H : hippodameia - horen

hippodameia (hippodamia)

(1) De dochter van Oinomaos, die over Elis heerschte, en van Asterope eene der Pleiaden. Zij bezat eene buitengewone schoonheid en vele vorsten uit Griekenland kwamen naar het hof haars vaders, om naar hare hand te dingen. Deze had echter van het orakel de voorspelling gekregen, dat zijn schoonzoon hem zou dooden. Om nu de vrijers zijner dochter afteschrikken, stelde hij deze voorwaarde, dat alleen degeen, die hem in den wedren overwon, de hand zijner dochter zou verwerven. Wie daarentegen voor den koning moest onderdoen, zou dit met zijn leven boeten. Oinomaos was telkens zeker van de overwinning, daar hij van Poseidon paarden gekregen had, die verbazend snel liepen. Hun, die naar de hand zijner dochter dongen, gaf hij in de renbaan zooveel tijd voor, als hij zelf noodig had om een offer aan Poseidon te brengen. Met opgeheven lans plaatste hij zich daarna op den wagen, en zijn wagenmenner Myrtilos wist den wagen zóó te besturen, dat Oinomaos nog tijd had onder het rijden zijnen mededinger te doorboren. Negentien voortreffelijke helden hadden op deze wijze de dood gevonden en reeds deed zich niemand meer op, die naar de hand van Hippodameia wilde dingen. Het doel haars vaders was bereikt. -
Toen verscheen plotseling Pelops. Deze begreep, dat hij alleen door list in dezen strijd overwinnaar blijven kon. Hij wist Myrtilos overtehalen om in plaats van de ijzeren pinnen in de as van den wagen van Oinomaos stukjes zwarte was te steken, zoodat de wagen midden op de baan omviel en Oinomaos door zijne paarden voortgesleept, jammerlijk omkwam. Toen Myrtilos de bedongen belooning van Pelops eischte, weigerde deze hem die te geven en stortte hem van eene rots in zee. Hermes, wiens zoon de aldus vermoorde wagenmenner was, vervolgde daarom het gansche geslacht van Pelops met zijne eeuwigdurende wraak.

Pelops en Hippodameia in een vierspan; roodfigurige vaasschildering, 4e eeuw voor Chr.

Uit het huwelijk van Pelops en Hippodameia sproten twee zonen, Atreus en Thyestes. Toen zij echter naderhand deze beiden opzette om Chrysippos, een zoon, dien een andere vrouw aan Pelops geschonken had, te dooden, verstiet deze haar, zoodat zij in ballingschap stierf.
(2) De gade van Peirithoös. Bij het sluiten van haar huwelijk ontstond de strijd tusschen de Lapithen en de Kentauren.

Karel Dujardin
De strijd van Centauren en Lapithen op Hippodameia's bruiloft, 1667.
Olieverf op doek, 177 x 139 cm.
Potsdam, Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg.

(3) De eigenlijke naam van Briseïs. (Zie aldaar.)
(4) De gade van koning Amyntor. Deze beminde behalve zijne vrouw een meisje van buitengewone schoonheid, Klytia geheeten. Door ijverzucht gedreven zette Hippodameia haren zoon Phoinix op om ook naar de liefde van dat meisje te dingen. Hij slaagde er in hare gunst te verwerven. Toen zijn vader dit bemerkte, vervloekte en verjoeg hij hem. Phoinix vlood naar het hof van koning Peleus en werd de opvoeder van diens zoon Achilleus, wien hij in de Trojaanschen oorlog vergezelde.

hippokentauren

Zie Kentauren.

hippokoon (hippocoön)

De zoon van Oibalos en de Naiade Bateia, de broeder van Tyndareos en Ikarios; hij verdreef Tyndareos met hulp zijner twaalf zonen, de Hippokoöntiden, en maakte zich van de heerschappij over Sparta meester. Kort daarop werd een vriend van Herakles door de zonen van Hippokoön gedood. De held, hierover vertoornd, deed een aanval op Sparta, doodde den onrechtmatigen bezitter van het land en al zijne zonen en gaf de regeering aan Tyndareos terug, echter onder voorwaarde, dat zij eenmaal op zijne eigen nakomelingen zou overgaan. Zie Herakles.

hippokoontiden (hippocoöntiden)

Zie het vorig artikel.

hippokrene (hippocrene)

De paardebron, de beroemde bron der Muzen, op de helling van den berg Helikon in Boiotië, ontstaan door eenen hoefslag van het paard Pegasos, dat òf met den achterpoot eene opening in den grond sloeg, toen het zich ten hemel verhief, òf met den voorpoot in de aarde krabde, om water tot het lesschen van zijnen dorst te vinden. Het water dezer aan de Muzen en Apollo gewijde bron had de eigenschap om hen, die daarvan dronken, tot dichterlijke geestverrukking optewekken.

hippolochos (hippolochus)

Een der beide zonen van Antimachos, die door Agamemnon werden gedood. Zie Antimachos.

hippolyte

De koningin der Amazonen, wier gordel Herakles moest halen. Zij kwam in den strijd met dezen om. Zie Herakles. Eene andere legende vereenzelvigde haar met Antiope en deed haar de gade worden van den Atheenschen koning Theseus.

hippolytos

De zoon van Theseus en de Amazone Hippolyte, had het ongeluk van door zijne stiefmoeder hevig bemind te worden. Zij heette Phaidra. Daar de edele jongeling hare schandelijke wenschen niet wilde inwilligen, belasterde zij hem uit wraakzucht bij zijnen vader, voorgevende, dat haar stiefzoon haar tot ontrouw had willen verleiden. In zijn toorn bad Theseus, die al te lichtvaardig aan deze bewering geloof schonk, den god Poseidon zijnen zoon voor deze tegen zijnen vader gepleegde misdaad te straffen; de god verhoorde hem, en deed, terwijl Hippolytos op zijnen wagen langs de kust reed, een afschuwelijk monster uit de bruisende golven opkomen. De verschrikte paarden gingen plotseling op hol en wilden den teugel niet meer gehoorzamen, Hippolytos zelf viel van den wagen, geraakte in de teugels verward en werd door de ontembare paarden voortgesleept, zóó dat hij weldra stierf. Bij de tijding van dien noodlottigen dood hing Phaidra zich op.

Hippolytos en Cupido
Honoré Daumier (1808 - 1879)

Artemis openbaarde echter aan Theseus de onschuld des ongelukkigen jongelings; zij beloonde ook de kuischheid van Hippolytos en bracht hem, nadat zij hem door Asklepios weder uit de dooden had laten opwekken naar Italië. Althans de Romeinsche mythologie, die Artemis met Diana vereenzelvigde, identificeerde Hippolytos met Virbius, die in het heilig bosch dezer godin te Aricia vereerd werd. Zie Diana.

hippomedon

Een der "zeven" vorsten, die tegen Thebe optrokken; bij de belegering der stad sneuvelde hij.

hippomenes

De echtgenoot van Atalante. Zie aldaar.

hipponoös (hipponoüs)

(1) Een zoon van Priamos, den koning van Troje, en Hekabe.
(2) De vader van Periboia, die na den dood van Althaia de gade werd van Oineus en hem eenen zoon schonk, Tydeus geheeten, wiens zoon Diomedes een der beroemdste helden was, die voor Troje streden.
(3) De oorspronkelijke naam van Bellerophon.

hippostratos (hippostratus)

Zie Periboia.

hippotes

(1) Zie Temenos.
(2) De vader van Aiolos, wiens dochter Arne twee zonen, Boiotos en Aiolos ter wereld bracht, derhalve de stamvader van twee belangrijke afdeelingen van het Grieksche volk.

hippothoön

Zie Alope.

honos / honor

Eene personificatie van de eer. Na den gelukkigen afloop van den krijg door de Romeinen tegen de Cimbren en Teutonen gevoerd, wilde de consul Marcellus volgens eene door hem gedane gelofte eenen tempel bouwen ter eere van Honor en Virtus, d. i. "de dapperheid". Toen echter de priesters verklaarden, dat men niet één heiligdom aan twee godheden wijden mocht, werd naast den tempel van Honor nog een tweede voor Virtus opgericht, evenwel zóó, dat men uit den éénen tempel den anderen kon binnentreden. -
Men beeldde hem af als eenen man met eenen hoorn des overvloeds in de linker- en eene speer in de rechterhand.

horen

De dochters van Zeus en Themis, de godinnen van den regelmaat en van de orde in de natuur en daardoor de godinnen der jaargetijden. Zij zijn even vroolijk, even schoon als de Chariten en staan daarom vooral in betrekking tot de schoone jaargetijden, den zomer en de lente. Hare moeder Themis is niet alleen de personificatie der orde in het heelal, maar ook de vertegenwoordigster der maatschappelijke orde, die zelfs in het rijk der goden haren invloed doet gelden. Een deel harer taak droeg zij over aan hare drie dochters, Eunomia, d. i. "de wettelijke orde", Dike, "het recht" en Eirene, "de vrede". -
Even als Themis, zoo komen ook hare dochters, de Horen, onder de goden voor in eene ondergeschikte en dienstbare betrekking. Vooral zijn zij de dienaressen van Zeus, welke de poorten des hemels bewaken. Nu eens sluiten zij die met dichte wolken en dan weêr schuiven zij die weg. Zij komen echter ook voor als dienaressen van Hera, daar zij voor haar de paarden uitspannen en verder als de gezellinnen van Aphrodite of ook wel van Apollo en de Muzen. -
Hoewel zij oorspronkelijk godinnen der jaargetijden, en dus godinnen der natuur waren, trad dit begrip hoe langer hoe meer op den achtergrond en kregen zij eene bijna uitsluitend ethische beteekenis. Zij werden vereerd als de beschermsters der wettelijke bepalingen, die in het leven der menschen ingrepen, onder wier hoede al wat schoon, goed en edel is gedijën kon. Juist daardoor bestond er tusschen haar en de Chariten een zóó nauwe band, dat zij somtijds met elkander verwisseld werden. Omtrent de vereering, die de Horen bij de Grieken genoten, is weinig bekend. De Atheners vierden haar ter eere een feest, de Horaiën genaamd; zij kennen echter slechts twee Horen, Thallo, de Hore van den bloei en Karpo, die der rijp geworden vrucht. -
Nog moet omtrent haar wezen dit opgemerkt worden, dat zij niet ieder op zich zelf de voorstelling zijn van een afzonderlijk jaargetijde. Oorspronkelijk waren zij alleen godinnen van de lente en den zomer, maar te samen stelden zij ook het regelmatig verloop der jaargetijden voor. Eerst later nam men overeenkomstig met de vier jaargetijden ook vier Horen aan en toen men het jaar in nog meer afdeelingen verdeelde, werd in verband daarmede ook het aantal Horen vermeerderd. -
De beoefenaars der beeldende kunsten kozen zelden de Horen tot het voorwerp van hunnen arbeid. Gewoonlijk werden zij voorgesteld als liefelijke jonkvrouwen met hoog opgegord gewaad en met bloemen en vruchten versierd, eenen reidans uitvoerende. Vooral bij beelden uit den lateren tijd werden aan ieder van haar attributen toegevoegd, die bij de verschillende jaargetijden passen.

Eunomia op een herdenkingsmunt uit de VS