C : cithaeron - cyzicus

cithaeron

Zie Kithairon.

clarius

Zie Klarios.

cleinis

Zie Kleinis.

cleobis

Zie Kleobis en Biton.

cleomedes

Zie Kleomedes.

cleopatra

Zie Kleopatra.

cleta

Zie Kleta en Chariten.

clio

Zie Kleio en Muzen.

clite

Zie Kleite.

cloacina

Een bijnaam van Venus. Het heiligdom, dat Venus Cloacina of Cluacina in de nabijheid van het Comitium te Rome bezat was gesticht door Romulus en Titus Tatius, toen de Romeinen en Sabijnen zich na eenen bloedigen strijd tot één volk vereenigd hadden. Zij hadden zich daarbij met mirtentakken gereinigd van het bloed, dat ze hadden doen stroomen. De naam der godin werd dan ook afgeleid van cloare of cluere, dat "reinigen" beteekent. Venus is hier de godin van de vreedzame vereeniging, van eene hechte, eendrachtige verbindtenis en ongeveer gelijk aan de later ontstane godin Concordia. -
De legende, dat haar beeld in een riool zou gevonden zijn, is niets dan eene mislukte poging om haren naam te verklaren door dien van cloaca, d. i. "riool" afteleiden.

clotho

Zie Klotho en Moiren.

clymene

Zie Klymene.

clymenus

Zie Klymenos.

clytaemnestra

Zie Klytaimnestra.

clytie

Zie Klytie.

cnidia

Zie Knidia.

cocalus

Zie Kokalos en Daidalos.

cocytus

Zie Kokytos.

coeüs

Zie Koios.

colophonia

Zie Kolophonia.

comaetho

Zie Komaitho en Amphitryon.

concordia

De godin der Eendracht, meestal opgevat als de eendracht onder de leden van éénzelfde geslacht en van ééne zelfde familie, of in staatkundigen zin als de eendracht onder de burgers en onder de verschillende standen, wier twisten zoo dikwijls den staat in het grootste gevaar hebben gebracht. Zij bezat te Rome verscheidene tempels, waaronder de voornaamste was die welke aan het uiteinde van het Forum tegen den Clivus Capitolinus gelegen was en waarvan nog overblijfselen staan. De stichter van dien vermaarden tempel was de dictator Camillus, die hem liet bouwen, nadat de Licinische wetten in 367 v. Chr. aan den staat meerdere hechtheid hadden gegeven en den langdurigen strijd tusschen de standen hadden doen ophouden. Later werd die tempel door Tiberius met groote pracht herbouwd. -
Bekend is ook een andere tempel ter eere van Concordia door den consul Opimius in het jaar 121 v. Chr. opgericht, nadat het hem gelukt was Caius Gracchus en zijnen aanhang ten onder te brengen. -
Op verschillende dagen van het jaar werd Concordia hetzij alleen, hetzij met andere godheden aangeroepen, om haren zegen aan den Romeinschen staat te blijven schenken. -
Onder den keizertijd kreeg zij meer de beteekenis van eene godin der eendracht, die heerschte, of althans heerschen moest, in het keizerlijke huis. Livia, de gade van keizer Augustus, die met haren zoon Tiberius den ouden tempel van Concordia liet herbouwen, noemde haar dan ook Concordia Augusta. Het anders zeer eenvoudige en waardige beeld van Concordia, wier hoofd op oude Romeinsche munten met een hoog diadeem en eenen dichten sluier omgeven is, was in dezen tempel met eenen lauwerkrans versierd ter herinnering aan de overwinningen, waardoor de zonen van Livia, Tiberius en Drusus de eendracht in het Romeinsche rijk hadden hersteld. -
Gewoonlijk stelde men Concordia voor als eene deftige, bejaarde vrouw met eenen hoorn des overvloeds in de linker- en eene schaal, of eenen olijftak in de rechterhand, somtijds ook met in elkander geslagen handen. Zie
Cloacina.

consecratio

De apotheose (Zie aldaar.) van de gestorven Romeinsche keizers, die evenwel alleen aan diegenen te beurt viel, die door den Senaat of door hunnen opvolger haar waardig gekeurd werden. Het is echter overbekend, hoe vrijgevig men in Rome met dit eerbewijs omsprong. Zelfs keizerinnen genoten na haren dood het voorrecht der apotheose. Na hunne of hare consecratio kregen zij den bijnaam van Divi of Divae. Verschillende plechtigheden bij de begrafenis gingen aan de consecratio vooraf. Bij het verbranden van het lijk op den brandstapel steeg o. a. steeds een adelaar uit de vlammen ten hemel. De alzoo tot god geworden keizers en keizerinnen kregen hunne eigene tempels, priesters en feesten. Ze werden dus geheel en al met de goden gelijkgesteld.

consentes dii

De twaalf Etrurische (Tuscische) godheden, zes mannelijke en zes vrouwelijke, die den raad van Iupiter vormden en met hem ontstaan waren, maar ook met hem na het verstrijken der periode, waarin hij de wereld bestuurde, weder moesten te gronde gaan. Hunne beelden stonden op het Forum bij het begin van den weg naar het Kapitool.

consus

Behoorde tot de oudste godheden van Rome. Zijne dienst was, zoo heette het, reeds ingevoerd door de Arkadiërs, die vroeger de plek, waar Rome stond, bewoond hadden. Op het feest van Consus, de Consualia, had de Sabijnsche maagdenroof plaats gehad. -
Sommigen leiden zijnen naam af van consilium en consulo, d. i. "raad", "plan" en "raadplegen" en maken hem tot een god der geheime, verborgene raadslagen, die hij pleegt te verzinnen en medetedeelen en toen ook aan
Romulus had medegedeeld. Maar eigenlijk was hij een god van den akkerbouw en der aarde, hetzij men de voorkeur geve aan die afleiding van zijnen naam, die hem tot "den verborgene" maakt, of hem liever als "den zaaier" beschouwe, zooals anderen meenen. Zijn altaar, dat met aarde bedekt was, werd driemaal in het jaar ontbloot en met offergaven bedekt. De Consualia, die op den 21sten Augustus gevierd werden ter gedachtenis aan den Sabijnschen maagdenroof waren in hoog aanzien. Dan werden er wedrennen met wagens en te paard gehouden en niet alleen de menschen maar ook de trekdieren vierden dan feest. De paarden en muilezels rustten dan van hunnen arbeid en werden met bloemen bekranst. -
De drie feesten, die jaarlijks hem ter eere gevierd werden, hadden alle plaats òf ten tijde van het zaaien, òf ten tijde van den oogst.

copreus

Zie Kopreus.

cornu copiae

De Latijnsche naam van den hoorn des overvloeds, den hoorn van Amaltheia. (Zie aldaar.)

cora

Zie Persephone.

coroebus

Zie Koroibos.

corona

De Latijnsche naam van een sterrebeeld, waarvan de Grieken verhaalden, dat het de krans was van Ariadne, de dochter van Minos en Pasiphaë, welke door Dionysos onder de sterren was geplaatst.

coronis

Zie Koronis.

corvus

De Latijnsche naam van een sterrebeeld, waarvan de Grieken het volgende verhaalden: een raaf, (deze vogels waren aan Apollo geheiligd) werd door dezen naar eene bron gezonden om zuiver water te halen. Maar in de nabijheid der bron zag hij aan eene boom onrijpe vijgen hangen. Door begeerte hiernaar verleid zette hij zich bij de bron neder tot de vijgen rijp waren geworden. Toen dit na eenige dagen geschied was, at hij ze op. Zich evenwel zijner schuld bewust zijnde, greep hij eene slang uit de bron, voerde die met het in eenen beker geputte water mede en beweerde, dat zij dagelijks de bron had leeggedronken. Apollo wist echter, hoe de zaak zich had toegedragen; hij strafte den raaf door hem te verbieden gedurende eenigen tijd te drinken en toonde die straf hierdoor aan, dat hij hem plaatste tusschen eene waterslang (hydra) en eenen beker (crater). Zoo is hij ook aan den sterrenhemel te zien. Ook daar is het sterrebeeld Corvus tusschen Hydra en Crater te vinden.

NGC 4361 in Corvus (afbeelding gevonden bij blackskies.com)

corybantes

Zie Korybantes, Kabeiroi en Rheia.

cottus

Zie Kottos.

cotys

Zie Kotys.

cragaleus

Zie Kragaleus.

cranaea

Zie Kranaia.

cranaos

Zie Kranaos.

cratos

Zie Kratos.

creon

Zie Kreon.

creteus

Zie Kreteus, Katreus en Althaimenes.

cretheus

Zie Kretheus.

crëusa

Zie Krëusa.

cronus

Zie Kronos.

cronion

Zie Kronion.

crotus

Zie Krotos.

ctesylla

Zie Ktesylla.

cumaea

Een bijnaam der Sibylle, naar hare woonplaats Cumae. Zie Sibylla.

cunina

De godin der wieg, waarin zij de kinderen voor onheil en tooverij behoedt.

cupido

Zie Eros.

cura

De godin der zorg, zat volgens de overlevering eens aan den oever eener rivier en vormde uit de aan hare voeten liggende klei, terwijl hare oogen peinzend op het voorbijvloeiende water gericht waren, met de vingers spelende en zonder doel eene menschelijke figuur. Toen Iupiter daar toevallig voorbijkwam, bad zij hem, dat hij dit doode lichaam zoude bezielen. De god vervulde hare bede, maar eischte nu ook, dat het nieuwe wezen naar hem zou genoemd worden, hetwelk Cura weigerde, omdat zij het vervaardigd had. Terwijl zij daarover met elkander twistten, verscheen Tellus, de godin der aarde, en maakte evenzeer aanspraak op het nieuwe schepsel, omdat zij daartoe de stof geleverd had. Om den twist te beslissen, riepen de drie twistenden eindelijk Saturnus, den god des tijds, tot scheidsrechter in, en deze deed de uitspraak: "Gij, o Iupiter! gaaft aan het schepsel het leven, neem dus ook zijn lichaam, wanneer het gestorven is; gij, o godin der Zorg! hebt het gevormd, aan u behoore het dan, terwijl het leeft; en gij, o Tellus! liet het uit uwe stof vormen, uit humus of aarde, geef het dan ook den naam van deze stof en noem het homo of mensch (zoon der aarde)."

curae

D. i. "de zorgen", die vooral ten taak hadden ultrices, d. i. "godinnen der wraak" te zijn, stonden volgens den Romeinschen dichter Vergilius aan den ingang der onderwereld.

curetes

Zie Kuretes.

cyane

Zie Kyane.

cyanëische rotsen

Zie Kyanëische rotsen en Symplegaden.

cyathus

Zie Kyathos.

cybele

Zie Kybele.

cychreus

Zie Kychreus en Kenchreus.

cydippe

Zie Kydippe.

cyclopen

Zie Kyklopes.

cycnus

Zie Kyknos.

cyllenius

Zie Kyllenios.

cynossema

Zie Kynossema.

cynosura

Zie Kynosura.

cynthia

Zie Kynthia.

cynthius

Zie Kynthios.

cyparissos

Zie Kyparissos.

cypris of cypria

Zie Kypria of Kypris.

cyrene

Zie Kyrene.

cythera / cytherea / cythereis

Zie Kythera, Kythereia en Kytherëis.

cyzicus

Zie Kyzikos.