C : capella - cetuscapellaD. i. "de geit", de Latijnsche naam voor een sterrebeeld, omtrent welks plaatsing aan het hemelgewelf de Grieksche mythe het volgende verhaalde: Dadelijk na zijne geboorte was Zeus door zijne moeder toevertrouwd aan Themis en door deze weder aan Amaltheia. Deze laatste had Zeus door eene geit laten zoogen. Die geit nu was de dochter van de zon en zoo vreeselijk om aantezien, dat de Titanen, de medgezellen van Kronos, voor haar bevreesd waren geworden en de aarde hadden gesmeekt, om haar in een hol op Kreta te verbergen. Dit deed zij, en Amaltheia voedde nu Zeus verder op. Toen Zeus later strijd voerde met de Titanen en geene wapenen had, kreeg hij den raad om de huid van deze geit als schild te gebruiken, omdat zij ondoordringbaar en zoo schrikwekkend was. Hij deed dit, gaf aan de geit eene andere huid, maakte haar onsterfelijk en schonk haar eene plaats onder de sterren. capricornusD. i. "de steenbok", of Pan, de Latijnsche benaming van een sterrebeeld in den dierenriem, omtrent hetwelk de Grieksche mythe verhaalt, dat het een afstammeling was van Aigipan (Zie Pan.) en daarom pooten had gelijk aan die van een dier en hoornen op het hoofd, alsook de staart van een visch. Hij werd met Zeus op het gebergte Ida opgevoed en was daar met dezen, toen hij ten strijde trok tegen de Titanen. Hij vond eene schelp en maakte daarmede met zijne makkers zulk een gedruisch, dat de Titanen vloden. Van daar de uitdrukking: "een Titanisch rumoer". Zeus plaatste hem uit dankbaarheid onder de sterren. caprotinaEen bijnaam, waaronder Iuno bij de Romeinen vereerd werd. Kort na den Gallischen oorlog trokken de Latijnen tegen de Romeinen op en eischten Romeinsche jonkvrouwen ten huwelijk. De Romeinen zonden slavinnen naar het leger, dat bij eenen boom, Caprificus, d. i. "de geitenvijg" genaamd, gelegerd was. Nadat de slavinnen bij een feestmaal de vijanden dronken gemaakt hadden, gaf eene van haar van den top van den vijgeboom aan de Romeinen een teeken. Deze deden daarop een aanval op de legerplaats, doodden de vijanden en bevrijdden de slavinnen, die nu vrijgelaten en met rijke geschenken begiftigd werden. Bovendien werd er een jaarlijksch feest ingesteld, dat op den 7den Juli gevierd werd en den naam droeg van Nonae Caprotinae, waarbij Iuno onder den naam van Caprotina vereerd werd. Ook bij den vijgeboom werden op dien dag offers gebracht en de slavinnen mochten zich dan vele vrijheden veroorloven tegenover hare meesteressen. capysZie Kapys. caranusZie Karanos. cardeaEene godin onder wier bescherming de cardines of deurhengsels stonden. Zij had het gebied hierover verkregen, omdat zij, toen Ianus om hare liefde vroeg, hem had verhoord. Zij had bovendien de macht om de werkingen van booze geesten, voornamelijk op kinderen, te verhinderen. carmenta / carmentisEene echt Romeinsche godin, wier naam haar reeds aanduidt als eene voorspellende godheid. Zij werd de moeder van den Arcadiër Evander genoemd en voorspelde hem reeds de gansche toekomst van Rome. Op den oever des Tibers, aan den voet van den Capitolijnschen heuvel, bezat zij eenen tempel en een altaar aan de naar haar geheeten porta Carmentalis. Het haar gewijde feest, op den 11den en 15den Januari vooral door vrouwen gevierd, heette de Carmentalia. Daarbij werd zij als Postvorta en als Antevorta of Porrima aangeroepen, namen, die althans in lateren tijd betrekking hadden op haar vermogen om in de toekomst en in het verleden te zien. Zij was ook eene genezende godheid, die vooral de vrouwen bij het baren bijstond en tevens het levenslot der kinderen, die zij ter wereld hielp komen, bepaalde en voorspelde. carnaVolgens den Romeinschen dichter Ovidius de godin der deurhengsels. Zij was, zegt hij, eene schoone nymph, die in een bosch aan den Tiber woonde, zich met jagen en visschen bezig hield, en door goden en halfgoden bemind werd. Zij spotte met hare minnaars, misleidde ze en lokte hen, onder den schijn van hun hare liefde te zullen schenken, in eene spelonk, waar zij plotseling verdween, en de aldus bedrogenen lang vruchteloos naar den uitgang moesten zoeken. Eindelijk werd zij door den god Ianus met zijn dubbel aangezicht verschalkt, want hij zag haar achter zich in een rotsspleet verdwijnen; hij keerde zich om, greep haar en dwong haar zijne gemalin te worden. Hij maakte haar uit liefde tot de beschermster der deurhengsels en bovendien van kleine kinderen, die zij tegen booze geesten beschermde. (Zie Cardea.) carneaZie Karneia. carneusZie Karneios. cassandraZie Kassandra. cassiopeaZie Kassiopeia. cassiphoneZie Kassiphone. cassotisZie Kassotis. castaliaZie Kastalia. castalidesZie Kastalides. castorZie Kastor en Dioskuren. catagogiaZie Katagogia. catamitusZie Katamitos en Ganymedes. catharsiusZie Katharsios. catiusEene godheid, die door de Romeinen werd aangeroepen, om de kinderen verstandig en scherpzinnig (catus) te maken. catreusZie Katreus en Kreteus. cebrionesZie Kebriones. cecropsZie Kekrops. celaenoZie Kelaino. celeusZie Keleus en Aigolios. cenchreusZie Kenchreus. centauri / centaurenZie Kentauroi. centimaniD. i. "de honderdhandigen", de Latijnsche naam der Grieksche Hekatoncheiren. (Zie aldaar.) cephalusZie Kephalos. cepheusZie Kepheus. cephissusZie Kephissos. ceramusZie Keramos. cerberusZie Kerberos. cercopesZie Kerkopes. cercyonZie Kerkyon en Alope. cerealiaDe feesten van Ceres. (Zie het volgend artikel.) ceresRubens : Standbeeld van CeresEene oud-Italiaansche godin van
den akkerbouw, die echter langzamerhand geheel
geïdentificeerd werd met de Grieksche Demeter.
Haar dienst was een van de oudste Grieksche eerediensten,
die in Rome werden ingevoerd. Ceres werd in nauw verband
gebracht tot Liber en Libera, die overeenkwamen met den Griekschen Dionysos en
de Grieksche Demeter. Hun gemeenschappelijke tempel werd
in het jaar 258 der stad (496 voor Chr.) gesticht door
den consul Aurelius Posthumius tot afwending van eenen
door misgewas veroorzaakten hongersnood. Het toezicht en
het bestuur over dien eeredienst werd opgedragen aan de
omstreeks denzelfden tijd ingestelde aediles plebeii,
die voor de verdeeling van het koren onder de armere
standen en voor het vieren van het groote feest der
godin, de Cerealia, te zorgen hadden. Doordat derhalve
Ceres hare weldaden, althans op de meest zichtbare wijze,
aan de armen, die allen tot den stand der Plebeiers
behoorden, uitdeelde, werden zij en haar tempel
langzamerhand als symbolen van de Plebeiische vrijheid en
van de Plebeiische voorrechten beschouwd en wie daartegen
misdeed, diens goed verviel althans gedeeltelijk aan
Ceres. - ceryxZie Keryx. cetusZie Ketos.
|