M : moiragetes - musaios

moiragetes (moeragetes)

Een bijnaam van Zeus, als den bestuurder en beschikker van het noodlot, den beheerscher dus ook der Moiren. Zie het volgend artikel.

moiren

De godinnen van het noodlot, door de Romeinen Parcae (Parcen) genoemd. -
Waar de Moiren in het meervoud genoemd worden, daar komen zij voor in het heilige drietal. Hare namen zijn dan Klotho (de spinnende), Lachesis (die het lot uitdeelt) en Atropos (de onafwendbare). Maar zeer dikwijls is er slechts sprake van ééne Moira, eene godheid, die eigenlijk niets anders is dan eene personificatie van het levenslot van elken mensch van zijne geboorte tot aan zijn graf. Als gemeen zelfstandig naamwoord beduidt Moira niets anders dan deel of lot. Eigenlijk dacht men zich dus evenveel Moiren als er menschen waren, evenals men zich oorspronkelijk evenveel Erinnyën dacht, als er overtredingen der heilige wetten waren, die moesten worden gewroken. -
De verhouding der Moira of der Moiren tot Zeus is vaag en onzeker. Nu eens schijnt het, dat de wil van Zeus en van de overige godheden geheelenal ondergeschikt is aan de bepalingen van het noodlot, waarvan de Moiren de personificatie zijn, en is Zeus niets meer dan de uitvoerder van hetgeen door het noodlot is bepaald, dan weêr zijn de Moiren niets anders dan eene personificatie der uiting van den wil van Zeus en der overige goden. Zooals haar wezen zich in de Grieksche mythologie ontwikkeld heeft, zijn zij vooral godinnen geworden van de geboorte en van den dood. Bij de wieg en bij het graf is hare plaats. Vandaar treden zij ook in eene nauwe betrekking tot de godinnen, die de geboorten bevorderen. Ook bruiloften pleegden zij met hare tegenwoordigheid te begunstigen en de bruid bracht aan haar evenzeer als aan Hera een offer. Maar vooral worden zij beschouwd als godinnen van den dood en daarom dikwijls in nauwe betrekking gebracht tot de Keren. (Zie aldaar.) Als godinnen des doods zijn zij dochters van Nyx, d.i. "de nacht" (in het Grieksch een vrouwelijk woord). -
Maar zij zijn tevens godinnen, die waken over de orde en de regelmaat in het heelal. Zij zorgen, dat de eeuwige wetten der van den beginne af vastgestelde wereldorde niet worden overtreden. Zoo staan zij in nauwe betrekking tot de Horen (Zie aldaar.) en heeten evenals deze dochters van Zeus en Themis. -
De voorstelling, die de beeldende kunst gaf van de Moiren is in verschillende tijden verschillend geweest. Daartoe droeg niet weinig bij, dat men bij hare vereering niet overal dezelfde opvatting volgde.

Zoo kende men te Delphoi slechts twee Moiren, ééne van de geboorte en ééne van den dood. Soms worden zij voorgesteld als gezamenlijk hare taak vervullende en wordt niet aan ieder van haar een deel daarvan toegewezen. Zoo is het vooral bij de oudere beelden, die de Moiren voorstellen. Latere beelden geven aan Klotho de taak om den levensdraad des menschen te spinnen, Lachesis trekt met afgewend gelaat het lot, dat zijn levenslot zal zijn, en Atropos wijst op eene geopende rol, het boek des noodlots, waarin het goed en kwaad, dat den mensch zal treffen op onherroepelijke wijze is vastgesteld.

molione

De gade van Aktor. Om hare schoonheid werd zij ook door Poseidon bemind en baarde dezen twee zonen, de Molioniden. (Zie het volgend artikel.) Na den dood harer zonen gaf Molione zich alle mogelijke moeite, om hunne moordenaars te ontdekken, en toen haar dat gelukt was, vorderden de Eleërs voor haar voldoening van de inwoners van Argolis, want Herakles woonde toen te Tiryns. De inwoners van Argos weigerden die voldoening te geven. Toen verlangde Molione van de Korinthiërs, dat zij hun verbieden zouden deel te nemen aan de Isthmische spelen. Ook hier ontving zij een weigerend antwoord. Daarop sprak zij eenen vloek uit over alle Eleërs, die voortaan de Isthmische spelen zouden bijwonen, en voor dien vloek had men ontzag. Tot in de laatste tijden van het bestaan dier spelen trok geen Eleër naar Korinthe op, om mede feest te vieren.

molioniden

De zonen van Aktor en Molione. Zij werden door Herakles verslagen. Zie Herakles.

molorchos (molorchus)

Een inwoner van Kleonai, die Herakles gastvrij bij zich opnam, toen deze uittrok om den Nemeïschen leeuw te dooden. Zie Herakles.

molossos (molossus)

Een zoon van Neoptolemos of Pyrrhos en Andromache. Na den dood van Neoptolemos huwde Andromache met Helenos, den zoon van Priamos. Hoewel uit die verbintenis ook een zoon, Kestrinos genaamd, geboren werd, benoemde Helenos toch Molossos tot zijnen opvolger in de regeering, en naar dezen werd het volk, dat hij bestuurde de Molossiërs genoemd. Zie Helenos.

molpadia

De dochter van Staphylos en Chrysothemis, die onder den naam van Hemithea op den Chersonnesos vereerd werd. Zie Hemithea.

momos (momus)

Een zoon van Nyx ("de nacht"), eene personificatie van de zucht tot spotternij en tot bedillen. Zelfs op den Olympos, in de samenleving der goden, was er niets, dat zijne goedkeuring kon wegdragen. Eene legende verhaalde, dat hij gebarsten was van spijt, toen hij in de schoonheid van Aphrodite niets gevonden had, dat hij berispen kon.

moneta

(1) Een bijnaam van Iuno. (Zie Iuno.) In de nabijheid van de plaats, waar deze godin te Rome haren tempel had, werd het Romeinsche geld gemunt. Als reden daarvoor gaf men op, dat, toen de Romeinen in den oorlog tegen Pyrrhus geldgebrek hadden, zij zich tot Iuno hadden gewend om hulp en raad, en deze hun ten antwoord gegeven had, dat, zoo zij den strijd rechtvaardig voerden, hun het geld niet ontbreken zou. Voor Iuno Moneta, d.i. "de waarschuwende", werd na de vervulling dier voorspelling een tempel opgericht, terwijl het geld naar haren bijnaam werd genoemd.
(2) Een naam door de Romeinsche mythologen zeer dikwijls gegeven aan Mnemosyne, de moeder der Muzen, en aan Mneme.

monoikos (monoecus)

Een bijnaam van Herakles, dien hij droeg op de kust van Ligurië en die nog in den naam der stad Monaco is bewaard gebleven. De naam beduidt "de alleen wonende", en Herakles werd zoo genoemd, òf omdat hij daar woonde na alle andere goden en heroën verdreven te hebben, òf omdat in zijnen tempel geene andere godheid mocht worden vereerd.

mopsos (mopsus)

(1) De waarzegger, die de Argonauten op hunnen tocht vergezelde. Hij had ook deelgenomen aan de Kalydonische jacht. Op den terugtocht stierf hij in Libyë door de beten der slangen, die ontstaan waren uit het bloed der Gorgo Medusa. De Argonauten begroeven hem op plechtige wijze en hij werd na zijnen dood als heros vereerd.
(2) De zoon van Apollo en Manto, de dochter van den waarzegger Teiresias. Van zijne moeder erfde hij de gave der voorspelling, zoodat hij zelfs den beroemden waarzegger Kalchas in eenen wedstrijd overwon. (Zie Kalchas.) Met Amphilochos, den zoon van Amphiaraos, stichtte hij het orakel te Mallos, eene stad in het klein-aziatische landschap Kilikië. (Zie Amphilochos.) Ook te Kolophon had Mopsos een orakel. Zoowel daar als te Mallos werd hij als heros vereerd.

mormo

Een spookachtig wezen, waarmede men den kinderen angst trachtte aantejagen.

morpheus

Een god der droomen, de zoon van Hypnos, die aan de slapenden verschillende beelden voor oogen toovert. Hij verschijnt echter alleen in menschelijke gedaante. Zijne broeders Ikelos en Phobetor, die soms als één persoon beschouwd worden, kunnen ook dieren voorstellen, terwijl de vierde broeder Phantasos zich onder de gedaante van hout, steen en allerlei levenlooze voorwerpen vertoonen kan. -
Op bevel van Hera ging hij naar Alkyone, om deze bekend te maken met den dood van haren gemaal Keyx. Zie Alkyone. -
Aan Morpheus was de papaver geheiligd. Gewoonlijk beeldde men hem af als een bejaard en ernstig man met vleugels aan het hoofd of op den rug en eenen hoorn in de handen, waaruit hij eenen slaapverwekkenden geur verspreidt.

mors

Eene personificatie van den dood, naderhand geheelenal geïdentificeerd met den Grieksche Thanatos. Zie aldaar.

mulciber

Een bijnaam, dien Vulcanus droeg als de god, die door het vuur de metalen weet week te maken en te smeden.

musagetes

Een bijnaam van Apollo als aanvoerder en leermeester der Muzen. Zie aldaar.

musaios (musaeus)

Een mythisch dichter uit den grijzen voortijd, een bijzondere lieveling der Muzen. Hij behoort tot den sagenkring van Orpheus.