L : larvae - leto

larvae

Booze, onheilbrengende geesten en spoken. Zie Lemures.

latialis / latiaris

Een bijnaam van Iupiter, onder welken alle Latijnsche stammen gezamenlijk hem eenen tempel hadden gebouwd op den Albaanschen berg. Bij dien tempel werden jaarlijks de feriae Latinae gevierd, met eenen offermaaltijd, waartoe iedere stam het zijne bijdroeg. Dat feest was het vereenigingspunt voor allen, die tot het Latijnsche stedenverbond behoorden.

latinus

Volgens de gewone sage een zoon van Faunus en de nymph Marica. Hij was koning van Latium. Hij is vooral bekend als de vader van Lavinia, welke de gade werd van Aeneas, die onder zijne regeering naar Italië kwam en later zijn opvolger werd. Zijne gade heette Amata. (Zie Aeneas en Amata.) -
Omtrent zijne afstamming zijn zeer uitéénloopende verhalen. In sommige legenden heet hij namelijk een zoon van
Odysseus en Kirke, in andere van Hercules en eene hyperboreïsche jonkvrouw, die de held dan later aan Faunus zou ten huwelijk gegeven hebben. -
Een geheel op zich zelf staande legende verhaalt, dat
Iupiter Latiaris in de gedaante van Latinus op aarde heeft geleefd, of wel dat Latinus na den strijd met Mezentius (Zie aldaar.) verdwenen was en in Iupiter Latiaris veranderd. Het schijnt dus, dat men zich Latinus in dezelfde betrekking voorstelde tot den hoogsten god als waarin Romulus tot Quirinus stond.

latona

Zie Leto.

lausus

De zoon van Mezentius. Terwijl hij zijnen vader tegen Aeneas verdedigde, vond hij door diens handen den dood. -
Volgens eene andere legende viel Mezentius, verbonden met de Rutuli, Aeneas aan in het zesde jaar na zijne aankomst in Italië. In den slag, die toen geleverd werd, verdween Aeneas. Mezentius en zijn zoon belegerden nu
Ascanius in Lavinium. Deze deed eenen uitval, waarbij Lausus gedood werd.

lavinia

De dochter van den ouden koning Latinus en van Amata. Zij was met Turnus, eenen bloedverwant harer moeder, den jongen koning der Rutuliërs, verloofd. Volgens een orakel werd zij echter aan Aeneas gegeven, toen deze in Italië landde. Om haar en om de regeering over Latium begon Turnus een oorlog tegen Aeneas, die met zijn eigen dood eindigde. Het verhaal van dien oorlog is het hoofdonderwerp van een groot deel der Aeneis van Vergilius. -
Lavinia schonk haren gemaal eenen zoon Aeneas Silvius. Deze volgde zijnen stiefbroeder
Ascanius (die somtijds ook de zoon van Lavinia genoemd wordt) in de regeering op. -
Volgens eene andere legende was zij eene dochter van koning
Anios op Delos. (Zie Anios.) Evenals Dionysos aan diens andere dochters buitengewone gaven geschonken had, zoo had Apollo aan Lavinia de gave der voorspelling gegeven en om dat vermogen stond zij in hoog aanzien. Toen Aeneas op Delos kwam, won hij hare liefde en haalde haar over om met hem naar Italië te trekken. Zij baarde hem eenen zoon, naar haren vader Anios genaamd, maar stierf weldra onder het bouwen der eerste stad in Latium, waar zij begraven werd, en die naar haar den naam kreeg van Lavinium.

leandros (leander)

Een jongeling uit Abydos, die uit liefde voor Hero, eene schoone priesteres van Aphrodite, die op de Europeesche zijde van den Hellespont woonde, iederen nacht die zeeëngte overzwom, geleid door een op den toren van Sestos ontstoken licht. Maar in eenen stormachtigen nacht woei dat licht uit en Leandros werd een prooi der golven. Des morgens spoelde de zee zijn lijk bij den voet van den toren aan wal, zoodat hij ook nog in zijnen dood trouw bleef aan zijne belofte, om telkens weder op die plek zijne Hero te ontmoeten. Zij stortte zich, toen zij het lijk van Leandros zag, van den toren naar beneden.

 

learchos (learchus)

De zoon van Athamas en Ino, die door zijnen waanzinnigen vader gedood werd. Zie Athamas en Ino.

lectisternia

Offermaaltijden der goden, waarbij hunne beelden aanlagen, of - die der godinnen - aanzaten. De Senatoren hadden mede deel aan zulk eenen maaltijd. De Lectisternia werden òf op gezette tijden gehouden, òf bij eene bijzondere aanleiding, hetzij om de hulp der goden in nood aftesmeeken, hetzij om voor ontvangen hulp den verschuldigden dank te bewijzen.

leda

Leda en de zwaan : mozaiek, uit Cyprus

De moeder der Dioskuren en van Helena. Zij was de dochter van koning Thestios en huwde met Tyndareos, den koning van Sparta, wien zij Timandra, Klytaimnestra en Philonoë baarde. Door hare buitengewone schoonheid won zij de liefde van Zeus, die zich in eenen zwaan veranderde en haar in het bad verraste. Zij bracht vervolgens twee eieren ter wereld; uit het ééne daarvan kwamen de Dioskuren te voorschijn, uit het andere Helena. -
Deze legende wordt evenwel op zeer verschillende wijzen door de oude schrijvers verhaald; zoo zou b. v. volgens sommigen niet Leda, maar
Nemesis de moeder van Helena geweest zijn, terwijl de eerste alleen met de opvoeding van het kind zou zijn belast geweest. De ontmoeting van Zeus en Leda was een lievelingsonderwerp voor de beeldende kunstenaars. Zie Dioskuren en Helena.

lelex

(1) De mythische stamvader van den ouden Griekschen stam der Lelegiërs; nu eens wordt hij koning van Megara, dan weder van Lakedaimon, soms ook van Leukadia genoemd.
(2) Een der deelnemers aan de
Kalydonische jacht.

lemnios (lemnius)

Een bijnaam van Hephaistos, dien hij droeg naar het eiland Lemnos, waar hij de aarde bereikt had, toen hij door zijnen vader uit den hemel was geworpen. Bovendien was het eiland hem geheiligd wegens zijne vulcanische natuur. (Zie Vulcanus.) Hij had er zijnen voornaamsten tempel aan den voet van den berg Mosychlos.

lemures

Evenals de Larvae, booze geesten, zielen der afgestorvenen, die als spoken rondwaarden, hetzij dat zij tengevolge van een verzuim bij de begrafenis geene rust in het graf konden vinden, hetzij dat zij een misdadig leven hadden geleid. Zij werden voor geesten gehouden met eene schrikwekkende gedaante, die het gemoed van den mensch in verwarring brachten. Het volksgeloof bracht hen in verband met den dood van Remus en hield wegens de in de Romeinsche volkstaal zeer gewone verwisseling van l en r Lemures voor hetzelfde woord als Remures. De geest van Remus zou namelijk Romulus geen rust hebben gelaten, tot deze hem door de stichting van een afzonderlijk feest, de Lemuria, verzoend had. Dit feest werd gedurende drie nachten, den 9den, 11den en 13den Mei gevierd en schijnt oorspronkelijk niets anders geweest te zijn dan een algemeen feest ter eere der dooden, zooals de Feralia in Februari. Slechts dit was het onderscheid, dat men bij de Feralia den dooden offers bracht op hunne graven en bij de Lemuria zich hen voorstelde als in den nacht rondzwervende geesten, die vooral hunne vroegere woning pleegden optezoeken. Men verrichtte dus in zijne eigene woning de plechtigheden, die noodig waren om hen tot rust te brengen. Zwarte boonen werden door den huisvader in het huis rondgestrooid en daarmede de bewoners van het huis alshetware van de booze geesten vrijgekocht. De dag van het feest der Lemures was een dag van kwade voorbeteekenis. De tempels waren dan gesloten en het ondernemen van gewichtige zaken, vooral het sluiten van huwelijken, werd op dien dag vermeden. -
Langzamerhand ging het geloof aan de Lemures geheelenal over in een geloof aan spoken. Levenden konden zij, zoo meende men, waanzinnig maken, en zij hielden zelfs niet op de dooden in de onderwereld te plagen en te sarren. Hun uiterlijk stelde men zich voor als geheel vermagerd of als een skelet, en
Mania werd niet meer de moeder der Laren, maar de moeder of grootmoeder der Larvae en Lemures genoemd. Zie Mania.

lenaiën (lenaeën)

Een feest te Athene ter eere van Dionysos gevierd. Zie Dionysos.

lepreus

De zoon van Kaukon, beroemd wegens zijne vraatzucht. In het eten durfde hij het zelfs tegen Herakles opnemen. Beiden aten eene ganschen os op, doch Lepreus was daarmede niet zoo vlug gereed als Herakles. Over dezen uitslag van den wedstrijd ontstond een twist, waarin Lepreus gedood werd.

lernaiën (lernaeën)

Een geheime eeredienst van Demeter in Lerna; in de nabijheid dezer stad was volgens sommige verhalen Persephone door Hades geroofd.

lernaïsche hydra

Zie Herakles.

lethe

(1) De godin der vergetelheid, eene dochter van Eris.
(2) Een stroom van de onderwereld, van welks water de schimmen dronken, als zij het
Elysion binnentraden. Door dien dronk werd alle herinnering aan vroeger leed weggenomen.

leto

Eene dochter der Titanen Koios en Phoibe, eene tot het tijdperk der theogonie behoorende godheid. Zij was oorspronkelijk eene personificatie van den duisteren nacht, evenals hare zuster Asteria eene personificatie is van den door sterren verlichten nacht. Zij draagt een donker kleed, zij is eene vriendelijke, zachtzinnige godin, en was de gade van Zeus, voordat deze met Hera gehuwd was. Dat zijn de trekken der oudste legende omtrent Leto. Later werd deze legende in verschillende opzichten gewijzigd. Zeus zou namelijk Leto bemind hebben, terwijl hij reeds met Hera gehuwd was; deze vervolgde daarom hare mededingster gedurende hare zwangerschap met meedoogenlooze wreedheid. Uit vrees voor Hera durfde geen land haar opnemen, zoodat zij steeds moest rondzwerven, totdat Delos, hetwelk vroeger een drijvend eiland was geweest, door Zeus op vaste zuilen werd gegrondvest, om haar eene schuilplaats aantebieden. Daar bracht zij tweelingen ter wereld, de godheden des lichts, Apollo en Artemis. Volgens sommigen was dit eiland ontstaan uit hare zuster Asteria, die, om aan de vervolgingen van Zeus te ontkomen, eerst in een kwartel en vervolgens in eene rots was veranderd. Die rots had lang onder water gelegen, maar was op de smeekingen van Leto boven de oppervlakte der zee verrezen, toen deze op last van Hera door den draak Python werd vervolgd. -
Eene andere mythe omtrent Leto is deze: zij trok, na hare kinderen ter wereld te hebben gebracht, met hen naar Lykië, en wilde hen daar in den
Xanthos baden. Herders uit den omtrek wilden dit niet toestaan; daarop werd zij echter door wolven naar de rivier gevoerd. Zij baadde zich nu met haar kroost, wijdde den Xanthos aan Apollo, gaf aan het land den naam van Lykië, d. i. "het wolvenland", en veranderde de herders in kikvorschen. -
Omtrent de plaats, waar Leto hare kinderen ter wereld bracht, bestonden in de oudheid verschillende opgaven. Toch stemden verreweg de meeste legenden hierin overéén, dat zij aan den voet van den berg Kynthos op Delos na eenen barensnood van negen dagen (die aanduiden moest, dat de god, wien zij het leven schonk, een heerlijke en groote god zou zijn) eerst Artemis en toen Apollo ter wereld bracht. De plek, waar dit geschiedde, werd nog lang door de inwoners van het eiland getoond. Er stond daar een olijfboom naast eenen palmboom. Door de geboorte der beide godheden werd Delos een heilig eiland. Zie Delos. -
Dat Leto, de godin van den duisteren nacht, de godheden des lichts voortbrengt, wier vader de god des hemels is, is eene mythische inkleeding van het eenvoudige feit, dat telkens de dag uit den nacht geboren wordt. -
Vereering genoot Leto meestal te samen met hare kinderen, die steeds trouw voor hare eer waakten. (Zie o. a.
Niobe.) In den Trojaanschen oorlog was zij eene ijverige helpster der Trojanen.