H : hippodameia - horen
hippodameia (hippodamia)
(1) De dochter van Oinomaos,
die over Elis heerschte, en van Asterope eene der Pleiaden.
Zij bezat eene buitengewone schoonheid en vele vorsten uit Griekenland
kwamen naar het hof haars vaders, om naar hare hand te dingen. Deze
had echter van het orakel de voorspelling gekregen, dat zijn schoonzoon
hem zou dooden. Om nu de vrijers zijner dochter afteschrikken, stelde
hij deze voorwaarde, dat alleen degeen, die hem in den wedren overwon,
de hand zijner dochter zou verwerven. Wie daarentegen voor den koning
moest onderdoen, zou dit met zijn leven boeten. Oinomaos was telkens
zeker van de overwinning, daar hij van Poseidon
paarden gekregen had, die verbazend snel liepen. Hun, die naar de hand
zijner dochter dongen, gaf hij in de renbaan zooveel tijd voor, als
hij zelf noodig had om een offer aan Poseidon te brengen. Met opgeheven
lans plaatste hij zich daarna op den wagen, en zijn wagenmenner Myrtilos
wist den wagen zóó te besturen, dat Oinomaos nog tijd
had onder het rijden zijnen mededinger te doorboren. Negentien voortreffelijke
helden hadden op deze wijze de dood gevonden en reeds deed zich niemand
meer op, die naar de hand van Hippodameia wilde dingen. Het doel haars
vaders was bereikt. -
Toen verscheen plotseling Pelops. Deze
begreep, dat hij alleen door list in dezen strijd overwinnaar blijven
kon. Hij wist Myrtilos overtehalen om in plaats van de ijzeren pinnen
in de as van den wagen van Oinomaos stukjes zwarte was te steken, zoodat
de wagen midden op de baan omviel en Oinomaos door zijne paarden voortgesleept,
jammerlijk omkwam. Toen Myrtilos de bedongen belooning van Pelops eischte,
weigerde deze hem die te geven en stortte hem van eene rots in zee.
Hermes, wiens zoon de aldus vermoorde wagenmenner
was, vervolgde daarom het gansche geslacht van Pelops met zijne eeuwigdurende
wraak.

Pelops en Hippodameia
in een vierspan; roodfigurige vaasschildering, 4e eeuw voor Chr.
Uit het huwelijk van Pelops en Hippodameia
sproten twee zonen, Atreus en Thyestes.
Toen zij echter naderhand deze beiden opzette om Chrysippos,
een zoon, dien een andere vrouw aan Pelops geschonken had, te dooden,
verstiet deze haar, zoodat zij in ballingschap stierf.
(2) De gade van Peirithoös. Bij het
sluiten van haar huwelijk ontstond de strijd tusschen de Lapithen
en de Kentauren.

Karel Dujardin
De strijd van Centauren en Lapithen op Hippodameia's bruiloft, 1667.
Olieverf op doek, 177 x 139 cm.
Potsdam, Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg.
(3) De eigenlijke naam van Briseïs.
(Zie aldaar.)
(4) De gade van koning Amyntor. Deze beminde
behalve zijne vrouw een meisje van buitengewone schoonheid, Klytia
geheeten. Door ijverzucht gedreven zette Hippodameia haren zoon Phoinix
op om ook naar de liefde van dat meisje te dingen. Hij slaagde er in
hare gunst te verwerven. Toen zijn vader dit bemerkte, vervloekte en
verjoeg hij hem. Phoinix vlood naar het hof van koning Peleus
en werd de opvoeder van diens zoon Achilleus,
wien hij in de Trojaanschen oorlog vergezelde.
hippokentauren
Zie Kentauren.
hippokoon (hippocoön)
De zoon van Oibalos
en de Naiade Bateia, de broeder van Tyndareos
en Ikarios; hij verdreef Tyndareos met
hulp zijner twaalf zonen, de Hippokoöntiden,
en maakte zich van de heerschappij over Sparta meester. Kort daarop
werd een vriend van Herakles door de zonen
van Hippokoön gedood. De held, hierover vertoornd, deed een aanval
op Sparta, doodde den onrechtmatigen bezitter van het land en al zijne
zonen en gaf de regeering aan Tyndareos terug, echter onder voorwaarde,
dat zij eenmaal op zijne eigen nakomelingen zou overgaan. Zie Herakles.
hippokoontiden (hippocoöntiden)
Zie het vorig artikel.
hippokrene (hippocrene)
De paardebron, de beroemde bron
der Muzen, op de helling van den berg Helikon
in Boiotië, ontstaan door eenen hoefslag van het paard Pegasos,
dat òf met den achterpoot eene opening in den grond sloeg, toen
het zich ten hemel verhief, òf met den voorpoot in de aarde krabde,
om water tot het lesschen van zijnen dorst te vinden. Het water dezer
aan de Muzen en Apollo gewijde bron had
de eigenschap om hen, die daarvan dronken, tot dichterlijke geestverrukking
optewekken.
hippolochos (hippolochus)
Een der beide zonen van Antimachos,
die door Agamemnon werden gedood. Zie Antimachos.
hippolyte
De koningin der Amazonen,
wier gordel Herakles moest halen. Zij kwam
in den strijd met dezen om. Zie Herakles. Eene andere legende vereenzelvigde
haar met Antiope en deed haar de gade worden
van den Atheenschen koning Theseus.
hippolytos
De zoon van Theseus
en de Amazone Hippolyte,
had het ongeluk van door zijne stiefmoeder hevig bemind te worden. Zij
heette Phaidra. Daar de edele jongeling
hare schandelijke wenschen niet wilde inwilligen, belasterde zij hem
uit wraakzucht bij zijnen vader, voorgevende, dat haar stiefzoon haar
tot ontrouw had willen verleiden. In zijn toorn bad Theseus, die al
te lichtvaardig aan deze bewering geloof schonk, den god Poseidon
zijnen zoon voor deze tegen zijnen vader gepleegde misdaad te straffen;
de god verhoorde hem, en deed, terwijl Hippolytos op zijnen wagen langs
de kust reed, een afschuwelijk monster uit de bruisende golven opkomen.
De verschrikte paarden gingen plotseling op hol en wilden den teugel
niet meer gehoorzamen, Hippolytos zelf viel van den wagen, geraakte
in de teugels verward en werd door de ontembare paarden voortgesleept,
zóó dat hij weldra stierf. Bij de tijding van dien noodlottigen
dood hing Phaidra zich op.

Hippolytos en Cupido
Honoré Daumier (1808 - 1879)
Artemis
openbaarde echter aan Theseus de onschuld des ongelukkigen jongelings;
zij beloonde ook de kuischheid van Hippolytos en bracht hem, nadat zij
hem door Asklepios weder uit de dooden
had laten opwekken naar Italië. Althans de Romeinsche mythologie,
die Artemis met Diana vereenzelvigde, identificeerde
Hippolytos met Virbius, die in het heilig
bosch dezer godin te Aricia vereerd werd. Zie Diana.
hippomedon
Een der "zeven"
vorsten, die tegen Thebe optrokken; bij de belegering der stad sneuvelde
hij.
hippomenes
De echtgenoot van Atalante.
Zie aldaar.
hipponoös (hipponoüs)
(1) Een zoon van Priamos,
den koning van Troje, en Hekabe.
(2) De vader van Periboia, die na den dood
van Althaia de gade werd van Oineus
en hem eenen zoon schonk, Tydeus geheeten,
wiens zoon Diomedes een der beroemdste
helden was, die voor Troje streden.
(3) De oorspronkelijke naam van Bellerophon.
hippostratos (hippostratus)
Zie Periboia.
hippotes
(1) Zie Temenos.
(2) De vader van Aiolos, wiens dochter
Arne twee zonen, Boiotos
en Aiolos ter wereld bracht, derhalve de
stamvader van twee belangrijke afdeelingen van het Grieksche volk.
hippothoön
Zie Alope.
honos / honor
Eene personificatie van de eer.
Na den gelukkigen afloop van den krijg door de Romeinen tegen de Cimbren
en Teutonen gevoerd, wilde de consul Marcellus volgens eene door
hem gedane gelofte eenen tempel bouwen ter eere van Honor en Virtus,
d. i. "de dapperheid". Toen echter de priesters verklaarden,
dat men niet één heiligdom aan twee godheden wijden mocht,
werd naast den tempel van Honor nog een tweede voor Virtus opgericht,
evenwel zóó, dat men uit den éénen tempel
den anderen kon binnentreden. -
Men beeldde hem af als eenen man met eenen hoorn des overvloeds in de
linker- en eene speer in de rechterhand.
horen
De dochters van Zeus
en Themis, de godinnen van den regelmaat
en van de orde in de natuur en daardoor de godinnen der jaargetijden.
Zij zijn even vroolijk, even schoon als de Chariten
en staan daarom vooral in betrekking tot de schoone jaargetijden, den
zomer en de lente. Hare moeder Themis is niet alleen de personificatie
der orde in het heelal, maar ook de vertegenwoordigster der maatschappelijke
orde, die zelfs in het rijk der goden haren invloed doet gelden. Een deel
harer taak droeg zij over aan hare drie dochters, Eunomia,
d. i. "de wettelijke orde", Dike,
"het recht" en Eirene, "de
vrede". -
Even als Themis, zoo komen ook hare dochters, de Horen, onder de goden
voor in eene ondergeschikte en dienstbare betrekking. Vooral zijn zij
de dienaressen van Zeus, welke de poorten des hemels bewaken. Nu eens
sluiten zij die met dichte wolken en dan weêr schuiven zij die weg.
Zij komen echter ook voor als dienaressen van Hera,
daar zij voor haar de paarden uitspannen en verder als de gezellinnen
van Aphrodite of ook wel van Apollo
en de Muzen. -
Hoewel zij oorspronkelijk godinnen der jaargetijden, en dus godinnen der
natuur waren, trad dit begrip hoe langer hoe meer op den achtergrond en
kregen zij eene bijna uitsluitend ethische beteekenis. Zij werden vereerd
als de beschermsters der wettelijke bepalingen, die in het leven der menschen
ingrepen, onder wier hoede al wat schoon, goed en edel is gedijën
kon. Juist daardoor bestond er tusschen haar en de Chariten een zóó
nauwe band, dat zij somtijds met elkander verwisseld werden. Omtrent de
vereering, die de Horen bij de Grieken genoten, is weinig bekend. De Atheners
vierden haar ter eere een feest, de Horaiën genaamd; zij kennen echter
slechts twee Horen, Thallo, de Hore van den
bloei en Karpo, die der rijp geworden vrucht. -
Nog moet omtrent haar wezen dit opgemerkt worden, dat zij niet ieder op
zich zelf de voorstelling zijn van een afzonderlijk jaargetijde. Oorspronkelijk
waren zij alleen godinnen van de lente en den zomer, maar te samen
stelden zij ook het regelmatig verloop der jaargetijden voor. Eerst later
nam men overeenkomstig met de vier jaargetijden ook vier Horen
aan en toen men het jaar in nog meer afdeelingen verdeelde, werd in verband
daarmede ook het aantal Horen vermeerderd. -
De beoefenaars der beeldende kunsten kozen zelden de Horen tot het voorwerp
van hunnen arbeid. Gewoonlijk werden zij voorgesteld als liefelijke jonkvrouwen
met hoog opgegord gewaad en met bloemen en vruchten versierd, eenen reidans
uitvoerende. Vooral bij beelden uit den lateren tijd werden aan ieder
van haar attributen toegevoegd, die bij de verschillende jaargetijden
passen.

Eunomia op een herdenkingsmunt
uit de VS
|