F : ferentina - furor

ferentina

Eene beschermgodin van het verbond der Latijnen. In haar bosch, aan den voet van het Albaansche gebergte gelegen, waarin eene bron, eveneens Ferentina genaamd, gelegen was, werden de vergaderingen van den bond gehouden.

feretrius

Een bijnaam van Iupiter, aan wien de veldheeren de wapenrusting wijdden, die zij op den veldheer van het vijandelijk leger hadden buit gemaakt (spolia opima.) Iupiter had onder dezen naam eenen tempel in Rome, die door Romulus was gesticht en door keizer Augustus werd hersteld.

feronia

Eene vooral door de Sabijnen vereerde godheid, die onder de oudste Italische goden moet gerangschikt worden en door de Sabijnen naar Rome is gekomen. Hare werkzaamheid openbaart zich op meer dan één gebied. Zij is eene godin der vrijheid. Slaven, aan wie in haren tempel te Terracina het hoofdhaar afgeschoren was, werden vrije mannen. -
Haar voornaamste tempel lag aan den voet van den berg Soracte, op de grens van het Latijnsche en het Sabijnsche land. Het schijnt, dat zij daar vereerd werd als eene godin van het handelsverkeer. Haar feest, daar gevierd, was een punt van samenkomst voor de handelaren uit de verschillende streken van Italië. Ten derde is zij eene godin der aarde en der onderwereld, somtijds geïdentificeerd met Proserpina. -
Zij had eenen zoon, Herilus genaamd, wien zij de gave geschonken had om driemaal te leven, zoodat Evander, met wien hij in strijd geraakte hem driemaal dooden moest. Haar heiligdom bij den berg Soracte had zij gemeen met den god Soranus. (Zie aldaar.)

fides

De godin der trouw. Zij had te Rome verscheidene tempels, waarvan de eerste haar door koning Numa was gewijd. Die tempel stond naast den Capitolijnschen tempel van Iupiter, zoodat zij als het ware onder de onmiddellijke hoede van den koning van hemel en aarde werd gesteld. Zij heet de zuster van Iustitia, de personificatie der rechtvaardigheid. Bij de plechtigheden, waardoor haar eer werd bewezen, omwonden de priesters hoofd en handen met witte doeken. Zij wordt gewoonlijk voorgesteld als eene waardige en ernstige vrouw. Op haar hoofd draagt ze eenen krans van olijf- of laurierbladeren, in de hand heeft ze eene mand met vruchten of ook wel korenaren. Als haar symbool beschouwde men twee in elkander gelegde handen.

fidius

Zie Dius Fidius.

flora

De godin der bloemen en der lente. Reeds ten tijde van Romulus werd ter eere van deze lieftallige godin in de stad Rome een tempel opgericht; later voerde men voor haar bijzondere feesten in, de Floraliën, die in den tijd van het ontluiken der bloemen, in de laatste dagen van April, gevierd werden. Natuurlijk speelden bij deze feesten de bloemen eene groote rol; ieder versierde zich met bloemkransen; men bekranste de huizen; alle vertrekken en de met kostelijke spijzen voorziene tafels waren met bloemen bedekt, en men gaf zich daarbij aan de meest uitgelaten vroolijkheid en feestvreugde over. Weldra ontaardden echter deze feesten en gingen zij met groote onzedelijkheid gepaard. Eene hoofdrol bij het openbare gedeelte van het feest speelden in lateren tijd onzedelijke vrouwen, terwijl velen ook in hun eigen woning aan alle lusten den vrijen teugel vierden. Zoo ontstond het verhaal, dat Flora zelve het voorbeeld van die onzedelijkheid gegeven had, dat zij zich daarbij een groot vermogen verworven had en dit, evenals Acca Larentia, aan het volk had vermaakt, hetwelk uit dankbaarheid dit feest voor haar instelde en haar, door haar gedrag natevolgen, meende te vereeren. Zie Chloris.

fors

Zie Fortuna.

fortuna

Het heiligdom van Fortuna te Praeneste

Later geïdentificeerd met de Grieksche Tyche. (Zie aldaar.) Zij was de godin van het toeval, zoowel van het geluk als van het ongeluk. Haar dienst heette gesticht te zijn door den koning Servius Tullius, die haar twee tempels stichtte. De ééne, waar de godin den bijnaam had van Fors, en dus Fors Fortuna heette, lag op ééne mijl afstand van de stad aan den rechter oever van den Tiber, de tweede op het Forum Boarium. De tempel buiten de stad was geheiligd aan eene godin, die men als de geefster van alle geluk beschouwde. Vooral personen uit den geringeren stand kwamen daar om de vervulling hunner wenschen smeeken. In den tempel op het Forum Boarium had de eeredienst van Fortuna een ernstiger karakter. Elke plechtigheid, daar gevierd, stond in verband met de herinnering aan den dood van den door zijne dochter vermoorden koning Servius Tullius. Er was in dien tempel een beeld van dezen koning, dat niemand mocht aanraken, veel minder nog aanschouwen. De reden, waarom dit beeld zoo geheimzinnig voor aller oogen werd verborgen gehouden, werd verschillend opgegeven. Gewoonlijk beweerde men, dat Fortuna zelve het beeld des konings met een dubbel bekleedsel had omhuld, daar zij geenen man zóó bemind had als dezen. -
Onder verschillende vormen vond de eeredienst van Fortuna ingang bij het Romeinsche volk; in de eerste plaats de dienst der godin, die de waarborg was van het heil van den ganschen staat, de dienst van Fortuna publica of Fortuna populi Romani. Toen deze na lange zwerftochten door alle landen der wereld Rome binnentrok, legde zij hare vleugels af, trok hare schoenen uit en trad naar beneden van den rollenden kogel, waarop zij stond, omdat zij voornemens was voor eeuwig in Rome te blijven. Op dit punt vooral heeft de Romeinsche Fortuna eene treffende overeenkomst met de Grieksche Tyche. Toch heeft Rome den dienst dezer godin niet uit Griekenland, maar uit de Latijnsche stad Praeneste overgenomen, waar eene Fortuna Primigenia (de eerstgeborene) vereerd werd. Er waren te Rome twee tempels voor Fortuna Publica Primigenia, één op den Capitolijnschen heuvel, welks stichting men aan Servius Tullius toeschreef en één op den collis Quirinalis, die in den tweeden Punischen oorlog, in het jaar 204 vóór Chr., was ingewijd. -
Tegenover deze Fortuna Publica stond natuurlijk eene Fortuna Privata, welke niet zoozeer de belangen van den staat als die van bijzondere personen ter harte nam. -
Onder tal van andere vormen en namen werd deze godin verder bij de Romeinen vereerd, zoo b. v. de Fortuna Muliebris, ter wier eere een heiligdom gesticht was, op de plek waar de Romeinsche vrouwen Coriolanus hadden bewogen, om de belegering zijner vaderstad te staken, de Fortuna Equestris, vereerd omdat het de ridderstand was, die dikwerf het meeste bijdroeg tot de talrijke, door de Romeinen behaalde overwinningen; de Fortuna Huiusce Diei, die met den Griekschen Kairos gelijkgesteld moet worden, de godin die op eenen bepaalden dag eene gunstige kans verschaft en zich dus als het ware iederen dag vernieuwt. Haar beloofde de consul Catulus eenen tempel, toen hij op het punt was den beslissenden slag tegen de Kimbren (101 vóór Chr.) te wagen; de Fortuna Redux, aan wie men in den keizertijd offerde, wanneer de keizer van eene reis behouden terugkeerde. Ja zelfs waren er bij de poorten der meeste steden tempels van Fortuna, waar zij, die naar hunne woonplaats terugkeerden, aan de godin nog voor het betreden hunner woning hunnen dank konden brengen; er worden zelfs godheden onder den naam van Fortuna vermeld, die de beschermgodinnen waren van bepaalde streken, steden, legioenen, personen. -

Het heiligdom van Fortuna in Praeneste, gemaakt met LEGO-blokken door Erik Olson ...
Je kunt nog meer LEGO-gebouwen bekijken ...

Boven alle genoot echter de reeds genoemde Fortuna Primigenia te Praeneste vereering. Zij openbaarde haren wil door het lot, dat geraadpleegd werd door middel van eikenhouten stokjes, welke op haren eisch, dien zij op geheimzinnige wijze had doen kennen, uit de aarde waren opgegraven. Deze Fortuna heette de moeder van Iupiter en Iuno en zij werd afgebeeld, die beide godheden als kinderen op haren schoot houdende. Daarom werd zij vooral door moeders in gebeden aangeroepen. Oorspronkelijk vond deze eeredienst der Fortuna van Praeneste in Rome geen bijval, hetgeen zich gemakkelijk hierdoor verklaren laat, dat Praeneste het langst van alle Latijnsche steden zich tegen de overheersching van Latium door Rome heeft verzet. Later, toen de inwoners dier stad zich in den tweeden Punischen oorlog krachtig tegen Hannibal verzetten, is de dienst dezer godin in Rome erkend en zijn zelfs van staatswege in haren tempel offers gebracht. -
Eene mededingster kreeg de Fortuna van Praeneste in die van Antium. Ook deze werd gevreesd als eene godheid, die zoowel zegen als ongeluk kon verspreiden. Haar wezen is uitvoerig beschreven door den Romeinschen dichter Horatius, die daartoe waarschijnlijk aanleiding vond in het feit, dat zijn beschermer, keizer Augustus, haar orakel raadpleegde omtrent eenen krijgstocht, dien hij voornemens was te ondernemen tegen de Brittanniërs. Wat hare afbeeldingen betreft, deze komen in hoofdzaak overeen met die der Grieksche Tyche. (Zie aldaar.) Zij draagt gewoonlijk in hare rechterhand een roer, aan hare voeten liggen een wereldbol en een rad, terwijl zij met den linkerarm eenen hoorn des overvloeds omvat houdt, symbolen, die hare groote macht, hare groote mildheid en hare groote onstandvastigheid moeten aanduiden. Zie ook Eutychia.

fratres arvales

Zie Arvales Fratres en Dea Dia.

furiën

De naam door de Romeinen gegeven aan de Grieksche Erinnyën. (Zie Erinnyën en Dirae.)

furina

Eene godin, omtrent wier wezen zeer weinig bekend is. Haar naam schijnt met die der Furiën samentehangen en te beteekenen: "de donkere, de duistere". Zij had een heilig bosch aan de overzijde van den Tiber en een feest de Furinalia. Men sprak ook van meerdere Furinae. Het was in den tempel in het bovengenoemd bosch gelegen dat C. Gracchus zijn laatste toevluchtsoord zocht en zijnen dood vond.

furor

Eene personificatie van de waanzinnige woede, die de krijgslieden te midden van het strijdgewoel bezielt.