P : podaleirios - polyxena

podaleirios (podalirius)

De zoon van Asklepios, de broeder van Machaon. Evenals zijn broeder was hij beroemd door zijn kennis der heelkunde en bewees hij groote diensten in het leger voor Troje. Ook aan hem, evenzeer als aan Machaon, wordt de genezing van Philoktetes toegeschreven. Op zijnen terugkeer van Troje werd zijn schip naar Karië gedreven. Daar zette hij zich neder. Zie verder Syrna.

podarkes (podarces)

De eerste naam van koning Priamos van Troje. Zie Priamos.

podarge

Eene der Harpyiën (Zie aldaar.), bij wie hetzij Boreas, hetzij Zephyros de snelvoetige paarden van Achilleus, die Xanthos en Balios genoemd werden, verwekte.

poeas

Zie Poias.

poias (poeas)

De vader van Philoktetes, die volgens sommigen den brandstapel van Herakles zou hebben aangestoken en daarvoor tot loon diens pijlen ontvangen. Zie Philoktetes en Herakles.

poine (poene)

Een monster, dat in Argos de kinderen doodde, omdat daar een zoon van Apollo en Psamathe door honden was verscheurd. Het werd later evenwel door Koroibos gedood. (Zie Koroibos.) -
Somtijds werd Poine opgevat als eene personificatie der straf, die de zonde volgens eene onverbiddelijke wet der zedelijke wereldorde volgen moet. Dan is zij nauw verwant met de Erinnyën en wordt genoemd in de omgeving van Dike.

polias

D.i. "de stedenbeschermster", een bijnaam van Pallas Athena, onder welken zij op vele plaatsen, maar vooral te Athene vereerd werd. Het beeld van Athena Polias stond daar in het Erechtheion. Zie Athena.

polites

(1) De zoon van Priamos en Hekabe, die door de Trojanen dikwijls werd uitgezonden om te verspieden. Hij was bekend door de snelheid zijner voeten. Iris nam zijne gedaante aan, om Priamos aantesporen zijne troepen tegen de Grieken in het veld te voeren. Bij de verovering der stad werd hij gewond en vluchtte tot zijnen grijzen vader, aan wiens voeten hij door Pyrrhos, den zoon van Achilleus, werd gedood.
(2) Een der makkers van Odysseus, die tot degenen behoorden, welke Kirke in zwijnen veranderde. Volgens eene latere sage kwam hij op zijne zwerftochten op de zuidkust van Italië, te Temesa, en onteerde daar in dronkenschap een meisje, waarop de inwoners hem steenigden. Zijn geest waarde daarop als een booze daimon door de streek rond en kwelde de inwoners zóó lang, totdat ze hem eenen tempel bouwden, waarin hem jaarlijks eene maagd moest geofferd worden. Euthymos bevrijdde hen eindelijk van dat offer door den daimon in een tweegevecht te overwinnen. (Zie Euthymos.) Somtijds evenwel werd deze spokende Polites voor den in dit artikel onder (1) genoemden zoon van Priamos gehouden. Hij kon verschillende gedaanten aannemen en deed dit met het doel om de bewoners dier streek te sarren. Men had dien plaaggeest den naam gegeven van Lybas. Zie aldaar.

poliuchos (poliuchus)

D.i. "de stedenbeschermster", een bijnaam van Pallas Athena.

pollux

De naam door de Romeinen gegeven aan Polydeukes. Zie Dioskuren.

Op het Forum Romanum staan nog drie zuilen overeind van de tempel van Castor en Pollux.

polybos (polybus)

De koning van Korinthe, door wiens herders Oidipus gevonden werd, en die den vondeling als zijnen zoon opvoedde. Zie Oidipus.

polydamna

De gemalin van den egyptischen koning Thon, die aan Helena, toen zij met Menelaos op hunnen terugkeer uit Troje naar Egypte afgedreven was, een middel gaf, dat alle zorg en allen kommer verdrijft. Zie Nepenthes.

polydektes (polydectes)

(1) Een bijnaam van Hades. Zie Pluto.
(2) Zie Perseus.

polydoros (polydorus)

(1) Een koning van Thebe, de zoon van Kadmos en Harmonia, de vader van Labdakos en zoodoende de stamvader van het geslacht der Labdakiden, waartoe Oidipus behoorde.
(2) De jongste zoon van Priamos en Hekabe, de lieveling zijns vaders. Volgens de oudere verhalen werd hij nog een knaap zijnde door Achilleus gedood. De latere sage evenwel meldde, dat hij, toen Troje zijnen ondergang nabij was, tegelijk met groote schatten aan den thrakischen koning Polymestor werd toevertrouwd. Deze doodde hem na den val der stad en wierp zijn lijk in zee. Het spoelde aan voor de voeten zijner moeder, die als gevangene door de Grieken werd medegevoerd. Zij nam op den koning eene verschrikkelijke wraak door hem met hare handen de oogen uit het hoofd te scheuren. (Zie Hekabe.) -
Nog eene derde overlevering verhaalt, dat Polydoros aan zijne zuster Iliona, de gade van Polymestor, was toevertrouwd en dat deze, daar zij haren broeder innig liefhad, hem met haar eigen zoon, die van gelijken leeftijd was, had verwisseld, zonder dat dit zelfs aan haren gemaal bekend was. De Grieken, die het geslacht van Priamos wilden uitroeien, beloofden aan Polymestor hem de dochter van Agamemnon, Elektra, tot gade te zullen geven, indien hij Polydoros doodde. Hij liet zich overhalen en doodde in zijne onwetendheid zijnen eigen zoon. Toen de werkelijke Polydoros dit later vernam, gaf hij aan Iliona den raad haren gemaal te dooden. Zij gaf aan dien raad gehoor en zoo viel Polymestor door de hand van zijn eigen gade.

polyeidos (polyidus)

Gesproten uit het geslacht van Melampus, een beroemd ziener en waarzegger te Korinthe. Hij gaf aan Bellerophon goeden raad, hoe hij den Pegasos moest berijden en jegens Minos maakte hij zich verdienstelijk door Glaukos in het leven terugteroepen. Zie Glaukos (2).

polyhymnia / polymnia

Hendrick Goltzius (1558 - 1617): Polyhymnia

Eene der negen Muzen. Zij is de Muze van het ernstige, godsdienstige gezang. Zij wordt afgebeeld zonder bepaalde attributen, maar is kenbaar aan haar dicht om het lichaam sluitend gewaad en haar ernstig, nadenkend gelaat. Haar naam beteekent "de aan hymnen rijke". Volgens sommige mythen had zij hare liefde geschonken aan den thrakischen koning Oiagros en was zij bij hem de moeder geworden van den zanger Orpheus. Andere mythen evenwel noemden de Muze Kalliope als diens moeder.

polykaste (polycaste)

De dochter van Menelaos, die volgens sommigen de gade zou geweest zijn van Telemachos en hem eenen zoon, Perseptolis, zou gebaard hebben. Volgens anderen was Nausikaä, de dochter van Alkinoös, den koning der Phaiaken, diens moeder.

polymestor / polymnestor

Zie Polydoros (2).

polyneikes (polynices)

Een der beide zonen van Oidipus en Iokaste. Zie Oidipus.

polypemon

De eigenlijke naam van Prokrustes. Zie aldaar.

polyphemos (polyphemus) xxxxx

(1) De zoon van Poseidon en de Nymph Thoösa, een vreeselijke Kycloop met slechts één oog. Op zijne zwerftochten kwam Odysseus met twaalf zijner makkers in het hol van Polyphemos, dat door den Kykloop met een groot rotsblok gesloten werd, zoodat de vreemdelingen niet konden ontsnappen. Des avonds verslond Polyphemos twee van hen. Odysseus, de anderen van een dergelijk lot willende redden, gaf hem om hem zachter te stemmen zoeten wijn te drinken, die den Kykloop zóózeer smaakte, dat hij Odysseus beloofde hem als bewijs van dankbaarheid het laatst te zullen verslinden. Toen reeds zes zijner makkers gedood waren, slaagde de Grieksche held er in den geweldigen reus dronken te maken, en terwijl hij sliep, boorde Odysseus hem, door zijne makkers geholpen, een gloeiend gemaakten puntigen paal in zijn eenig oog. Woedend van pijn riep Polyphemos de overige Kyklopen te hulp, doch daar Odysseus sluw genoeg geweest was, om optegeven, dat hij "Niemand" heette, riep de Kykloop ten antwoord op de vraag, wat hem scheelde: "Niemand doodt mij. Niemand martelt mij." De overigen, dit hoorende, meenden, dat hij waanzinnig geworden was, en gingen weder heen. Des morgens, toen Polyphemos het rotsblok van de opening van het hol afwentelde, om de kudden naar buiten te laten, die hij des nachts daarin opgesloten hield, slaagde Odysseus er in zijne makkers te redden, door hen vasttebinden aan het middenste van drie aan elkander gebonden schapen, zoodat de reus, die de dieren betastte, hen niet bemerken kon. Zelf ontsnapte hij het laatst zich vastklemmende aan eenen grooten ram, die de lieveling was van den Kykloop. Toen deze bemerkte, dat zijne prooi hem ontsnapt was, trachtte hij hen nog wel te schaden, door hun rotsblokken achterna te werpen, doch te vergeefs. Odysseus moest echter wegens het blind maken van den Kykloop jaren lang de hevigste vervolgingen ondervinden van diens vader Poseidon.-
Polyphemos had, vóórdat Odysseus hem van het gezicht beroofde, eene vurige liefde opgevat voor de Nereïde Galateia, die echter den schoonen Acis beminde. Acis werd hierom door Polyphemos met een rotsblok verpletterd. Zie Acis en Galateia.


(2) Een der Argonauten, een vriend van Herakles. Toen Hylas, de lieveling van Herakles, in Mysië aan land was gegaan om water te putten en door de Nymphen was geroofd, was Polyphemos zijnen vriend behulpzaam in het zoeken naar den verlorene, doch toen zij eindelijk moedeloos hunne pogingen om hem wedertevinden opgaven, was de Argo vertrokken. Polyphemos bleef in Mysië wonen en stichtte daar de stad Kios.

polyphonte

Eene der gezellinnen van Artemis. Daar Aphrodite door haar werd versmaad, boezemde deze haar eene vurige liefde in voor eenen beer. Uit die onnatuurlijke verbintenis sproten twee zonen Agrios en Oreios. De vertoornde Artemis hitste de wilde dieren tegen moeder en kinderen op, doch Polyphonte zocht en vond een toevluchtsoord in het huis van haren vader Hipponoös. Daar echter hare zonen eenen boozen aard hadden en zich bezondigden tegen goden en menschen, zond Zeus zijnen bode Hermes af om hen te tuchtigen, doch op voorspraak van Ares werden zij met hunnen moeder in vogels veranderd.

polytechnos (polytechnus)

Zie Aëdon.

polyxena

De jongste dochter van Priamos en Hekabe. Wegens hare schoonheid had Achilleus liefde voor haar opgevat. Zijne schim verscheen in Thrakië aan de terugkeerende Grieken en vorderde Polyxena als zijn aandeel in den buit. Daarom offerden zij haar ter zijner eere. -
Volgens sommigen had Achilleus Polyxena lief gekregen, toen hij haar eens gezien had, terwijl hij voor Troje streed, volgens anderen toen hij haar had leeren kennen bij de uitlevering van het lijk van Hektor. De Trojanen beloofden hem, dat hij haar tot gade zou verwerven, zoo hij den vrede wist te bewerken, maar toen Achilleus kwam om over den vrede te onderhandelen, doodde Paris hem op verraderlijke wijze. Stervend verlangde nu Achilleus, dat men na de inname der stad Polyxena op zijn graf zoude offeren, hetgeen zijn zoon Neoptolemos ook deed. -
Eindelijk wordt verhaald dat Polyxena na de verwoesting van Troje aan de Grieken ontsnapt was, en zich toen op het graf van Achilleus, dien zij vurig beminde, van het leven had beroofd. -
Zeer dikwijls zijn de lotgevallen van Polyxena door de grieksche treurspeldichters tot de stof hunner tragediën gekozen. Geen enkel treurspel echter, dat dit onderwerp behandelt, is tot op onzen tijd bewaard gebleven.