A : antikleia - aphrodisia

antikleia (anticlea)

De dochter van den als een' sluwen dief bekenden Autolykos, de gade van Laërtes en de moeder van Odysseus. Zij stierf uit smart over de lange afwezigheid van haren zoon. Odysseus trof haar naderhand in de onderwereld aan en sprak daar met haar. -
Eene latere sage, die ten doel had om de in de oudheid door hunne listigheid bekende personen in betrekking van bloedverwantschap tot elkander te brengen verhaalde, dat Odysseus niet de zoon was van Laërtes, maar van den sluwen Sisyphos. Toen Autolykos namelijk runderen van Sisyphos gestolen had, en deze die kwam terughalen, verbond hij zich met Antikleia, die hierdoor, toen zij kort daarna met Laërtes huwde, reeds zwanger was van Odysseus.

antiklos (anticlus)

Een van de Grieken, die zich voor Troje in het houten paard hadden verborgen. Toen Helena met Deïphobos, met wien zij na den dood van Paris gehuwd was, om het houten paard wandelde, dat op de burgt gesleept was, riep zij, reeds in overleg met Odysseus handelende de voornaamsten en edelsten der Grieken bij hunnen naam, de stemmen hunner echtgenooten nabootsende, om zoodoende de Trojanen in hunne vergissing te versterken. [?????? Kox] Antiklos wilde haar antwoorden, maar Odysseus belette hem dit door met de hand zijnen mond gesloten te houden, tot Athena Helena van de burgt had weggevoerd.

antilochos (antilochus)

De zoon van Nestor en van Eurydike, of van Anaxibia, de jongste in het leger der Grieken voor Troje, dapper en moedig, schoon en behendig, en daarom na Patroklos de beste vriend van Achilleus.

Achilles vecht met Memnon om het lijk van Antilochus
(zwartfigurige amfoor, ca. 500 voor Chr.)

Hij viel door de hand van Memnon, den aanvoerder der Aithiopiërs, toen hij zijnen in nood verkeerenden vader te hulp snelde, waarom hij den bijnaam van Philopator verkreeg. Hij werd in het graf van Achilleus en Patroklos begraven. Ook in de onderwereld zijn de drie vrienden nauw verbonden, of volgens anderen leven zij gezamenlijk op het eiland der zaligen Leuke. De inwoners van Ilion brachten aan de drie vrienden bij hun graf doodenoffers.

antimachos (antimachus)

Een Trojaan, die, toen Menelaos en Odysseus als gezanten naar Troje gezonden waren om Helena op te eischen, den raad gaf om Menelaos te dooden en zich steeds ten krachtigste tegen de teruggave van Helena verzette. Daarom spaarde Menelaos later zijne zonen Peisandros en Hippolochos in den strijd niet.

antinoë

De dochter van Kepheus voerde op bevel van het orakel de inwoners van Mantinea, door eene slang geleid, uit hunne oude stad, naar de plaats, waar zij zich nieuwe woningen moesten bouwen. Ter harer nagedachtenis werd een gedenkteeken opgericht.

antinoös (antinous)

De zoon van Eupeithes uit Ithaka, die gedurende de afwezigheid van Odysseus niet alleen naar de hand van Penelope dong, maar ook trachtte zich van de regeering meester te maken en daarom aan Telemachos lagen legde. Toen Odysseus als bedelaar vermomd terugkeerde wierp Antinoös eene voetbank naar hem. Hij was ook oorzaak van het gevecht, dat Odysseus met Iros houden moest. (Zie Odysseus.) Kortom, hij was de boosaardigste onder de vrijers van Penelope. Daarom was hij ook de eerste, die onder de handen van Odysseus viel.

antinous

De lieveling des keizers Hadrianus, was afkomstig uit Bithynië en was om zijne schoonheid zeer beroemd. De oorzaak van zijnen vroegtijdigen dood is onzeker; of uit tegenzin in het leven, of uit zelfopoffering voor den keizer, verdronk hij zich in den Nijl. De keizer bouwde hem tempels en altaren, beval hem als eenen god te eeren en plaatste zijn beeld onder de sterren, door aan een gesternte tusschen den Arend en den Dierenriem zijnen naam te geven. Hij stichtte voorts ter zijner eere eene stad en stelde feesten voor hem in, zoodat de eeredienst van Antinous zich weldra alom verspreidde. Er zijn prachtige beelden van hem overgebleven, kennelijk aan de breede borst, die een tijdlang voor de allerschoonste der oudheid doorgingen.

antiope

(1) De dochter van koning Nykteus van Thebe, of volgens anderen van den riviergod Asopos, de moeder van Amphion en Zethos, om hare uitstekende schoonheid beroemd en eene dier sterfelijke vrouwen, die in de liefde van Zeus deelden. (Zie Amphion.) Toen zij zich zwanger gevoelde, vluchtte zij voor den toorn haars vaders uit Thebe naar den koning Epopeus te Sikyon, die haar huwde. Nykteus doodde zich uit droefheid en droeg aan zijnen broeder Lykos op haar terugtehalen. Deze deed dit, verwoestte Sikyon en bracht Antiope gevankelijk terug. Gedurende twintig jaren leed zij van Dirke, de gemalin van Lykos, die zij als slavin diende, de wreedaardigste behandeling. Hare tweelingzonen, waarvan zij op de terugreis van Sikyon beviel, waren door haar in het bosch gelegd, doch door eenen herder gevonden en opgevoed. Eindelijk ontvluchtte Antiope naar hare inmiddels volwassen zonen, die daarop met een leger naar Thebe rukten en op de snoode Dirke de bloedigste wraak namen. Zij werd namelijk met de haren aan de hoornen van eenen wilden stier gebonden, eene straf, die zij voor de door haar op hare vlucht gevangen genomen Antiope had bestemd. Later zwierf Antiope in waanzin, waarmede Dionysos haar voor de door hare zonen aan Dirke genomen wraak strafte, door geheel Griekenland. Dirke was namelijk steeds eene trouwe dienares van Dionysos geweest en deze beschouwde de op haar toegepaste straf als al te wreed. Eindelijk kwam zij bij Phokos, een kleinzoon van Sisyphos, die haar genas en huwde. De straf van Dirke werd door de beeldhouwers Apollonios en Tauriskos in een groot beeldhouwwerk voorgesteld, dat later van het eiland Rhodos naar Rome werd overgebracht; het staat thans nog te Rome in het paleis Farnese, waarom het de "Farnesische stier" genoemd wordt; het wordt voor het grootste kunstwerk van dien aard gehouden, dat uit de oudheid tot ons gekomen is. -

Toro Farnese : nu in het Museo Archeologico Nazionale te Napels

(2) Eene andere Antiope was de zuster van Hippolyte, de koningin der Amazonen, (Zie aldaar.) de dochter van Ares. Zij werd de gemalin van Theseus. Over de wijze, waarop Theseus hare hand verwierf zijn de overleveringen verschillend. Volgens sommigen kreeg hij haar ten geschenke van Herakles, toen hij hem in den strijd tegen de Amazonen had bijgestaan, dien Herakles ondernam om den gordel van Hippolyte voor Admete, de dochter van Eurystheus, te halen, of Antiope door liefde voor Theseus bewogen opende voor hen de poorten van Themiskyra. (Zie Amazonen.) Volgens anderen ondernam Theseus, geholpen door zijnen vriend Peirithoös eenen afzonderlijken krijgstocht tegen de Amazonen, waarbij hij Antiope krijgsgevangen maakte. Hij voerde haar mede naar Attika en verwekte bij haar Hippolytos. De overige Amazonen ondernamen eenen tocht naar Attika om haar terugtehalen. Bij den strijd, die hierdoor ontstond, werd Antiope, òf aan de zijde van haren gemaal Theseus strijdende, gedood, òf het gelukte haar hare vroegere gezellinnen met haren echtgenoot te verzoenen.

Antiope

antiphas

Een der zonen van Laokoön, die in het ongeluk zijns vaders moest deelen. (Zie Laokoön.)

antiphos (antiphus)

(1) Een zoon van Priamos en Hekabe, die eerst door Achilleus gevangen werd genomen en later, nadat hij vrijgekocht was en weder aan den strijd deelnam, door Agamemnon werd gedood.
(2) Een der makkers van Odysseus, die door Polyphemos (Zie aldaar.) werden verslonden.

antiphates

Koning der Laistrygonen. Toen Odysseus op hunne kust landde en drie zijner manschappen het land inzond, om kondschap in te winnen, greep Antiphates dadelijk een van hen om dien op te eten.

John Flaxman - 1805 - Tate Gallery

De beide anderen ontkwamen. Hij riep zijn volk op om zich van de schepen van Odysseus meester te maken en alleen deze ontkwam met zijn eigen vaartuig en de makkers die daarop waren.

aoide

Eene van de drie Muzen, wier dienst in den alleroudsten tijd door de Aloïden in Boiotië werd ingevoerd.

aonides / aoniden

Naam der Muzen. Zij werden aldus genoemd naar Aönia, een ouderen naam voor Boiotië, alwaar zij op den Helikon haren lievelingszetel hadden.

apate

Eene vrouwelijke personificatie van het bedrog of de verblinding.

apaturia

Een feest, vooral te Athene met vele offers gevierd, waarbij de jonggeboren kinderen in de phratriën, d. i. in een bepaald geslacht, (ieder Athener moest in eene phratria worden ingeschreven) werden opgenomen. Voor ieder kind werd bij die opneming een offer gebracht.

apeliotes

De Oostewind, een blijmoedige god, die aan de Grieken over de zee den verfrisschenden regen aanbracht. Gewoonlijk begon hij te waaien bij het opkomen van het zevengesternte. Hij werd te Athene afgebeeld als een door de lucht zwevende krachtige jongeling met zwierende lokken, een vriendelijk gelaat, een open voorhoofd en een licht opperkleed, dat ten teeken van zegen met bloemen en vruchten gevuld was.

apemosyne

De zuster van Althaimenes en door hem gedood. (Zie Althaimenes.)

aphaia (aphaea)

Bijnaam van Artemis. (Zie Andromedes.)

aphareus

De zoon van den Messenischen koning Perieres en Gorgophone, de dochter van Perseus, was de gemaal van Arene en de vader van Lynkeus, Idas en Peisos, waarvan de twee eersten onder den naam van Apharetiden bekend en beroemd zijn door hunnen strijd met de Dioskuren. (Zie aldaar.)

aphidnos (aphidnus)

Een vriend van Theseus, die woonde in Aphidnai, aan wien deze Helena en zijne moeder Aithra ter bewaring gaf, toen hij met zijnen vriend Peirithoös Persephone uit de onderwereld wilde gaan halen. Toen later de Dioskuren in Attika kwamen, werden zij door Aphidnos in de Eleusinische mysteriën ingewijd. (Zie Dioskuren.)

aphrodisia

Feesten, gevierd ter eere van Aphrodite, voornamelijk op het eiland Kypros (Cyprus), en wel het meest in de stad Paphos. Geene bloedige offers mochten daarbij aan de godin gebracht worden, die hier onder de gedaante van een spitsen ronden kegel of van eene kleine witte pyramide vereerd werd. De vlam van het offervuur, wierook en myrrhe waren haar welgevallig. Later schijnen de Aphrodisia met aan Aphrodite gewijde mysteriën gepaard te zijn geweest. De inwijding in die mysteriën diende evenwel niet tot bevordering der zedelijkheid. Na den tempel te Paphos was de beroemdste tempel dezer godin op Kypros die te Amathus. Ook daar werden Aphrodisia gevierd, even als op het haar gewijde eiland Kythera. Verder vinden wij vermeld Aphrodisia, die op Aigina, te Thebe, te Korinthe en te Athene werden gevierd, hoewel ze stellig door geheel Griekenland zijn verspreid geweest. In de meeste plaatsen werd voornamelijk door de hetairen met hare minnaars aan die feesten deelgenomen.