M : minos - mnestheus

minos

Hoewel waarschijnlijk oorspronkelijk onder dezen naam slechts één persoon bedoeld werd, heeft men later twee koningen onderscheiden, die den naam van Minos droegen. De eerste, een zoon van Zeus en Europa, de broeder van Rhadamantys en Sarpedon, regeerde in overouden tijd op het eiland Kreta, eerst gezamenlijk met zijne broeders, later alleen. De mythe noemt hem als den oudsten griekschen wetgever, wiens wijsheid en wetgeving zoo beroemd werden, dat het volksverhaal die alleen aan den vertrouwden omgang met den hoogsten god kon toeschrijven. Volgens dit verhaal verkeerde hij negen jaren lang met zijnen goddelijken vader, dien hij telkenmale in eene heilige grot bezocht, en van wien hij de heilzame voorschriften ontving, waardoor hij zijn volk gelukkig maakte, en die in lateren tijd heetten als voorbeeld gediend te hebben aan Lykurgos, die de spartaansche staatsregeling tot stand bracht. Inderdaad kwam de spartaansche staatsinrichting in zeer vele opzichten met die van Kreta overeen. -
Behalve dat Minos door zijne wetten zijne onderdanen tot een krijgshaftig, ordelievend, machtig en gelukkig volk maakte, schonk hij het ook door het zeewezen goed interichten eene uitgebreide heerschappij ter zee, veroverde vele eilanden, legde volksplantingen aan en bouwde de drie hoofdsteden van Kreta: Knossos, Kydonia en Phaistos. -
Minos deelde met zijnen broeder Rhadamantys den roem der wijsheid en der liefde tot de rechtvaardigheid, die zij in zulk eene hooge mate bezaten, dat beide broeders, toen zij gestorven waren, door de goden, nevens Aiakos, als rechters in de onderwereld zetelden, om over het lot der schimmen te beslissen. -
De regeering over het eiland Kreta ging na Minos het eerst over op Lykastos, zijnen zoon, dien hij had bij Itone, eene dochter van eenen inwoner van het eiland, Lyktios; uit het huwelijk van Lykastos met Ida, eene dochter van Korybas, werd een zoon geboren, die even beroemd werd als zijn grootvader. -

De troon in het paleis van Knossos - Minos´ troon?

Die tweede Minos was een krijgshaftig vorst. Hij zuiverde de zee van zeeroovers, strekte zijne heerschappij over de naburige eilanden en kustlanden uit, en onderwierp zelfs het landschap Attika eenen tijd lang aan zijn gebied. Ondertusschen werd de troon van Kreta aanvankelijk aan Minos betwist, en daarom bood hij het volk aan zijne rechten door een wonder te bewijzen, overtuigd, dat hij een lieveling der goden was, en zij elken zijner wenschen zouden vervullen. Daarop bad hij Poseidon hem eenen stier te schenken, opdat hij den god door dien te slachten een waardig offer zou bereiden; en inderdaad liet de god eenen heerlijken stier uit de golven der zee oprijzen. De Kretensers, hierover verbaasd, schonken aan Minos de kroon. Na het verkrijgen van zijnen wensch vergat deze echter zijne belofte, en in plaats van den schoonen stier uit dankbaarheid aan Poseidon te offeren, voegde hij dien bij zijne kudde, ten einde die alzoo te veredelen. Deze ondankbaarheid had voor hem noodlottige gevolgen. Minos was gehuwd met Pasiphaë, eene dochter van Helios en Perseïs, en had bij haar onderscheidene kinderen, namelijk vier zonen Androgeos, Deukalion, Katreus en Glaukos, en vier dochters, Akalle, Xenodike, Ariadne en Phaidra. Poseidon strafte nu de trouweloosheid van Minos door zijne gade met eene onnatuurlijke liefde voor den schoonen stier te vervullen. Daarbij werd hij geholpen door Aphrodite, die het geheele geslacht van Helios (waartoe Pasiphaë behoorde) eenen onverzoenlijken haat toedroeg, omdat deze eenmaal met zijn alziend oog de gunsten, die zij aan Ares bewees, gezien en aan haren gemaal Hephaistos verraden had. Door den grooten kunstenaar Daidalos geholpen, die naar het hof van koning Minos gevlucht was, kon Pasiphaë aan hare onnatuurlijke drift voldoen, en schonk zij naderhand het leven aan een monster, den Minotaurus. Niet tevreden met zijne wraak, maakte Poseidon den stier razend, zoodat deze alles vernielende en verwoestende door het eiland holde, totdat hij eindelijk door Herakles gevangen en uit het land gevoerd werd. (Zie Herakles.) De door Pasiphaë ter wereld gebrachte Minotaurus was een afschuwelijk monster, een menschelijk lichaam met eenen stierenkop. Op bevel van Minos moest nu de kunstenaar Daidalos het beroemde kretische Labyrinth bouwen, een groot gebouw met tallooze kronkelpaden en gangen, waarvan niemand, die er in opgesloten was, den uitgang vinden kon; in dezen beruchten doolhof werd de Minotaurus opgesloten.

Het monster voedde zich alleen door levende menschen te verslinden. Kreta zelf was eerst gedwongen die offers te leveren, totdat het door eenen gelukkig gevoerden oorlog met Attika daarvan bevrijd werd. De koning van Athene, Aigeus, had namelijk Androgeos, den oudsten zoon van koning Minos, op verraderlijke wijze laten vermoorden. (Zie Aigeus en Androgeos.) Minos viel daarop in Attika, en veroverde het met Aigeus verbondene Megara, waarbij hij door de dochter van den koning dier stad, Skylla, geholpen werd, die haren vader Nisos zijn gouden haar afsneed en hem daardoor van het leven beroofde. (Zie Nisos.) Vervolgens trok Minos naar Athene zelf, en ondersteund door den hongersnood en de pest, waarmede Zeus de ongelukkige stad teisterde, nam hij haar na eene langdurige belegering in en legde den bewoners de smadelijke schatting op van zeven jongelingen en zeven jonge dochters, die zij òf jaarlijks, òf volgens andere legenden, om de negen of zeven jaren, aan den overwinnaar moesten leveren, om tot spijze voor den Minotaurus te strekken. Hoe eindelijk Theseus zelf, de dappere zoon van Aigeus, zich onder deze jongelingen schaarde, naar Kreta overstak, met hulp van Ariadne en haren draad den Minotaurus doodde, den uitweg uit den doolhof vond en zijn vaderland alzoo van de schandelijke schatting bevrijdde, zie daarover Ariadne en Theseus. -
Toen naderhand Daidalos met zijnen zoon Ikaros uit het Labyrinth naar Sicilië gevlucht was,

Illustratie van Virgil Solis in Metamorphosen van Ovidius (Frankfurt 1569)

en bij den koning Kokalos eene vriendelijke opname gevonden had, vervolgde Minos hem aldaar en eischte aan het hoofd eener vloot zijne uitlevering. Kokalos lokte hem echter onder den schijn van vriendschap bij zich in de stad, doch deed hem op verraderlijke wijze in een al te warm gemaakt bad omkomen. (Zie Daidalos.) -
Minos schijnt ééne van de vele personificatiën te zijn, die de Grieksche mythologie geschapen heeft om den zonnegod aanteduiden. De splitsing van zijn wezen in twee verschillende personen, waarvan de één als wetgever, de ander als een mythisch koning zich roem zou hebben verworven, dagteekent dan ook stellig van lateren tijd. De zonnegod werd in oostelijker gelegen landen (Phoinikië) als de hoogste god vereerd. Zijn dienst kwam over tot de zeevarende Kretensers. Kreta bracht die begrippen en verhalen, in het Oosten ontstaan, naar alle landen en plaatsen, waar zijne schepen eene havenplaats zochten. Zóó heeft zich de legende van Minos in de meest verschillende vormen gekleed. Zijne gade Pasiphaë, d.i. "de alom schitterende", is eene personificatie der maan. De maangodin nu werd oorspronkelijk afgebeeld onder de gedaante eener koe. Vandaar de sage van hare onnatuurlijke liefde voor den door Poseidon geschapen stier. Zie omtrent Minos ook Glaukos (2).

minotauros (minotaurus)

Zie het vorig artikel. Dit monster werd steeds afgebeeld onder menschelijke gedaante maar met eenen stierekop. Sommigen hebben in dit monster, dat in het Labyrinth, eene plaats met tallooze dwaalwegen, zijne woonplaats had, een beeld gezien van den sterrenhemel, wiens wegen ook moeilijk zijn natespeuren. Zelfs op den eeredienst der Romeinen heeft de sage van den Minotaurus invloed gehad. Het beeld daarvan stond langen tijd als veldteeken aan het hoofd hunner troepenafdeelingen.

minthe

Ook wel Menthe genaamd, eene Nymph, die door Hades werd bemind, maar door zijne gade uit jaloezie in eene kruizemuntplant veranderd.

minyades

De Minyaden, de dochters van Minyas, Leukippe, Arsippe en Alkathoë. (Zie Alkathoë.)

minyas

Een koning van Orchomenos in Boiotië, een kleinzoon van Poseidon. Naar hem noemde zich het volk der Minyërs. In rijkdom overtrof hij alle andere menschen, en hij was ook de eerste, die zich eene schatkamer liet bouwen, waarvan men beweert nog ten huidigen dage de overblijfselen te kunnen aanwijzen. Omtrent zijne dochters, de Minyades, zie Alkathoë.

minyërs

Een bijnaam aan de Argonauten gegeven, omdat zij meest allen tot dezen stam der Grieken behoorden en omdat van dien stam het geheele plan tot de onderneming was uitgegaan.

misenus

(1) Een der makkers van Odysseus.
(2) Een makker en vriend van Hektor, zeer ervaren in het blazen op de trompet, daar hij door zijn geblaas de scharen der strijders hunne juiste standplaats wist te doen innemen. Na Hektors dood sloot hij zich bij Aeneas aan. Toen hij in de haven van het nabij Napels gelegen Baiae de Tritonen tot eenen wedstrijd uitdaagde, werd hij door een hunner uit ijverzucht gedood. Aeneas liet zijn lijk met de meeste plechtigheid verbranden. Naar hem draagt het voorgebergte Misenum zijnen naam.

misericordia

Eene godin van het medelijden, geheel overeenkomende met de Grieksche godheid Eleos. Men gaf haar te Rome ook wel den naam van Clementia, d.i. "de goedertierenheid."

mneme

Eene der drie Muzen, wier dienst door de Aloïden in Boiotië werd ingevoerd. Zij was eene godin der herinnering en evenals hare zusters Aoide en Melete eene dochter van Zeus. Zeer dikwijls werd zij geïdentificeerd met Mnemosyne.

mnemonides

Een bijnaam der Muzen.

mnemosyne

De moeder der Muzen, die zij door hare verbintenis met Zeus heeft ter wereld gebracht. Volgens sommigen is zij eene Titanide en dus eene dochter van Kronos en Rheia, volgens anderen daarentegen eene dochter van Zeus zelven. -
Bij nog ruwe natuurvolken, die met de kunst van het schrijven niet bekend zijn, speelt de herinnering eene groote rol. Vandaar, dat het oudste volksgeloof Mnemosyne onder de oudste godheden rekende en haar bestaan opvoerde tot het tijdperk, waarin Zeus de wereldheerschappij nog niet had aanvaard. Zij was de godin der herinnering en haar werd de uitvinding der taal, van het rekenen en van het uit het hoofd leeren toegeschreven. -
Het eenige beeld van Mnemosyne, dat uit de oudheid is bewaard gebleven, staat op het Vatikaan. Het stelt haar voor als eene ernstige, nadenkende godin, wier gansche lichaam - zelfs ook de handen - in een dicht sluitend gewaad is gehuld. -
Vereering genoot zij alleen te samen met hare dochters.

mnestheus

Een der makkers van Aeneas, de stamvader van het Romeinsche geslacht der Memmii. Bij den wedstrijd, dien Aeneas op Sicilië houden liet, voerde hij het bevel over een schip, dat een walvisch (pristis) als teeken droeg.