A : aigyptios - aisa

aigyptios (aegyptius)

Een grijsaard van edelen stam op het eiland Ithaka, een vriend van Odysseus. Hij had vier zonen. Een daarvan Antiphos behoorde tot de makkers van Odysseus, die door Polyphemos werden verslonden, een tweede Eurynomos was een van de minnaars van Penelope. De twee overigen bebouwden de akkers van hunnen vader.

aigyptos (aegyptus)

De tweelingbroeder van Danaos en de zoon van Belos en van Anchinoë, eene dochter van den riviergod Neilos. Hij was koning van Egypte, terwijl zijn broeder van zijnen vader de regeering over Libyë had verkregen; Aigyptos had vijftig zonen, Danaos vijftig dochters, de bekende Danaïden. Toen de zonen van Aigyptos het Danaos begonnen lastig te maken en hem in zijne regeering belemmerden, ontvluchtte hij met al zijne dochters heimelijk op een schip uit Libyë, en kwam gelukkig in Argolis aan, het land waar Io geboren was, de stammoeder van het geheele geslacht. Als afstammelingen van deze werden zij op hun smeeken door de inwoners aldaar gastvrij ontvangen. Danaos werd een zegen voor het gansche landschap, dat tot nog toe leed aan gebrek aan water. Amymone, een zijner dochters had hare liefde geschonken aan Poseidon en deze wees haar tot belooning daarvoor eene bron in de nabijheid van Lerna. De koning van het land, Gelanor, stond zijne heerschappij aan Danaos af, en deze bouwde zich nu eene vaste burgt in Argos en eenen tempel voor Apollo. Het duurde evenwel niet lang of Aigyptos verscheen aan het hoofd zijner zonen, nadat het hem gelukt was het spoor der ontvluchten te ontdekken. Hij eischte van Danaos diens dochters ten huwelijk voor zijne zonen en dwong hem aan dien eisch gehoor te geven. De jonge meisjes werden dan ook aan hare bruidegoms bij het lot toegewezen, maar ontvingen van haren vader ieder eenen dolk, met het bevel om hare echtgenooten in den bruiloftsnacht te vermoorden. Alle gehoorzaamden, ééne enkele uitgezonderd, Hypermnestra genaamd, die haren bruidegom Lynkeus uit liefde spaarde en hielp ontvluchten. Lynkeus verzoende zich later met Danaos en volgde hem in de regeering op; hij en Hypermnestra legden den grond van een vorstengeslacht, dat vele beroemde nakomelingen telde. De Grieksche treurspeldichter Aischylos heeft in zijn tragoedie "de smeekende vrouwen" de aankomst der schoone vluchtelingen in Argos tot op hare vereeniging met de woeste zonen van Aigyptos behandeld. De overige Danaïden werden na den dood van hare echtgenooten door Danaos bij plechtige spelen als prijs aan de overwinnaars uitgeloofd.

De Danaïden moesten voor straf in de onderwereld eeuwig water blijven gieten in een lek vat. (Afbeelding naar schilderij van Waterhouse.)

De ongelukkige Aigyptos kwam naar Argos om zijne zonen te wreken, doch werd door Lynkeus met Danaos verzoend.

aineias

Zie Aeneas.

aiolos (aeolus) xxxxxxxxxx

De zoon van Hellen en de nymph Orseis, een kleinzoon van Deukalion en een broeder van Doros en Xuthos; hij was een der stamvaders van het Grieksche volk, bepaaldelijk van den stam der Aioliërs, eenmaal de voornaamste der Helleensche stammen. Zijne afstammelingen dragen den naam van Aioliden. Bij zijne vrouw Enarete, de dochter van Deïmachos, verwekte hij zeven zonen en vijf dochters. Onder zijne zonen zijn de voornaamste Kretheus, Athamas, Salmoneus en Sisyphos. -
Een andere Aiolos, van den eerste afstammende, was een koning, die op een eiland in de Tyrrheensche zee regeerde, dat tot de groep der Liparische eilanden behoorde en door Plinius Strongyle genoemd wordt (het tegenwoordige Stromboli). Hij was een vroom en godvreezend man, menschlievend jegens de vreemdelingen, leerde het gebruik der zeilen en voorspelde het waaien der winden, waarom de oude dichters hem tot den bestuurder der winden maakten. Bij Homeros komt hij voor als de gelukkige beheerscher der Aiolische, (later de Liparische) eilanden, de zoon van Hippotes en door de gunst van Hera en Zeus tot koning der winden verheven. De omzwervende Odysseus (Ulysses) landde op het eiland, waar Aiolos woonde, dat op het water dreef en door een metalen muur van alle zijden omgeven was. Aldaar werd hij door Aiolos eene maand lang gastvrij onthaald. Op dat eiland leefde de koning in vreugde en vroolijkheid met zijne twaalf kinderen, zes zonen en zes dochters, die met elkander gehuwd waren. Eindelijk zond Aiolos zijnen gast met eenen gunstigen westewind weg, die hem weder naar Ithaka moest voeren. De overige winden, die den reiziger ongunstig waren, bond hij in eenen lederen zak, dien hij hem op het vaartuig medegaf en zelf aan den mast vastketende. Ongelukkig werd die zak door de reisgezellen van Odysseus uit nieuwsgierigheid geopend, terwijl deze, door langdurig waken afgemat, ingesluimerd was; de winden vlogen er uit en slingerden het schip, dat reeds in het gezicht van Ithaka was, weder midden in de onstuimige en onbekende zee. Het werd naar het eiland van Aiolos teruggedreven; doch deze weigerde Odysseus en zijne makkers weder optenemen, daar het hem uit het gebeurde duidelijk bleek, dat eene godheid hen vervolgde. Volgens Vergilius had Aiolos de winden in eene ontzaglijk groot hol opgesloten, in welks binnenste zij geweldig woedden, terwijl de god op den top der daarboven gelegen rots zijnen vorstelijken schepter zwaaide. (Zie Odysseus.) Tot Aiolos wendde zich volgens dezen dichter Iuno, toen zij zijne hulp noodig had, vol vertrouwen, daar hij door haar het bestuur over de winden en het recht aantezitten aan den disch der goden verkregen had. -

Volgens eene andere overlevering, die bij oude geschiedschrijvers voorkomt, was deze Aiolos de zoon van Arne, die zelve de achterkleindochter was van Aiolos, den stamvader van den oudsten Griekschen stam. Arne deelde haren vader mede, dat zij ten gevolge van haren omgang met Poseidon zwanger was. Deze, ook Aiolos geheeten, wilde haar niet gelooven en gaf haar aan een' vreemdeling uit Metapontum, die haar medevoerde naar Italië en ten gevolge van een orakel de zonen, die zij baarde Boiotos en Aiolos als de zijne opvoedde. Toen zij volwassen waren maakten zij zich meester van de heerschappij over Metapontum en toen er later een twist ontstond tusschen hunne moeder Arne en hunne pleegmoeder Autolyte, doodden zij de laatste en ontvloden de stad uit vrees voor de wraak van hunnen pleegvader. Aiolos zette zich neder op de in de Tyrrheensche zee gelegen eilanden, die naar hem de aiolische werden genoemd. -

afbeelding gevonden bij Amanda Cobb's Computer Art

In de genealogie der personen, die den naam van Aiolos dragen heerscht echter bij de oude schrijvers eene groote verwarring. Zoo verhaalt de Romeinsche mythograaf Hyginus, dat Melanippe, de dochter van Desmontes aan Poseidon twee zonen Boiotos en Aiolos gebaard had. Desmontes, hierover vertoornd, liet zijne dochter van het gezicht berooven en wierp haar in den kerker. De kinderen werden te vondeling gelegd, maar door herders gevonden en opgevoed. Toen nu de koning van Ikarië, Metapontos genaamd, zijne gemalin Theano, die hem geene kinderen baarde, wilde verstooten, nam deze de beide gevonden knapen van de herders over en gaf ze aan Metapontos, alsof ze hare eigene waren. Spoedig echter bracht zij zelve twee zonen ter wereld, en toen deze waren opgegroeid ontdekte zij hun het bedrog, dat zij had gepleegd en overreedde hen, om Boiotos en Aiolos, die wegens hunne schoonheid door Metapontos het meest bemind werden, te dooden. Doch in den strijd, die volgde, bleven de zonen van Poseidon overwinnaars. De zonen van Theano vielen en zij zelve doodde zich. Aiolos vluchtte nu met zijnen broeder naar de herders, doch daar ontdekte Poseidon hun hunne ware afkomst en het treurig lot hunner moeder. Zij doodden nu Desmontes en bevrijdden Melanippe, die van Poseidon het gebruik harer oogen terug ontving. Met haar keerden zij tot Metapontos terug, die Melanippe huwde. -
Goddelijke vereering heeft Aiolos nooit genoten, hoewel hij in lateren tijd wel als een god werd beschouwd.

aiora / eora

Een feest der Atheners, gevierd ter herinnering aan de nagedachtenis van Erigone, de dochter van Ikaros, die zich opgehangen had met den wensch, dat alle Attische jonkvrouwen haar voorbeeld mochten volgen. (Zie Erigone, Ikaros en Dionysos.) -
Eene andere mythe verhaalde, dat de dochter van Aigisthos en Klytaimnestra tot haren grootvader Tyndareos in Attika was gekomen, om Orestes van moedermoord aanteklagen. Toen deze door de rechtbank van den Areiopagos was vrijgesproken, hing zij zich op onder het uiten van denzelfden wensch, die aan Erigone werd toegeschreven. Werkelijk volgden vele jonkvrouwen haar voorbeeld. -
Dit feest nu diende tot afwending van eene herhaling van zulk een ongeluk. Men bond dan poppen aan de boomen en schommelde die heen en weder, of wel de jonge meisjes lieten zich zelve heen en weer schommelen onder het zingen van een feestlied. Het werd gevierd in den zomer tegen den tijd dat de druiven beginnen te zwellen en rood te worden, voornamelijk in die streken, waar de wijnbouw en de daarmede verbonden eeredienst inheemsch waren.

aipytos (aepytus)

De jongste zoon van een der Herakleiden, Kresphontes. (Zie Herakles.) Zijn vader werd in eenen opstand vermoord met al zijne zonen, behalve Aipytos, die aan zijnen grootvader ter opvoeding was toevertrouwd en in Aitolië verblijf hield. Toen hij volwassen was, keerde hij naar Argos terug, doodde met zijne bloedverwanten de moordenaars van zijnen vader, en daaronder ook Polyphontes, die zijne moeder Merope gedwongen had hem te huwen. Hij werd, als de opvolger van zijnen vader, koning van Messenië en zijne regeering kenmerkte zich zóózeer door kracht en rechtvaardigheid, dat na zijne dood zijne opvolgers Aipytiaden in plaats van Herakleiden werden genoemd. Zie Merope.

aisa

Eene alles besturende godin, die het eeuwige Noodlot beteekent. Evenals Moira (Zie aldaar.) beteekent zij oorspronkelijk het ieder toegekende deel en als personificatie spint zij den levensdraad van ieder mensch bij zijne geboorte, doch zij is meer dan Moira een abstract begrip gebleven. Ongeveer eene gelijke beteekenis werd gehecht aan het Fatum der Romeinen.