekte zij hare hongerige muilen steeds uit naar buit en ving dolfijnen en zeehonden. Kwam een schip in hare nabijheid, dan moest dit een deel der opvarenden als buit aan Skylla afstaan. Odysseus voer haar voorbij, ten strijde toegerust en bereid om met zijne wapenen den aanval van het monster afteweren. Toch moest hij zijne vermetelheid met den dood van zes zijner makkers bekoopen.

John Flaxman: Scylla (1805)

Volgens latere sagen was Skylla oorspronkelijk een schoon meisje geweest, òf eene der Nereïden, òf eene speelnoot van deze. De zeegod Glaukos was in liefde voor haar ontbrand (Zie Glaukos (1)), doch dit was de oorzaak van haar ongeluk; want de tooveres Kirke, die zelf ook liefde voor Glaukos had opgevat, mengde in het water, waarin zij zich baadde, tooverkruiden, die ten gevolge hadden, dat haar bovenlijf de gedaante van een meisje bleef behouden, maar het overige gedeelte van haar lichaam in een visch veranderd werd, terwijl haar buik omgord werd met vreeselijke hondenkoppen.

Jacques Dumont, dit le Romain (1701 - 1781): Glaucus en Scylla (Troyes, Musée des beaux-arts.)

Zelfs toen bleef zij nog zóó schoon, dat Poseidon liefde voor haar opvatte. Diens gemalin echter, Amphitrite, veranderde haar uit ijverzucht geheelenal in een afschuwelijk monster, dat door de latere dichters steeds meer en meer schrikwekkend voorgesteld werd, zoodat men ook haren staart in verschillende staarten splitste en aan het uiteinde van ieder daarvan honden- of drakenkoppen plaatste. Hare woonplaats had zij in de zeeëngte tusschen Sicilië en Italië. Herakles doodde haar, omdat zij eenige der runderen van Geryon, die de held medevoerde (Zie Herakles.), geroofd had, doch Phorkys maakte haar weder levend. Somtijds nam men het bestaan van meer dan ééne Skylla aan, die dan geacht werden in de onderwereld te wonen.
Nabij Skylla woonde een tweede monster, met name Charybdis. Deze heette eene dochter van Poseidon en Gaia. Zij was een roofzuchtig wezen en ontstal aan Herakles eenige zijner runderen. Daarom werd zij door Zeus met zijnen bliksem in zee geslingerd. Ook toen nog behield zij hare roofzuchtige natuur. Zij woonde in het hol eener rots, waarop een vijgeboom stond. Om haren onverzadelijken honger te stillen, verslond zij gansche schepen met alles wat daarop was. Driemaal daags slurpte zij het zeewater in en driemaal daags spuwde zij het weder uit onder een brullend geraas en dreef dan alles, wat zij niet voor zich zelve behield, naar Skylla toe. Odysseus beproefde, toen hij door de zeeëngte voer, de gevaarlijke nabijheid der Charybdis te vermijden, doch hierdoor kwam hij te dicht bij de Skylla, die zes zijner makkers roofde. Vandaar ontstond de spreekwoordelijke uitdrukking: "de Charybdis vermijden om door de Skylla gegrepen te worden", welke gebezigd wordt omtrent degenen, die om een gevaar te vermijden zich aan een ander, misschien nog grooter, wagen. -
Hoogstwaarschijnlijk zijn deze monsters mythische voorstellingen van den draaikolk, door de stroomingen van het water in die zeeëngte veroorzaakt, welke de doorvarenden niet konden vermijden zonder te dicht bij de rotsen te komen.
(2) De dochter van Nisos, den koning van Megara, die, toen koning Minos van Kreta met een leger kwam om haren vader te beoorlogen, voor den vreemdeling liefde opvatte en haren vader verried of doodde, door hem het purperen haar uittetrekken, waarvan het behoud van zijn leven afhing. (Zie Nisos.) Meermalen werd zij met hare onder (1) genoemde naamgenoot verward.

Scylla knipt de purperen lok van het hoofd van haar vader.

slaap

Zie Morpheus en Hypnos.