I / J : iobates - iphigeneia

iobates

De schoonvader van Proitos, tot wien Bellerophon gezonden werd, opdat hij zijnen dood zou vinden. Zie Bellerophon.

iocaste

Zie Iokaste.

iocheaira

D. i. "de zich in pijlen verheugende". Een bijnaam van Artemis. Zie Artemis.

iocus

De god van den scherts. Meestal komt hij voor in het gezelschap van Amor.

iokaste

De gade, eerst van Laïos, den koning van Thebe, en later van haren eigen zoon Oidipus. Somtijds wordt zij Epikaste genoemd. Zie Epikaste en Oidipus.

iolaos (iolaus)

Een zoon van Iphikles, den stiefbroeder van Herakles, en diens trouwe makker en wagenmenner, een dappere en krachtige held, die o. a. ook deelnam aan de Kalydonische jacht. -
Toen Herakles de kinderen, die zijne gade
Megara hem gebaard had, in zijnen waanzin had gedood en daarom van hunne moeder scheiden wilde, gaf hij haar aan Iolaos tot vrouw. Met de paarden van Herakles behaalde hij de overwinning in de door den grooten held ingestelde Olympische spelen. Hij was Herakles ook behulpzaam bij het dooden der hydra van Lerna, daar hij, zoodra de held een' der koppen afgeslagen had, de wonde met eenen brandenden boomstam toeschroeide. (Zie Herakles.) Later zond de held hem met het grootste gedeelte van de vijftig zonen, die hij bij de dochters van Thespios verwekt had, naar het eiland Sardinië. Iolaos maakte zich meester van het beste deel van het eiland en wist er onder de woeste inwoners meer beschaafde zeden intevoeren. Van daar teruggekeerd, kwam hij bij Herakles, toen deze reeds gefolterd werd door de pijnen, welke het door Deianeira gezonden kleed hem veroorzaakte. (Zie Herakles.) Hij richtte voor den held den brandstapel op, doch weigerde dien aantesteken. Toen de brandstapel was uitgebluscht, zocht hij naar de beenderen van Herakles, doch vond die niet, daar de held onder de goden was opgenomen. Hij was toen de eerste, die aan Herakles als aan eenen halfgod offers bracht. -
Toen hij reeds oud geworden was, wenschte hij aan den strijd, dien de
Herakleiden voeren moesten, deeltenemen en smeekte daarom zijnen verheerlijkten vriend hem met jeugdige kracht te bezielen. Daarop verschenen er boven zijnen wagen twee sterren, Herakles en Hebe; eene wolk omhulde Iolaos, en vol moed en jeugdige kracht stormde hij op Eurystheus los, dien hij gevangen nam. Hierdoor was de slag beslist. -
Volgens anderen zou Iolaos zelfs uit de onderwereld gekomen zijn, om de Herakleiden bijtestaan. -
Te Thebe werd hij als heros vereerd.

iole

De dochter van koning Eurytos van Oichalia. Zij werd door Herakles bemind en medegevoerd, nadat hij haren vader en al hare broeders had gedood. Deze liefde werd de oorzaak van het treurig uiteinde van Herakles. Zie Herakles.

ion

De mythische stamvader van den stam der Ioniërs, een zoon van Apollo en Kreüsa, de dochter van den Atheenschen koning Erechtheus. Toen zij het kind ter wereld gebracht had, legde Kreüsa het in een hol onder de Propylaiën, waar zij ook hare liefde aan Apollo geschonken had, te vondeling. De god liet het kind naar Delphoi brengen en door eene priesteres opvoeden. Toen de knaap volwassen was, kwam Kreüsa, die intusschen met Xuthos gehuwd was, naar het orakel, om dit te raadplegen, hoe zij hun wensch, om met kinderen gezegend te worden, vervuld zouden mogen zien. Het antwoord luidde, dat het eerste kind, dat Xuthos ontmoette, hun zoon zou zijn. Hij ontmoette Ion en nam dien als zijn zoon aan. Kreüsa verkeerde evenwel in den waan, dat Ion een kind was eener vroeger door Xuthos beminde vrouw en wilde hem daarom door vergif dooden. Doch Ion plengde alvorens te drinken uit den hem toegereikten beker aan de goden, en Apollo zond nu eene duif, die van het geplengde vocht proefde, en onmiddelijk stierf. Kreüsa vluchtte naar het altaar van Apollo, en Ion wilde haar van daar wegrukken en dooden, doch de priesteres openbaarde hierop de afkomst van Ion. Moeder en zoon verzoenden zich, zonder evenwel aan Xuthos de toedracht der zaak medetedeelen. Deze liet zich echter tevreden stellen, omdat ook hem een kind beloofd werd, eene belofte, die naderhand door de geboorte van Achaios (volgens sommigen ook nog van Doros) vervuld werd. -
Eene andere sage meldde, dat Xuthos, uit Thessalië verdreven, gekomen was naar het op de Noordkust van den Peloponnesos gelegen Aigialos. Na zijnen dood wilde Ion eenen strijd beginnen tegen de inwoners dier stad, toen hun koning den oorlog voorkwam door hem zijne dochter Helike tot vrouw te geven. Na 's konings dood besteeg Ion den troon, en naar hem werden de inwoners van Aigialos voortaan Ioniërs genoemd. Hij stichtte eene stad, die hij ter eere zijner gade Helike noemde. -
Eene derde legende laat hem over Athene heerschen tusschen de regeering van
Erechtheus en die van Kekrops. De Atheners zouden namelijk in den oorlog tegen Eleusis zijne hulp hebben ingeroepen. Ion slaagde er in den koning van Eleusis, Eumolpos, te verslaan en werd daarop tot koning van Athene gekozen. Omtrent dezen oorlog wijken de legenden echter ook in de hoofdpunten van elkander af. Zie Erichthonios.

iphianassa

(1) Eene der dochters van Proitos. (Zie aldaar.)
(2) Een andere naam voor
Iphigeneia, de dochter van Agamemnon.

iphicles

Zie Iphikles.

iphidamas

(1) De zoon van den Egyptischen koning Busiris, die met zijnen vader door Herakles werd gedood.
(2) Een zoon van den Trojaan
Antenor. Hij was bij zijnen grootvader Kisseus in Thrakië opgevoed. Deze gaf hem eene zijner dochters tot vrouw. Hij trok met twaalf schepen naar Troje om Priamos bijtestaan tegen de Grieken, doch sneuvelde door de hand van Agamemnon.

iphigeneia (iphigenia)

Gewoonlijk wordt zij eene dochter genoemd van Agamemnon en Klytaimnestra, soms evenwel noemt men als hare ouders Theseus en Helena. Volgens dit laatste verhaal zou Klytaimnestra haar tot zich genomen en opgevoed hebben, om de schande harer zuster te verbergen. (Zie Helena.) -
Agamemnon had eens eene aan
Artemis gewijde hinde gedood, of wel zich beroemd, dat de godin het wild niet beter treffen kon dan hij, of volgens eene derde legende in het jaar, toen hem Iphigeneia geboren werd, eene gelofte aan Artemis gedaan, dat hij het schoonste, dat dit jaar zou opleveren, haar zou offeren, terwijl hij naderhand vergat die te vervullen. -
Om een van deze redenen ontstond er eene windstilte, toen de Grieksche vloot in de haven van Aulis gereed lag om naar Troje uittezeilen. Òf door het orakel, òf door den mond van den waarzegger
Kalchas werd nu verkondigd, dat de windstilte niet zoude ophouden, eer Artemis verzoend was, doordat Iphigeneia aan haar geofferd werd. Agamemnon verzette zich zoo lang mogelijk tegen het inwilligen van dien eisch, doch vooral door de smeekingen van zijnen broeder Menelaos bewogen, gaf hij eindelijk toe en liet Iphigeneia door Diomedes en Odysseus uit zijne woning te Mykenai halen, onder voorwendsel, dat zij nog vóór het vertrek van het leger met den dappersten aller Grieken, Achilleus, zoude huwen. Doch toen zij op het punt was om geofferd te worden, (volgens de meeste verhalen liet zij zich vrijwillig ter slachtbank leiden, toen zij vernam, dat zij sterven moest ten beste van haar volk), omhulde Artemis haar met eene wolk en verving haar door eene hinde, die in hare plaats geofferd werd. De godin voerde Iphigeneia naar Tauris, waar zij haar voortaan als priesteres moest dienen. -
Daar heerschte de gewoonte, dat alle vreemdelingen, welke die kust betraden, aan de godin geofferd werden. (Zie Artemis.) Intusschen had
Orestes, de broeder van Iphigeneia, van het orakel bevel ontvangen om het beeld der godin uit Tauris te rooven en naar Attika over te brengen. Met zijnen vriend Pylades landde hij op de Taurische kust en de beide jongelingen waren op het punt om geofferd te worden, toen Iphigeneia haren broeder herkende en met hen ontvluchtte, het beeld der godin medenemende, volgens sommigen na Thoas, den koning van het land, vermoord te hebben, volgens anderen, nadat deze op bevel der goden zijne toestemming tot het wegvoeren van het beeld gegeven had. -
Ondertusschen had
Elektra, de andere dochter van Agamemnon, vernomen, dat Orestes, nadat hij wegens den door hem gepleegden moedermoord uit Argos was verbannen, in Tauris was gekomen en daar door de priesteres was gedood. Ten einde hieromtrent meerdere zekerheid te krijgen, begaf zij zich naar het orakel te Delphoi. Hier ontmoette zij Iphigeneia en hoorde, dat dit de priesteres van Artemis uit Tauris was. Meenende in haar de moordenares van haren broeder te zien, wilde zij haar blind maken, maar Orestes kwam tusschen beiden en deed Elektra hare zuster herkennen. Te samen keerden zij naar Mykenai, waar hun vader Agamemnon geregeerd had, terug. Iphigeneia bracht het beeld van Artemis naar het Attische vlek Brauron (Zie Artemis.), nabij Marathon gelegen. Daar werd zij de priesteres der godin, en na haren dood bewees men haar goddelijke eer evenals aan de overige heroën van het landschap Attika, daar het volksgeloof haar hier als eene dochter van Theseus beschouwde. (Zie boven.) Vooral werden haar de sluiers en de kostbaarste kleederen gewijd der vrouwen, die bij het ter wereld brengen harer kinderen gestorven waren. -
Het was niet alleen Brauron, dat op het bezit van het uit Tauris overgebrachte beeld van Artemis aanspraak maakte. Ook in Sparta beweerde men, dat het derwaarts gevoerd was. Ook daar werden bloedige plechtigheden gevierd, (b. v. het geeselen der knapen op het altaar der godin) die, naar men beweerde, een overblijfsel waren van de menschenoffers in Tauris. -
Wat het wezen van Iphigeneia betreft, oorspronkelijk schijnt zij met Artemis geheel identisch geweest te zijn. Zelfs is de naam Iphigeneia, "de sterk geborene", somtijds een bijnaam van Artemis. Later heeft zich Iphigeneia, als eene zelfstandige persoonlijkheid van Artemis afgescheiden, waarschijnlijk nadat de Grieken de godin, die in Tauris door eene priesteres met bloedige offers werd vereerd, met hunne Artemis hadden vereenzelvigd. Somtijds draagt zij den naam van
Iphianassa.

Michael Cacoyannis verfilmde in 1979 de Iphigeneia in Aulis van Euripides met o.a. Irene Papas, en met muziek van Mikis Theodorakis.