P : podaleirios - polyxena
podaleirios (podalirius)
De zoon van Asklepios,
de broeder van Machaon. Evenals zijn broeder
was hij beroemd door zijn kennis der heelkunde en bewees hij groote
diensten in het leger voor Troje. Ook aan hem, evenzeer als aan Machaon,
wordt de genezing van Philoktetes toegeschreven.
Op zijnen terugkeer van Troje werd zijn schip naar Karië gedreven.
Daar zette hij zich neder. Zie verder Syrna.
podarkes (podarces)
De eerste naam van koning Priamos
van Troje. Zie Priamos.
podarge
Eene der Harpyiën
(Zie aldaar.), bij wie hetzij Boreas, hetzij
Zephyros de snelvoetige paarden van Achilleus,
die Xanthos en Balios
genoemd werden, verwekte.
poeas
Zie Poias.
poias (poeas)
De vader van Philoktetes,
die volgens sommigen den brandstapel van Herakles
zou hebben aangestoken en daarvoor tot loon diens pijlen ontvangen.
Zie Philoktetes en Herakles.
poine (poene)
Een monster, dat in Argos de kinderen doodde,
omdat daar een zoon van Apollo en Psamathe
door honden was verscheurd. Het werd later evenwel door Koroibos
gedood. (Zie Koroibos.) -
Somtijds werd Poine opgevat als eene personificatie der straf,
die de zonde volgens eene onverbiddelijke wet der zedelijke wereldorde
volgen moet. Dan is zij nauw verwant met de Erinnyën
en wordt genoemd in de omgeving van Dike.
polias
D.i. "de stedenbeschermster", een bijnaam
van Pallas Athena, onder welken zij op
vele plaatsen, maar vooral te Athene vereerd werd. Het beeld van Athena
Polias stond daar in het Erechtheion. Zie Athena.
polites
(1) De zoon van Priamos
en Hekabe, die door de Trojanen dikwijls
werd uitgezonden om te verspieden. Hij was bekend door de snelheid zijner
voeten. Iris nam zijne gedaante aan, om
Priamos aantesporen zijne troepen tegen de Grieken in het veld te voeren.
Bij de verovering der stad werd hij gewond en vluchtte tot zijnen grijzen
vader, aan wiens voeten hij door Pyrrhos,
den zoon van Achilleus, werd gedood.
(2) Een der makkers van Odysseus, die tot
degenen behoorden, welke Kirke in zwijnen
veranderde. Volgens eene latere sage kwam hij op zijne zwerftochten
op de zuidkust van Italië, te Temesa, en onteerde daar in dronkenschap
een meisje, waarop de inwoners hem steenigden. Zijn geest waarde daarop
als een booze daimon door de streek rond en kwelde de inwoners zóó
lang, totdat ze hem eenen tempel bouwden, waarin hem jaarlijks eene
maagd moest geofferd worden. Euthymos bevrijdde
hen eindelijk van dat offer door den daimon in een tweegevecht te overwinnen.
(Zie Euthymos.) Somtijds evenwel werd deze spokende Polites voor den
in dit artikel onder (1) genoemden zoon van Priamos
gehouden. Hij kon verschillende gedaanten aannemen en deed dit met het
doel om de bewoners dier streek te sarren. Men had dien plaaggeest den
naam gegeven van Lybas. Zie aldaar.
poliuchos (poliuchus)
D.i. "de stedenbeschermster", een bijnaam
van Pallas Athena.
pollux
De naam door de Romeinen gegeven aan Polydeukes.
Zie Dioskuren.

Op het Forum Romanum staan nog drie zuilen overeind van de tempel
van Castor en Pollux.
polybos (polybus)
De koning van Korinthe, door wiens herders Oidipus
gevonden werd, en die den vondeling als zijnen zoon opvoedde. Zie Oidipus.
polydamna
De gemalin van den egyptischen koning Thon,
die aan Helena, toen zij met Menelaos
op hunnen terugkeer uit Troje naar Egypte afgedreven was, een middel
gaf, dat alle zorg en allen kommer verdrijft. Zie Nepenthes.
polydektes (polydectes)
(1) Een bijnaam van Hades.
Zie Pluto.
(2) Zie Perseus.
polydoros (polydorus)
(1) Een koning van Thebe, de zoon van Kadmos
en Harmonia, de vader van Labdakos
en zoodoende de stamvader van het geslacht der Labdakiden,
waartoe Oidipus behoorde.
(2) De jongste zoon van Priamos en Hekabe,
de lieveling zijns vaders. Volgens de oudere verhalen werd hij nog een
knaap zijnde door Achilleus gedood. De
latere sage evenwel meldde, dat hij, toen Troje zijnen ondergang nabij
was, tegelijk met groote schatten aan den thrakischen koning Polymestor
werd toevertrouwd. Deze doodde hem na den val der stad en wierp zijn
lijk in zee. Het spoelde aan voor de voeten zijner moeder, die als gevangene
door de Grieken werd medegevoerd. Zij nam op den koning eene verschrikkelijke
wraak door hem met hare handen de oogen uit het hoofd te scheuren. (Zie
Hekabe.) -
Nog eene derde overlevering verhaalt, dat Polydoros aan zijne zuster
Iliona, de gade van Polymestor, was toevertrouwd en dat deze,
daar zij haren broeder innig liefhad, hem met haar eigen zoon, die van
gelijken leeftijd was, had verwisseld, zonder dat dit zelfs aan haren
gemaal bekend was. De Grieken, die het geslacht van Priamos wilden uitroeien,
beloofden aan Polymestor hem de dochter van Agamemnon,
Elektra, tot gade te zullen geven, indien
hij Polydoros doodde. Hij liet zich overhalen en doodde in zijne onwetendheid
zijnen eigen zoon. Toen de werkelijke Polydoros dit later vernam, gaf
hij aan Iliona den raad haren gemaal te dooden. Zij gaf aan dien raad
gehoor en zoo viel Polymestor door de hand van zijn eigen gade.
polyeidos (polyidus)
Gesproten uit het geslacht van Melampus,
een beroemd ziener en waarzegger te Korinthe. Hij gaf aan Bellerophon
goeden raad, hoe hij den Pegasos moest
berijden en jegens Minos maakte hij zich
verdienstelijk door Glaukos in het leven
terugteroepen. Zie Glaukos (2).
polyhymnia / polymnia

Hendrick Goltzius (1558 - 1617): Polyhymnia
Eene der negen Muzen.
Zij is de Muze van het ernstige, godsdienstige gezang. Zij wordt afgebeeld
zonder bepaalde attributen, maar is kenbaar aan haar dicht om het lichaam
sluitend gewaad en haar ernstig, nadenkend gelaat. Haar naam beteekent
"de aan hymnen rijke". Volgens sommige mythen had zij hare
liefde geschonken aan den thrakischen koning Oiagros
en was zij bij hem de moeder geworden van den zanger Orpheus.
Andere mythen evenwel noemden de Muze Kalliope
als diens moeder.
polykaste (polycaste)
De dochter van Menelaos,
die volgens sommigen de gade zou geweest zijn van Telemachos
en hem eenen zoon, Perseptolis, zou gebaard
hebben. Volgens anderen was Nausikaä,
de dochter van Alkinoös, den koning
der Phaiaken, diens moeder.
polymestor / polymnestor
Zie Polydoros (2).
polyneikes (polynices)
Een der beide zonen van Oidipus
en Iokaste. Zie Oidipus.
polypemon
De eigenlijke naam van Prokrustes.
Zie aldaar.
polyphemos (polyphemus) xxxxx
(1) De zoon van Poseidon
en de Nymph Thoösa, een vreeselijke
Kycloop met slechts één oog. Op zijne zwerftochten kwam
Odysseus met twaalf zijner makkers in het
hol van Polyphemos, dat door den Kykloop met een groot rotsblok gesloten
werd, zoodat de vreemdelingen niet konden ontsnappen. Des avonds verslond
Polyphemos twee van hen. Odysseus, de anderen van een dergelijk lot
willende redden, gaf hem om hem zachter te stemmen zoeten wijn te drinken,
die den Kykloop zóózeer smaakte, dat hij Odysseus beloofde
hem als bewijs van dankbaarheid het laatst te zullen verslinden. Toen
reeds zes zijner makkers gedood waren, slaagde de Grieksche held er
in den geweldigen reus dronken te maken, en terwijl hij sliep, boorde
Odysseus hem, door zijne makkers geholpen, een gloeiend gemaakten puntigen
paal in zijn eenig oog. Woedend van pijn riep Polyphemos de overige
Kyklopen te hulp, doch daar Odysseus sluw genoeg geweest was, om optegeven,
dat hij "Niemand" heette, riep de Kykloop ten antwoord
op de vraag, wat hem scheelde: "Niemand doodt mij. Niemand
martelt mij." De overigen, dit hoorende, meenden, dat hij waanzinnig
geworden was, en gingen weder heen. Des morgens, toen Polyphemos het
rotsblok van de opening van het hol afwentelde, om de kudden naar buiten
te laten, die hij des nachts daarin opgesloten hield, slaagde Odysseus
er in zijne makkers te redden, door hen vasttebinden aan het middenste
van drie aan elkander gebonden schapen, zoodat de reus, die de dieren
betastte, hen niet bemerken kon. Zelf ontsnapte hij het laatst zich
vastklemmende aan eenen grooten ram, die de lieveling was van den Kykloop.
Toen deze bemerkte, dat zijne prooi hem ontsnapt was, trachtte hij hen
nog wel te schaden, door hun rotsblokken achterna te werpen, doch te
vergeefs. Odysseus moest echter wegens het blind maken van den Kykloop
jaren lang de hevigste vervolgingen ondervinden van diens vader Poseidon.-
Polyphemos had, vóórdat Odysseus hem van het gezicht beroofde,
eene vurige liefde opgevat voor de Nereïde Galateia,
die echter den schoonen Acis beminde. Acis
werd hierom door Polyphemos met een rotsblok verpletterd. Zie Acis en
Galateia.

(2) Een der Argonauten, een vriend van
Herakles. Toen Hylas,
de lieveling van Herakles, in Mysië aan land was gegaan om water
te putten en door de Nymphen was geroofd,
was Polyphemos zijnen vriend behulpzaam in het zoeken naar den verlorene,
doch toen zij eindelijk moedeloos hunne pogingen om hem wedertevinden
opgaven, was de Argo vertrokken. Polyphemos bleef in Mysië wonen
en stichtte daar de stad Kios.
polyphonte
Eene der gezellinnen van Artemis.
Daar Aphrodite door haar werd versmaad,
boezemde deze haar eene vurige liefde in voor eenen beer. Uit die onnatuurlijke
verbintenis sproten twee zonen Agrios en Oreios. De vertoornde
Artemis hitste de wilde dieren tegen moeder en kinderen op, doch Polyphonte
zocht en vond een toevluchtsoord in het huis van haren vader Hipponoös.
Daar echter hare zonen eenen boozen aard hadden en zich bezondigden
tegen goden en menschen, zond Zeus zijnen
bode Hermes af om hen te tuchtigen, doch
op voorspraak van Ares werden zij met hunnen
moeder in vogels veranderd.
polytechnos (polytechnus)
Zie Aëdon.
polyxena
De jongste dochter van Priamos
en Hekabe. Wegens hare schoonheid had Achilleus
liefde voor haar opgevat. Zijne schim verscheen in Thrakië aan
de terugkeerende Grieken en vorderde Polyxena als zijn aandeel in den
buit. Daarom offerden zij haar ter zijner eere. -
Volgens sommigen had Achilleus Polyxena lief gekregen, toen hij haar
eens gezien had, terwijl hij voor Troje streed, volgens anderen toen
hij haar had leeren kennen bij de uitlevering van het lijk van Hektor.
De Trojanen beloofden hem, dat hij haar tot gade zou verwerven, zoo
hij den vrede wist te bewerken, maar toen Achilleus kwam om over den
vrede te onderhandelen, doodde Paris hem
op verraderlijke wijze. Stervend verlangde nu Achilleus, dat men na
de inname der stad Polyxena op zijn graf zoude offeren, hetgeen zijn
zoon Neoptolemos ook deed. -
Eindelijk wordt verhaald dat Polyxena na de verwoesting van Troje aan
de Grieken ontsnapt was, en zich toen op het graf van Achilleus, dien
zij vurig beminde, van het leven had beroofd. -
Zeer dikwijls zijn de lotgevallen van Polyxena door de grieksche treurspeldichters
tot de stof hunner tragediën gekozen. Geen enkel treurspel echter,
dat dit onderwerp behandelt, is tot op onzen tijd bewaard gebleven.
|