P : paian - palinuruspaian / paion (paean / paeon)De heelende god, een bijnaam van Apollo en andere godheden, die genezing aanbrachten, zooals Asklepios. Ook Ares werd, toen hij in den Trojaanschen krijg gewond was, door Paion genezen. In eenen ruimeren zin is hij de bevrijder van alle ongemak, en daarom wordt Paion ook gebruikt als bijnaam van Thanatos (den dood), daar hij de geneesmeester is voor de ziekte van het leven. Overal verbreide lyrische gedichten, die in den oudsten tijd gezongen werden, om Apollo tot verzoening te stemmen, wanneer eene besmettelijke ziekte het land teisterde, of die men, na verlossing van de kwaal, uit dankbaarheid ter zijner eere aanhief, droegen den naam van Paianen. (Zie Apollo.) Naderhand werden deze Paianen ook bij den dienst van andere goden bij gewichtige gelegenheden ter hunner verheerlijking gezongen, zoodat b. v. vóór het begin van eenen veldslag, of na de overwinning, Paianen in veelstemmige koren werden aangeheven. Eindelijk werden alle liederen bij feestelijke gelegenheden, inzonderheid bij gastmalen en drinkgelagen, alsmede de liederen, die men bij eene begrafenis, of daarna, tot verzoening van Hades zong, Paianen genoemd. "Io Paian" was bij de latere Grieken een uitroep, die zoowel de hoogste vreugde als de diepste smart uitdrukte. - Somtijds wordt deze god ook Paieon genoemd. palaimon (palaemon)De naam, dien Melikertes, de zoon van Athamas en Ino kreeg, toen hij, nadat zijne moeder met hem in zee was gesprongen, onder de zeegoden werd opgenomen. De Romeinen identificeerden hem met hunnen havengod Portunus. Zie Ino en Melikertes. palaistes (palaestes)D. i. "de worstelaar", een bijnaam van Zeus. Toen namelijk Herakles zich als mededinger had aangemeld in de Olympische spelen en niemand zich aanbood om het tegen hem optenemen, daalde Zeus van den hemel neder, streed met zijnen zoon en liet zich door hem overwinnen om den roem van Herakles te verhoogen. palaistra (palaestra)Eene dochter van den arkadischen koning Chorikos, wiens zonen zich door de uitvinding der kunst van het worstelen hadden beroemd gemaakt. Palaistra genoot de liefde van Hermes en deelde dezen het geheim der nieuwe kunst mede. Hermes gaf daarop de worstelkunst voor eene uitvinding van hem zelven uit en noemde haar naar den naam van het door hem beminde meisje. De broeders van Palaistra echter besloten zich te wreken. Toen zij eens Hermes op den berg Kyllene slapende vonden, hieuwen zij hem de handen af. Zeus genas zijnen zoon en strafte de zonen van Chorikos, zoowel als dezen zelven, omdat hij den raad tot de verminking van Hermes gegeven had. palamedesEen zoon van koning Nauplios van
Euboia, naar dezen Naupliades genoemd, en van Klymene,
eene dochter van Katreus, koning van Kreta. Hij trok, daar hij
verwant was met het geslacht der Atriden, met
het leger der Grieken onder bevel van Agamemnon
tegen Troje op, en was daar een der dapperste en
verstandigste aanvoerders. Hij verwierf zich daarenboven
den roem van een zeer wijs en vindingrijk kunstenaar te
zijn, en men schreef hem de uitvinding van de vuurtorens,
van het dobbelspel, van maat en gewicht, en groote
vaardigheid in het uit het hoofd rekenen toe; zelfs
verhaalde men van hem, dat hij een goed dichter geweest
was, en het door Kadmos naar Griekenland gebrachte alphabet met
vier nieuwe letters verrijkt had. In weêrwil van dat
alles vond hij gedurende dit beleg eenen treurigen dood,
die alleen door de wraakzucht van Odysseus
werd bewerkt. Palamedes had zich den haat van dien held
op den hals gehaald, doordat hij het bedrog openbaarde,
dat deze had uitgedacht om de Grieksche vorsten te
misleiden, toen zij naar Ithaka kwamen, om hem,
overeenkomstig zijne vroeger afgelegde belofte, tot
deelneming aan den tocht naar Troje te bewegen. Odysseus
kon toen niet langer weigeren om vrouw en kind te
verlaten en den langen tocht medetemaken (Zie Odysseus.),
maar hij koesterde daarom ook tegen Palamedes voortaan
eenen onverzoenlijken haat. Voor Troje nam zijne
verbittering nog toe. Eens keerde hij van eenen
strooptocht zonder buit terug, en werd daarom door
Palamedes bespot, die van denzelfden tocht met buit
beladen in het leger was teruggekomen. Thans kende zijn
haat geene grenzen meer en hij besloot alles in het werk
te stellen om zijnen tegenstander in het verderf te
storten. Om zijn doel te bereiken nam hij zijne toevlucht
tot een laaghartig middel; hij begroef heimelijk in de
tent van Palamedes eene aanzienlijke som gelds, en zond
eenen Trojaanschen gevangene uit, die voorgeven moest,
dat hij van Troje kwam en eenen brief van koning Priamos
moest overbrengen, waaruit bleek, dat Palamedes zich door
dezen had laten onkoopen. Deze door Odysseus zelven
opgestelde brief werd natuurlijk onderschept, en nu
klaagde Odysseus den onschuldigen Palamedes voor eenen
krijgsraad, uit de voornaamste aanvoerders van het
Grieksche leger bestaande, van verraad aan. Bij het
doorzoeken der tent vond men werkelijk de geldsom,
waarvan in den brief gesproken werd, en dit stelde de
schuld van den aangeklaagde buiten allen twijfel.
Vruchteloos waren alle betuigingen zijner onschuld: de
bewijzen van het tegendeel schenen te overtuigend, en de
onschuldige werd veroordeeld om gesteenigd te worden,
vooral ook daar verscheidene andere op zijnen roem
naijverige legerhoofden, zooals Agamemnon en Diomedes,
zijnen dood wenschten. Palamedes liet zich met de
grootste standvastigheid ter strafplaats voeren, en zeide
niets anders dan: "Ik beklaag u, o waarheid, want
gij zijt lang vóór mij gestorven!" - palatinusEen bijnaam van Apollo, dien hij droeg naar den tempel, welken Augustus hem na den slag bij Actium op den Palatijnschen berg had laten oprichten. palesEene godheid der Romeinsche
herders, die de kudden voedde, onderhield en vruchtbaar
maakte. Vooral werd zij vereerd op den Palatijnschen
heuvel. Het schijnt, dat zelfs de naam van dien heuvel,
Palatium, niets anders beduidt dan "eene
nederzetting, eene kolonie van herders". Van het
Palatium is de oorsprong en de bloei van Rome uitgegaan.
Daarom werd Pales ook in nauw verband gebracht met de
stichting der stad en het feest, haar ter eere op den
21sten April gevierd, de Palilia, of zooals men gewoonlijk, hoewel ten
onrechte zeide, de Parilia, werd dan ook als het stichtingsfeest
der stad beschouwd. Het ging gepaard met groot gejubel,
luidruchtige vroolijkheid en allerlei eigenaardige
gebruiken. Zoowel de vruchtbaarheid en zegen schenkende
kracht der godin, als hare macht om te reinigen lagen aan
die gebruiken ten grondslag. Een sprong, dien de herders
deden door het in brand gestoken stroo, een sprong, dien
zij zelfs somtijds lieten doen door hunne schapen, moest
die reiniging symbolisch voorstellen. - palikoi (palici)Daimonen, die op Sicilië werden vereerd. Men noemde hen tweelingzonen van Zeus en eene siciliaansche Nymph, hetzij Aitna, hetzij Thaleia geheeten. Toen de tijd naderde, waarop deze moeder zou worden, smeekte zij uit vrees voor Hera, dat het haar geoorloofd zou zijn zich in den diepen schoot der aarde te verbergen. Dit werd haar toegestaan, doch toen de kinderen ter wereld gekomen waren, opende zich de aarde weder en liet hun den toegang tot het licht van den dag vrij. Zij werden Palikoi, d. i. "teruggekomenen" genoemd. Dicht bij de plaats, waar zij op de aarde waren verschenen, lagen twee kleine meeren, die geacht werden tot hen in betrekking te staan. In de nabijheid daarvan lag ook een hun gewijde tempel, welke een toevluchtsoord was voor slaven, die door hunne meesters te hard behandeld werden. Zij vonden daar verzorging, totdat door dengeen, wien zij toebehoorden, een eed was afgelegd, dat hij voortaan een goed meester voor hen zou zijn. Zulk een eed werd altijd trouw nagekomen, want de Palikoi waakten ook over de heiligheid van den eed. Wie daarom, wanneer hij aangeklaagd was van eene misdaad, durfde zweren, dat hij onschuldig was, werd bij de meren der Paliken gebracht. Daar werd de eed op een schrijftafeltje geschreven en in het water, dat steeds zwaveldampen uitwasemde, geworpen. Bleef het drijven, dan achtte men de onschuld bewezen; zonk het daarentegen, dan werd degeen, die den eed gezworen had, onmiddelijk in den zwavelpoel geworpen, of, waren er verzachtende omstandigheden aanwezig, van het gezicht beroofd. Meermalen waren deze Paliken ook het onderwerp van voorstellingen der beeldende kunst. paliliaZie Pales. palinurusPalinurus sp. behoort tot het genus der CrustaceaDe stuurman van het schip van Aeneas, toen deze naar Italië trok. Door de goden in eenen diepen slaap gedompeld, viel hij in zee, toen zij dicht bij het eiland der Seirenen waren. Aeneas trof hem naderhand weder aan in de onderwereld en beklaagde zich over de bedriegelijkheid der orakels, daar Apollo hem voorspeld had, dat Palinurus Italië zou aanschouwen. Diens schim deelde daarop mede, dat hij, drijvende op zijn roer, levend aan de kust was gekomen, maar daar door de Lucaniërs vermoord. De plaats, waar dit geschied was, kreeg naar Palinurus haren naam. Om zijne schim te verzoenen werden daar later lijkspelen ter zijner eere gevierd.
|