I / J : iobates - iphigeneia
iobates
De schoonvader van Proitos, tot
wien Bellerophon gezonden werd, opdat hij zijnen dood zou
vinden. Zie Bellerophon.
iocaste
Zie Iokaste.
iocheaira
D. i. "de zich in pijlen
verheugende". Een bijnaam van Artemis. Zie
Artemis.
iocus
De god van den scherts.
Meestal komt hij voor in het gezelschap van Amor.
iokaste
De gade, eerst van Laïos, den
koning van Thebe, en later van haren eigen zoon Oidipus.
Somtijds wordt zij Epikaste genoemd. Zie Epikaste en Oidipus.
iolaos (iolaus)
Een zoon van Iphikles,
den stiefbroeder van Herakles, en diens trouwe makker en wagenmenner,
een dappere en krachtige held, die o. a. ook deelnam aan
de Kalydonische jacht. -
Toen Herakles de kinderen, die zijne gade Megara hem
gebaard had, in zijnen waanzin had gedood en daarom van
hunne moeder scheiden wilde, gaf hij haar aan Iolaos tot
vrouw. Met de paarden van Herakles behaalde hij de
overwinning in de door den grooten held ingestelde
Olympische spelen. Hij was Herakles ook behulpzaam bij
het dooden der hydra van
Lerna, daar hij, zoodra de
held een' der koppen afgeslagen had, de wonde met eenen
brandenden boomstam toeschroeide. (Zie Herakles.) Later
zond de held hem met het grootste gedeelte van de vijftig
zonen, die hij bij de dochters van Thespios
verwekt had, naar het eiland Sardinië. Iolaos maakte
zich meester van het beste deel van het eiland en wist er
onder de woeste inwoners meer beschaafde zeden
intevoeren. Van daar teruggekeerd, kwam hij bij Herakles,
toen deze reeds gefolterd werd door de pijnen, welke het
door Deianeira gezonden kleed hem veroorzaakte. (Zie
Herakles.) Hij richtte voor den held den brandstapel op,
doch weigerde dien aantesteken. Toen de brandstapel was
uitgebluscht, zocht hij naar de beenderen van Herakles,
doch vond die niet, daar de held onder de goden was
opgenomen. Hij was toen de eerste, die aan Herakles als
aan eenen halfgod offers bracht. -
Toen hij reeds oud geworden was, wenschte hij aan den
strijd, dien de Herakleiden voeren moesten, deeltenemen en smeekte
daarom zijnen verheerlijkten vriend hem met jeugdige
kracht te bezielen. Daarop verschenen er boven zijnen
wagen twee sterren, Herakles en Hebe; eene
wolk omhulde Iolaos, en vol moed en jeugdige kracht
stormde hij op Eurystheus los, dien hij gevangen nam. Hierdoor was
de slag beslist. -
Volgens anderen zou Iolaos zelfs uit de onderwereld
gekomen zijn, om de Herakleiden bijtestaan. -
Te Thebe werd hij als heros vereerd.
iole
De dochter van koning Eurytos van
Oichalia. Zij werd door Herakles bemind en medegevoerd, nadat hij haren
vader en al hare broeders had gedood. Deze liefde werd de
oorzaak van het treurig uiteinde van Herakles. Zie
Herakles.
ion
De mythische
stamvader van den stam der Ioniërs, een zoon van Apollo en Kreüsa, de
dochter van den Atheenschen koning Erechtheus.
Toen zij het kind ter wereld gebracht had, legde Kreüsa
het in een hol onder de Propylaiën, waar zij ook hare
liefde aan Apollo geschonken had, te vondeling. De god
liet het kind naar Delphoi brengen en door eene priesteres
opvoeden. Toen de knaap volwassen was, kwam Kreüsa, die
intusschen met Xuthos gehuwd was, naar het orakel, om dit te
raadplegen, hoe zij hun wensch, om met kinderen gezegend
te worden, vervuld zouden mogen zien. Het antwoord
luidde, dat het eerste kind, dat Xuthos ontmoette, hun
zoon zou zijn. Hij ontmoette Ion en nam dien als zijn
zoon aan. Kreüsa verkeerde evenwel in den waan, dat Ion
een kind was eener vroeger door Xuthos beminde vrouw en
wilde hem daarom door vergif dooden. Doch Ion plengde
alvorens te drinken uit den hem toegereikten beker aan de
goden, en Apollo zond nu eene duif, die van het geplengde
vocht proefde, en onmiddelijk stierf. Kreüsa vluchtte
naar het altaar van Apollo, en Ion wilde haar van daar
wegrukken en dooden, doch de priesteres openbaarde hierop
de afkomst van Ion. Moeder en zoon verzoenden zich,
zonder evenwel aan Xuthos de toedracht der zaak
medetedeelen. Deze liet zich echter tevreden stellen,
omdat ook hem een kind beloofd werd, eene belofte, die
naderhand door de geboorte van Achaios
(volgens sommigen ook nog van Doros)
vervuld werd. -
Eene andere sage meldde, dat Xuthos, uit Thessalië
verdreven, gekomen was naar het op de Noordkust van den
Peloponnesos gelegen Aigialos. Na zijnen dood wilde Ion
eenen strijd beginnen tegen de inwoners dier stad, toen
hun koning den oorlog voorkwam door hem zijne dochter Helike
tot vrouw te geven. Na 's konings dood besteeg Ion den
troon, en naar hem werden de inwoners van Aigialos
voortaan Ioniërs genoemd. Hij stichtte eene stad, die
hij ter eere zijner gade Helike noemde. -
Eene derde legende laat hem over Athene heerschen
tusschen de regeering van Erechtheus en die van Kekrops. De Atheners zouden namelijk in den
oorlog tegen Eleusis zijne hulp hebben ingeroepen. Ion
slaagde er in den koning van Eleusis, Eumolpos, te
verslaan en werd daarop tot koning van Athene gekozen.
Omtrent dezen oorlog wijken de legenden echter ook in de
hoofdpunten van elkander af. Zie Erichthonios.
iphianassa
(1) Eene der dochters van Proitos.
(Zie aldaar.)
(2) Een andere naam voor Iphigeneia, de dochter van Agamemnon.
iphicles
Zie Iphikles.
iphidamas
(1) De zoon van den Egyptischen
koning Busiris, die met zijnen vader door Herakles
werd gedood.
(2) Een zoon van den Trojaan Antenor. Hij was bij zijnen grootvader Kisseus in
Thrakië opgevoed. Deze gaf hem eene zijner dochters tot
vrouw. Hij trok met twaalf schepen naar Troje om Priamos
bijtestaan tegen de Grieken, doch sneuvelde door de hand
van Agamemnon.
iphigeneia
(iphigenia)

Gewoonlijk wordt zij eene
dochter genoemd van Agamemnon en Klytaimnestra, soms evenwel noemt men als hare ouders Theseus en Helena.
Volgens dit laatste verhaal zou Klytaimnestra haar tot
zich genomen en opgevoed hebben, om de schande harer
zuster te verbergen. (Zie Helena.) -
Agamemnon had eens eene aan Artemis gewijde hinde gedood, of wel zich
beroemd, dat de godin het wild niet beter treffen kon dan
hij, of volgens eene derde legende in het jaar, toen hem
Iphigeneia geboren werd, eene gelofte aan Artemis gedaan,
dat hij het schoonste, dat dit jaar zou opleveren, haar
zou offeren, terwijl hij naderhand vergat die te
vervullen. -
Om een van deze redenen ontstond er eene windstilte, toen
de Grieksche vloot in de haven van Aulis gereed lag om
naar Troje uittezeilen. Òf door het orakel, òf door den
mond van den waarzegger Kalchas werd nu verkondigd, dat de windstilte
niet zoude ophouden, eer Artemis verzoend was, doordat
Iphigeneia aan haar geofferd werd. Agamemnon verzette
zich zoo lang mogelijk tegen het inwilligen van dien
eisch, doch vooral door de smeekingen van zijnen broeder Menelaos
bewogen, gaf hij eindelijk toe en liet Iphigeneia door Diomedes en Odysseus uit
zijne woning te Mykenai halen, onder voorwendsel, dat zij
nog vóór het vertrek van het leger met den dappersten
aller Grieken, Achilleus, zoude huwen. Doch toen zij op het punt
was om geofferd te worden, (volgens de meeste verhalen
liet zij zich vrijwillig ter slachtbank leiden, toen zij
vernam, dat zij sterven moest ten beste van haar volk),
omhulde Artemis haar met eene wolk en verving haar door
eene hinde, die in hare plaats geofferd werd. De godin
voerde Iphigeneia naar Tauris, waar zij haar voortaan als
priesteres moest dienen. -
Daar heerschte de gewoonte, dat alle vreemdelingen, welke
die kust betraden, aan de godin geofferd werden. (Zie
Artemis.) Intusschen had Orestes, de broeder van Iphigeneia, van het
orakel bevel ontvangen om het beeld der godin uit Tauris
te rooven en naar Attika over te brengen. Met zijnen
vriend Pylades landde hij op de Taurische kust en de
beide jongelingen waren op het punt om geofferd te
worden, toen Iphigeneia haren broeder herkende en met hen
ontvluchtte, het beeld der godin medenemende, volgens
sommigen na Thoas, den koning van het land, vermoord te
hebben, volgens anderen, nadat deze op bevel der goden
zijne toestemming tot het wegvoeren van het beeld gegeven
had. -
Ondertusschen had Elektra, de andere dochter van Agamemnon,
vernomen, dat Orestes, nadat hij wegens den door hem
gepleegden moedermoord uit Argos was verbannen, in Tauris
was gekomen en daar door de priesteres was gedood. Ten
einde hieromtrent meerdere zekerheid te krijgen, begaf
zij zich naar het orakel te Delphoi. Hier ontmoette zij Iphigeneia en
hoorde, dat dit de priesteres van Artemis uit Tauris was.
Meenende in haar de moordenares van haren broeder te
zien, wilde zij haar blind maken, maar Orestes kwam
tusschen beiden en deed Elektra hare zuster herkennen. Te
samen keerden zij naar Mykenai, waar hun vader Agamemnon
geregeerd had, terug. Iphigeneia bracht het beeld van
Artemis naar het Attische vlek Brauron (Zie
Artemis.), nabij Marathon gelegen. Daar werd zij de
priesteres der godin, en na haren dood bewees men haar
goddelijke eer evenals aan de overige heroën van het
landschap Attika, daar het volksgeloof haar hier als eene
dochter van Theseus beschouwde. (Zie boven.) Vooral
werden haar de sluiers en de kostbaarste kleederen gewijd
der vrouwen, die bij het ter wereld brengen harer
kinderen gestorven waren. -
Het was niet alleen Brauron, dat op het bezit van het uit
Tauris overgebrachte beeld van Artemis aanspraak maakte.
Ook in Sparta beweerde men, dat het derwaarts gevoerd
was. Ook daar werden bloedige plechtigheden gevierd, (b.
v. het geeselen der knapen op het altaar der godin) die,
naar men beweerde, een overblijfsel waren van de
menschenoffers in Tauris. -
Wat het wezen van Iphigeneia betreft, oorspronkelijk
schijnt zij met Artemis geheel identisch geweest te zijn.
Zelfs is de naam Iphigeneia, "de sterk
geborene", somtijds een bijnaam van Artemis. Later
heeft zich Iphigeneia, als eene zelfstandige
persoonlijkheid van Artemis afgescheiden, waarschijnlijk
nadat de Grieken de godin, die in Tauris door eene
priesteres met bloedige offers werd vereerd, met hunne
Artemis hadden vereenzelvigd. Somtijds draagt zij den
naam van Iphianassa.

Michael
Cacoyannis verfilmde in 1979 de Iphigeneia in Aulis van
Euripides met o.a. Irene Papas, en met muziek van Mikis
Theodorakis.
|