1

Ter centena quidem poteras epigrammata ferre,
     sed quis te ferret perlegeretque, liber?
At nunc succincti quae sint bona disce libelli.
     Hoc primum est, brevior quod mihi charta perit;
deinde, quod haec una peragit librarius hora,              5
     nec tantum nugis serviet ille meis;
tertia res haec est, quod si cui forte legeris,
     sis licet usque malus, non odiosus eris.
Te conviva leget mixto quincunce, sed ante
     incipiat positus quam tepuisse calix.              10
Esse tibi tanta cautus brevitate videris?
     Ei mihi, quam multis sic quoque longus eris!

2

Creta dedit magnum, maius dedit Africa nomen,
     Scipio quod victor quodque Metellus habet;
nobilius domito tribuit Germania Rheno,
     et puer hoc dignus nomine, Caesar, eras.
Frater Idumaeos meruit cum patre triumphos:              5
     quae datur ex Chattis laurea, tota tua est.

3

Sexte, nihil debes, nil debes, Sexte, fatemur.
     Debet enim, si quis solvere, Sexte, potest.

4

O quam blandus es, Ammiane, matri!
quam blanda est tibi mater, Ammiane!
Fratrem te uocat et soror uocatur.
Cur uos nomina nequiora tangunt?
Quare non iuuat hoc quod estis esse?              5
Lusum creditis hoc iocumque? Non est:
matrem, quae cupit esse se sororem,
nec matrem iuuat esse nec sororem.

5

Ne ualeam, si non totis, Deciane, diebus
     et tecum totis noctibus esse uelim.
Sed duo sunt quae nos disiungunt milia passum:
     quattuor haec fiunt, cum rediturus eam.
Saepe domi non es; cum sis quoque, saepe negaris:              5
     uel tantum causis uel tibi saepe uacas.
Te tamen ut uideam, duo milia non piget ire;
     ut te non uideam, quattuor ire piget.

6

I nunc, edere me iube libellos.
Lectis uix tibi paginis duabus
spectas eschatocollion, Seuere,
et longas trahis oscitationes.
Haec sunt, quae relegente me solebas              5
rapta exscribere, sed Vitellianis;
haec sunt, singula quae sinu ferebas
per conuiuia cuncta, per theatra;
haec sunt aut meliora si qua nescis.
Quid prodest mihi tam macer libellus,              10
nullo crassior ut sit umbilico,
si totus tibi triduo legatur?
Numquam deliciae supiniores.
Lassus tam cito deficis uiator,
et cum currere debeas Bouillas,              15
interiungere quaeris ad Camenas?
I nunc, edere me iube libellos.

7

Declamas belle, causas agis, Attice, belle;
     historias bellas, carmina bella facis;
componis belle mimos, epigrammata belle;
     bellus grammaticus, bellus es astrologus,
et belle cantas et saltas, Attice, belle;              5
     bellus es arte lyrae, bellus es arte pilae.
Nil bene cum facias, facias tamen omnia belle,
     uis dicam quid sis? Magnus es ardalio.

8

Si qua videbuntur chartis tibi, lector, in istis
     sive obscura nimis sive latina parum,
non meus est error: nocuit librarius illis
     dum properat versus adnumerare tibi.
Quod si non illum sed me peccasse putabis,                                 5
      tunc ego te credam cordis habere nihil.
'Ista tamen mala sunt.' Quasi nos manifesta negemus!
     Haec mala sunt, sed tu non meliora facis.

Aan een kritikaster
Als mijn gedichten jou misschien
soms hier en daar wat duister zijn
en opgeschreven bovendien
in een niet al te best latijn,
dan is dat, lezer, niet mijn schuld,
want hij die ze overschrijft maakt haast
en zit er door jouw ongeduld
van tijd tot tijd soms wel eens naast.
Maar als jij desondanks toch vindt
dat ík die fouten heb gemaakt,
dan wordt het hoog tijd, beste vrind,
dat je uit je molleslaap ontwaakt.
"Toch zijn ze slecht jouw verzen!" Och,
de waarheid moet zich maar ontvouwen:
natuurlijk zijn ze slecht, maar toch
nog altijd beter dan de jouwe!

Vert. Frans van Dooren.

9

Scripsi, rescripsit nil Naevia, non dabit ergo.
     Sed puto quod scripsi legerat: ergo dabit.

10

Basia dimidio quod das mihi, Postume, labro,
     laudo: licet demas hinc quoque dimidium.
Vis dare maius adhuc et inenarrabile munus?
     Hoc tibi habe totum, Postume, dimidium.

11

Quod fronte Selium nubila vides, Rufe,
quod ambulator porticum terit seram,
lugubre quiddam quod tacet piger voltus,
quod paene terram nasus indecens tangit,
quod dextra pectus pulsat et comam vellit:              5
non ille amici fata luget aut fratris,
uterque natus vivit et precor vivat,
salva est et uxor sarcinaeque servique,
nihil colonus vilicusque decoxit.
Maeroris igitur causa quae? Domi cenat.              10

Hongerend naar geluk
Waarom sluipt Selius nog zo laat
zwaar zuchtend door de zuilengangen?
Waarom laat hij, waar hij ook gaat,
zijn peinzend hoofd zo treurig hangen?
Waarom toch zou hij met zijn neus
de stenen van de grond haast raken?
Waarom zou hij triest en nerveus
in stilte jammerklachten slaken?
Is Selius soms in diepe rouw
vanwege een vriend of een bekende?
Is soms de dood van broer of vrouw
de oorzaak van zijn doffe ellende?
Is zijn bezit eraan gegaan
of zijn zijn slaven soms gestorven?
Is door de rentmeester het graan
op 't land verwaarloosd en bedorven?
Och nee, Rufus, maar wil je graag
de bron van zijn misère weten:
wel, dat is dit, dat hij vandaag
genoodzaakt is om thuis te eten!

Vert. Frans van Dooren.

12

Esse quid hoc dicam quod olent tua basia murram
     quodque tibi est numquam non alienus odor?
Hoc mihi suspectum est, quod oles bene, Postume,semper:
     Postume, non bene olet qui bene semper olet.

13

Et iudex petit et petit patronus:
solvas censeo, Sexte, creditori.

Ervaringsgegeven
Als advocaat en rechter
hun centen komen halen,
dan is dat meestal slechter
dan zelf je schuld betalen.

Vert. Frans van Dooren.

14

Nil intemptatum Selius, nil linquit inausum,
     cenandum quotiens iam uidet esse domi.
Currit ad Europen et te, Pauline, tuosque
     laudat Achilleos, sed sine fine, pedes.
Si nihil Europe fecit, tunc Saepta petundur,              5
     si quid Phillyrides praestet et Aesonides.
Hinc quoque deceptus Memphitica templa frequentat,
     adsidet et cathedris, maesta iuuenca, tuis.
Inde petit centum pendentia tecta columnis,
     illinc Pompei dona nemusque duplex;              10
nec Fortunati spernit nec balnea Fausti,
     nec Grylli tenebras Aeoliamque Lupi:
nam thermis iterumque iterumque iterumque lauatur.
     Omnia cum fecit, sed renuente deo,
lotus ad Europes tepidae buxeta recurrit,              15
     si quis ibi serum carpat amicus iter.
Per te perque tuam, uector lasciue, puellam,
     ad cenam Selium tu, rogo, taure, uoca.

15

Quod nulli calicem tuum propinas
humane facis, Horme, non superbe.

16

Zoilus aegrotat: faciunt hanc stragula febrem.
     Si fuerit sanus, coccina quid facient?
quid torus a Nilo, quid Sidone tinctus olenti?
     ostendit stultas quid nisi morbus opes?
Quid tibi cum medicis? dimitte Machaonas omnis.              5
     Vis fieri sanus? stragula sume mea.

17

Tonstrix Suburae faucibus sedet primis,
cruenta pendent qua flagella tortorum
Argique Letum multus obsidet sutor:
sed ista tonstrix, Ammiane, non tondet,
non tondet, inquam. Quid igitur facit? Radit.              5

18

Capto tuam, pudet heu, sed capto, Maxime, cenam,
     tu captas aliam: iam sumus ergo pares.
Mane salutatum uenio, tu diceris isse
     ante salutatum: iam sumus ergo pares.
Sum comes ipse tuus tumidique anteambulo regis,              5
     tu comes alterius: iam sumus ergo pares.
Esse sat est seruum, iam nolo uicarius esse.
     Qui rex est regem, Maxime, non habeat.

19

Felicem fieri credis me, Zoile, cena?
     felicem cena, Zoile, deinde tua?
Debet Aricino conuiua recumbere cliuo,
     quem tua felicem, Zoile, cena facit.

20

Carmina Paulus emit, recitat sua carmina Paulus.
     Nam quod emas possis iure uocare tuum.

21

Basia das aliis, aliis das, Postume, dextram.
     Dicis 'Vtrum mauis? elige.' Malo manum.

22

Quid mihi uobiscum est, o Phoebe nouemque sorores?
     ecce nocet uati Musa iocosa suo.
Dimidio nobis dare Postumus ante solebat
     basia, nunc labro coepit utroque dare.

23

Non dicam, licet usque me rogetis,
qui sit Postumus in meo libello,
non dicam: quid enim mihi necesse est
has offendere basiationes,
quae se tam bene uindicare possunt?              5

24

'Si det iniqua tibi tristem fortuna reatum,
     squalidus haerebo pallidiorque reo:
si iubeat patria damnatum excedere terra,
     per freta, per scopulos exulis ibo comes.'
Dat tibi diuitias: ecquid sunt ista duorum?              5
     Das partem? Multum est? Candide, das aliquid?
Mecum eris ergo miser: quod si deus ore sereno
     adnuerit, felix, Candide, solus eris.

25

Das numquam, semper promittis, Galla, roganti:
     si semper fallis, iam rogo, Galla, nega.

26

Quod querulum spirat, quod acerbum Naeuia tussit,
     inque tuos mittit sputa subinde sinus,
iam te rem factam, Bithynice, credis habere?
     Erras: blanditur Naeuia, non moritur.

27

Laudantem Selium cenae cum retia tendit
     accipe, siue legas siue patronus agas:
'Effecte! grauiter! cito! nequiter! euge! beate!'—
     'Hoc uolui! Facta est iam tibi cena, tace.'

28

Rideto multum qui te, Sextille, cinaedum
     dixerit et digitum porrigito medium.
Sed nec pedico es nec tu, Sextille, fututor,
     calda Vetustinae nec tibi bucca placet.
Ex istis nihil es fateor, Sextille: quid ergo es?              5
     Nescio, sed tu scis res superesse duas.

29

Rufe, uides illum subsellia prima terentem,
     cuius et hinc lucet sardonychata manus
quaeque Tyron totiens epotauere lacernae
     et toga non tactas uincere iussa niues,
cuius olet toto pinguis coma Marcelliano              5
     et splendent uolso bracchia trita pilo,
non hesterna sedet lunata lingula planta,
     coccina non laesum pingit aluta pedem,
et numerosa linunt stellantem splenia frontem.
     Ignoras quid sit? Splenia tolle, leges.              10

30

Mutua uiginti sestertia forte rogabam,
     quae uel donanti non graue munus erat:
quippe rogabatur felixque uetusque sodalis
     et cuius laxas arca flagellat opes.
Is mihi 'Diues eris, si causas egeris' inquit.              5
     Quod peto da, Gai: non peto consilium.

31

Saepe ego Chrestinam futui. Det quam bene quaeris?
     Supra quod fieri nil, Mariane, potest.

32

Lis mihi cum Balbo est, tu Balbum offendere non uis,
     Pontice. Cum Licino est: hic quoque magnus homo est.
Vexat saepe meum Patrobas confinis agelllum:
     contra libertum Caesaris ire times.
Abnegat et retinet nostrum Laronia seruum:              5
     respondes 'Orba est, diues, anus, uidua.'
Non bene, crede mihi, seruo seruitur amico:
     sit liber, dominus qui uolet esse meus.

33

Cur non basio te, Philaeni? calua es.
Cur non basio te, Philaeni? rufa es.
Cur non basio te, Philaeni? lusca es.
Haec qui basiat, o Philaeni, fellat.

34

Cum placeat Phileros tota tibi dote redemptus,
     tres pateris natos, Galla, perire fame.
Praestatur cano tanta indulgentia cunno
     quem nec casta potest iam decuisse Venus.
Perpetuam di te faciant Philerotis amicam,              5
     o mater, qua nec Pontia deterior.

35

Cum sint crura tibi similent quae cornua lunae,
     in rhytio poteras, Phoebe, lauare pedes.

36

Flectere te nolim, sed nec turbare capillos;
     splendida sit nolo, sordida nolo cutis;
nec mitratorum nec sit tibi barba reorum:
     nolo uirum nimium, Pannyche, nolo parum.
Nunc sunt crura pilis et sunt tibi pectora saetis              5
     horrida, sed mens est, Pannyche, uolsa tibi.

37

Quidquid ponitur hinc et inde uerris,
mammas suminis imbricemque porci
communemque duobus attagenam,
mullum dimidium lupumque totum
muraenaeque latus femurque pulli5
stillantemque alica sua palumbum.
Haec cum condita sunt madente mappa,
traduntur puero domum ferenda:
nos accumbimus otiosa turba.
Vllus si pudor est, repone cenam:              10
cras te, Caeciliane, non uocaui.

38

Quid mihi reddat ager quaeris, Line, Nomentanus?
     Hoc mihi reddit ager: te, Line, non uideo.

39

Coccina famosae donas et ianthina moechae:
     uis dare quae meruit munera? Mitte togam.

40

Vri Tongilius male dicitur hemitritaeo.
     Noui hominis fraudes: esurit atque sitit.
Subdola tenduntur crassis nunc retia turdis,
     hamus et in mullum mittitur atque lupum.
Caecuba saccentur quaeque annus coxit Opimi,              5
     condantur parco fusca Falerna uitro.
omnes Tongilium medici iussere lauari:
     o stulti, febrem creditis esse? Gula est.

41

'Ride si sapis, o puella, ride'
Paelignus, puto, dixerat poeta:
sed non dixerat omnibus puellis.
Verum ut dixerit omnibus puellis,
non dixit tibi: tu puella non es,                          5
et tres sunt tibi, Maximina, dentes,
sed plane piceique buxeique.
Quare si speculo mihique credis,
debes non aliter timere risum,
quam ventum Spanius manumque Priscus,              10
quam cretata timet Fabulla nimbum,
cerussata timet Sabella solem.
Voltus indue tu magis severos,
quam coniunx Priami nurusque maior;
mimos ridiculi Philistionis                               15
et convivia nequiora vita
et quidquid lepida procacitate  
laxat perspicuo labella risu.
Te maestae decet adsidere matri
lugentique virum piumve fratrem,                  20
et tantum tragicis vacare Musis.
At tu iudicium secuta nostrum
plora, si sapis, o puella, plora.  

Aftands
"Lach toch, o meisje, als je wijs bent, lach!",
aldus Sulmona's bard, die bij zijn lied
een hele stoet van meisjes vóór zich zag,
maar jou, o Maximina, zeker niet!
Want och, jij bent geen meisje, maar een slons
wier mond zich met drie gore tanden vult,
die zwart en smerig zijn, zoals het brons
van elke spiegel je meteen onthult.
Jij moet méér bang zijn voor een gulle lach
dan Priscus voor een simpel handgebaar
en Spanius voor wind die met één slag
de golf kan halen uit zijn valse haar,
en banger dan Fabulla na 't toilet
voor plensbuien op haar gepoederd hoofd,
en dan Sabella, die haar huid blanket,
voor 't felle zonlicht dat de tinten dooft.
En kijk maar ernstiger dan Hecabe
en de echtgenote van haar oudste zoon,
en ga maar niet 's avonds met vrienden mee
naar 't mimenschouwspel van Philistion.
Vermijd in godsnaam ieder samenzijn
waar rijkelijk met grappen wordt gestrooid,
en zorg dat nooit de gulheid van de gein
je lippen tot een brede grijnslach plooit.
Jij moet gaan zitten naast een droeve man
of bij een moeder of een broer die rouwt,
en uitkijken dat je je verre van
de snaakse humor der komedie houdt.
Verder maak ik aan de vermolmde staat
waarin jouw mond verkeert, geen woord meer vuil.
Ik geef je alleen tot slot nog deze raad:
Huil toch, o meisje, als je wijs bent, huil!

Vert. Frans van Dooren.

42

Zoile, quid solium subluto podice perdis?
     Spurcius ut fiat, Zoile, merge caput.

43

Koina philon haec sunt, haec sunt tua, Candide, koina,
     quae tu magnilocus nocte dieque sonas:
te Lacedaemonio uelat toga lota Galaeso
     uel quam seposito de grege Parma dedit:
at me, quae passa est furias et cornua tauri,              5
     noluerit dici quam pila prima suam.
Misit Agenoreas Cadmi tibi terra lacernas:
     non uendes nummis coccina nostra tribus.
Tu Libycos Indis suspendis dentibus orbis:
     fulcitur testa fagina mensa mihi.              10
Inmodici tibi flaua tegunt chrysendeta mulli:
     concolor in nostra, cammare, lance rubes.
Grex tuus Iliaco poterat certare cinaedo:
     at mihi succurrit pro Ganymede manus.
Ex opibus tantis ueteri fidoque sodali              15
     das nihil et dicis, Candide, Koina philon?

44

Emi seu puerum togamue pexam
seu tres, ut puta, quattuorue libras,
Sextus protinus ille fenerator,
quem nostis ueterem meum sodalem,
ne quid forte petam timet cauetque,              5
et secum, sed ut audiam, susurrat:
'Septem milia debeo Secundo,
Phoebo quattuor, undecim Phileto,
et quadrans mihi nullus est in arca.'
O grande ingenium mei sodalis!              10
Durum est, Sexte, negare, cum rogaris:
quanto durius, antequam rogeris!

45

Quae tibi non stabat praecisa est mentula, Glypte.
     Demens, cum ferro quid tibi? Gallus eras.

46

Florida per uarios ut pingitur Hybla colores,
     cum breue Sicaniae uer populantur apes,
sic tua subpositis conlucent prela lacernis,
     sic micat innumeris arcula synthesibus,
+atque unam+ uestire tribum tua candida possunt,              5
     Apula non uno quae grege terra tulit.
Tu spectas hiemem succincti lentus amici
     pro scelus! et lateris frigora trita tui.
Quantum erat, infelix, pannis fraudare duobus —
     quid renuis? — non te, Naeuole, sed tineas?              10

47

Subdola famosae moneo fuge retia moechae,
     leuior o conchis, Galle, Cytheriacis.
Confidis natibus? Non est pedico maritus;
     quae faciat duo sunt: irrumat aut futuit.

48

Coponem laniumque balneumque,
tonsorem tabulamque calculosque
et paucos, sed ut eligam, libellos:
unum non nimium rudem sodalem
et grandem puerum diuque leuem              5
et caram puero meo puellam:
haec praesta mihi, Rufe, uel Butuntis,
et thermas tibi habe Neronianas.

49

Vxorem nolo Telesinam ducere: quare?
     Moecha est. Sed pueris dat Telesina: uolo.

50

Quod fellas et aquam potas, nil, Lesbia, peccas:
     qua tibi parte opus est, Lesbia, sumis aquam.

Analogie
Zeg Lesbia, geen gek idee,
dat pikzuigen en waterdrinken.
Want ken jij iemand die de plee
niet doorspoelt als de boel gaat stinken?

Vert. Frans van Dooren.

51

Unus saepe tibi tota denarius arca
     cum sit et hic culo tritior, Hylle, tuo,
non tamen hunc pistor, non auferet hunc tibi copo,
     sed si quis nimio pene superbus erit.
Infelix uenter spectat conuiuia culi,              5
     et semper miser hic esurit, ille uorat.

52

Nouit loturos Dasius numerare: poposcit
     mammosam Spatalen pro tribus; illa dedit.

53

Vis fieri liber? Mentiris, Maxime, non uis:
     sed fieri si uis, hac ratione potes.
Liber eris, cenare foris si, Maxime, nolis,
     Veintana tuam si domat uua sitim,
si ridere potes miseri chrydendeta Cinnae,              5
     contentus nostra si potes esse toga,
si plebeia Venus gemino tibi uincitur asse,
     si tua non rectus tecta subire potes.
Haec tibi si uis est, si mentis tanta potestas,
     liberior Partho uiuere rege potes.              10

54

Quid de te, Line, suspicetur uxor
et qua parte uelit pudiciorem,
certis indiciis satis probauit,
custodem tibi quae dedit spadonem.
Nil nasutius hac maligniusque.              5

55

Vis te, Sexte, coli: uolebam amare.
Parendum est tibi: quod iubes, coleris;
sed si te colo, Sexte, non amabo.

56

Gentibus in Libycis uxor tua, Galle, male audit
     inmodicae foedo crimine auaritiae.
Sed mera narrantur mendacia: non solet illa
     accipere omnino. Quid solet ergo? Dare.

57

Hic quem uidetis gressibus uagis lentum,
amethystinatus media qui secat Saepta,
quem non lacernis Publius meus uincit,
non ipse Cordus alpha paenulatorum,
quem grex togatus sequitur et capillatus              5
recensque sella linteisque lorisque,
oppignerauit modo modo ad Cladi mensam
uix octo nummis anulum, unde cenaret.

58

Pexatus pulchre rides mea, Zoile, trita.
     Sunt haec trita quidem, Zoile, sed mea sunt.

59

Mica uocor: quid sim cernis, cenatio parua:
     ex me Caesareum prospicis ecce tholum.
Frange toros, pete uina, rosas cape, tinguere nardo:
     ipse iubet mortis te meminisse deus.

60

Vxorem armati futuis, Puer Hylle, tribuni,
     supplicium tantum dum puerile times.
Vae tibi! dum ludis, castrabere. Iam mihi dices
     'Non licet hoc'. Quid? tu quod facis, Hylle, licet?

61

Cum tibi uernarent dubia lanugine malae,
     lambebat medios improba lingua uiros.
Postquam triste caput fastidia uispillonum
     et miseri meruit taedia carnificis,
uteris ore aliter nimiaque aerugine captus              5
     adlatras nomen quod tibi cumque datur.
Haereat inguinibus potius tam noxia lingua:
     nam cum fellaret, purior illa fuit.

62

Quod pectus, quod crura tibi, quod bracchia uellis,
     quod cincta est breuibus mentula tonsa pilis,
hoc praestas, Labiene, tuae — quis nescit? — amicae.
     Cui praestas, culum quod, Labiene, pilas?

63

Sola tibi fuerant sestertia, Miliche, centum,
     quae tulit e sacra Leda redempta uia.
Miliche, luxuria est si tanti diues amares.
     'Non amo' iam dices: haec quoque luxuria est.

64

Dum modo causidicum, dum te modo rhetora fingis
     et non decernis, Laure, quid esse uelis,
Peleos et Priami transit et Nestoris aetas
     et fuerat serum iam tibi desinere.
Incipe, tres uno perierunt rhetores anno,              5
     si quid habes animi, si quid in arte uales.
Si schola damnatur, fora litibus omnia feruent,
     ipse potest fieri Marsua causidicus.
Heia age, rumpe moras: quo te sperabimus usque?
     Dum quid sis dubitas, iam potes esse nihil.              10

65

Cur tristiorem cernimus Saleianum?
'An causa leuis est?' inquis, 'extuli uxorem.'
O grande fati crimen! O grauem casum!
Illa, illa diues mortua est Secundilla,
centena decies quae tibi dedit dotis?              5
Nollem accidisset hoc tibi, Saleiane.

66

Vnus de toto peccauerat orbe comarum
     anulus, incerta non bene fixus acu:
hoc facinus Lalage speculo, quo uiderat, ulta est,
     et cecidit saeuis icta Plecusa comis.
Desine iam, Lalage, tristes ornare capillos,              5
     tangat et insanum nulla puella caput.
Hoc salamandra notet uel saeua nouacula nudet,
     ut digna speculo fiat imago tua.

67

Occurris quocumque loco mihi, Postume, clamas
     protinus et prima est haec tua uox 'Quid agis?'
Hoc, si me decies una conueneris hora,
     dicis: habes puto tu, Postume, nil quod agas.

68

Quod te nomine iam tuo saluto,
quem regem et dominum prius uocabam,
ne me dixeris esse contumacem:
totis pillea sarcinis redemi.
Reges et dominos habere debet              5
qui se non habet atque concupiscit
quod reges dominique concupiscunt.
Seruom si potes, Ole, non habere,
et regem potes, Ole, non habere.

69

Inuitum cenare foris te, Classice, dicis:
     si non mentiris, Classice, dispeream.
Ipse quoque ad cenam gaudebat Apicius ire:
     cum cenaret, erat tristior ille, domi.
Si tamen inuitus uadis, cur, Classice, uadis?              5
     'Cogor' ais: uerum est; cogitur et Selius.
En rogat ad cenam Melior te, Classice, rectam:
     grandia uerba ubi sunt? Si uir es, ecce, nega.

70

Non uis in solio prius lauari
quemquam, Cotile: causa quae, nisi haec est,
undis ne fouearis irrumatis?
Primus te licet abluas: necesse est
ante hic mentula quam caput lauetur.              5

71

Candidius nihil est te, Caeciliane. Notaui,
     si quando ex nostris disticha pauca lego,
protinus aut Marsi recitas aut scripta Catulli.
     Hoc mihi das, tamquam deteriora legas,
ut conlata magis placeant mea? Credimus istud:              5
     malo tamen recites, Caeciliane, tua.

72

Hesterna factum narratur, Postume, cena
     quod nollem — quis enim talia facta probet? —
os tibi percisum quanto non ipse Latinus
     uilia Panniculi percuti ora sono:
quodque magis mirum est, auctorem criminis huius              5
     Caecilium tota rumor in urbe sonat.
Esse negas factum: uis hoc me credere? credo.
     Quid quod habet testes, Postume, Caecilius?

73

Quid faciat uolt scire Lyris. Quid? Sobria fellat.

74

Cinctum togatis post et ante Saufeium,
quanta reduci Regulus solet turba,
ad alta tonsum templa cum reum misit,
Materne, cernis? Inuidere nolito:
comitatus iste sit precor tuus numquam.              5
Hos illi amicos et greges togatorum
Fuficulenus praestat et Fauentinus.

75

Verbera securi solitus leo ferre magistri
     insertamque pati blandus in ora manum
dedidicit pacem subito feritate reuersa,
     quanta nec in Libycis debuit esse iugis.
Nam duo de tenera puerilia corpora turba,              5
     sanguineam rastris quae renouabat humum,
saeuos et infelix furiali dente peremit:
     Martia non uidit maius harena nefas.
Exclamare libet: 'Crudelis, perfide, praedo,
     a nostra pueris parcere disce lupa!'              10

76

Argenti libras Marius tibi quinque reliquit,
     cui nihil ipse dabas: hic tibi uerba dedit?

77

Cosconi, qui longa putas epigrammata nostra,
     utilis unguendis axibus esse potes.
Hac tu credideris longum ratione colosson
     et puerum Bruti dixeris esse breuem.
Disce quod ignoras: Marsi doctique Pedonis              5
     saepe duplex unum pagina tractat opus.
Non sunt longa quibus nihil est quod demere possis,
     sed tu, Cosconi, disticha longa facis.

78

Aestiuo serues ubi piscem tempore, quaeris?
     In thermis serua, Caeciliane, tuis.

79

Inuitas tunc me cum scis, Nasica, uocasse.
     Excusatum habeas me rogo: ceno domi.

80

Hostem cum fugeret, se Fannius ipse peremit.
     Hic, rogo, non furor est, ne moriare, mori?

81

Laxior hexaphoris tua sit lectica licebit:
     cum tamen haec tua sit, Zoile, sandapila est.

82

Abscisa seruom quid figis, Pontice, lingua?
     Nescis tu populum, quod tacet ille, loqui?

83

Foedasti miserum, marite, moechum,
et se, qui fuerant prius, requirunt
trunci naribus auribusque uoltus.
Credis te satis esse uindicatum?
Erras: iste potest et irrumare.              5

84

Mollis erat facilisque uiris Poeantius heros:
     uolnera sic Paridis dicitur ulta Venus.
Cur lingat cunnum Siculus Sertorius, hoc est:
     abs hoc occisus, Rufe, uidetur Eryx.

85

Vimine clausa leui niueae custodia coctae,
     hoc tibi Saturni tempore munus erit.
Dona quod aestatis misi tibi mense Decembri
     si quereris, rasam tu mihi mitte togam.

86

Quod nec carmine glorior supino
nec retro lego Sotaden cinaedum,
nusquam Graecula quod recantat echo
nec dictat mihi luculentus Attis
mollem debilitate galliambon,              5
non sum, Classice, tam malus poeta.
Quid si per gracilis uias petauri
inuitum iubeas subire Ladan?
Turpe est difficiles habere nugas
et stultus labor est ineptiarum.              10
Scribat carmina circulis Palaemon,
me raris iuuat auribus placere.

87

Dicis amore tui bellas ardere puellas,
     qui faciem sub aqua, Sexte, natantis habes.

88

Nil recitas et uis, Mamerce, poeta uideri:
     quidquid uis esto, dummodo nil recites.

89

Quod nimio gaudes noctem producere uino
     ignosco: uitium, Gaure, Catonis habes.
Carmina quod scribis Musis et Apolline nullo
     laudari debes: hoc Ciceronis habes.
Quod uomis, Antoni: quod luxuriaris, Apici.              5
     Quod fellas, uitium dic mihi cuius habes?

90

Quintiliane,vagae moderator summe iuventae,
     gloria Romanae, Quintiliane, togae,
vivere quod propero pauper nec inutilis annis,
     da veniam: properat vivere nemo satis.
Differat hoc patrios optat qui vincere census              5
     atriaque inmodicis artat imaginibus:
me focus et nigros non indignantia fumos
     tecta iuvant et fons vivus et herba rudis.
Sit mihi verna satur, sit non doctissima coniunx,
     sit nox cum somno, sit sine lite dies.              10 

Levensidealen
O Quintilianus, toegewijd
leraar en leidsman van de jeugd,
o meester der welsprekendheid,
in wie heel Rome zich verheugt,
vergeef mij dat ik, nu 't nog kan,
al ben ik arm, met al mijn krachten
geniet van 't leven: wee de man
die 't uitstelt en te lang blijft wachten!
Laat híj dat doen die 't eigendom
zijns vaders verder uit wil bouwen
en heel zijn atrium daarom
met marmerbeelden vol wil stouwen.
Mijn idealen zijn een haard
onder een zwartberoet plafond,
een ongerept stuk gras gepaard
aan de eenvoud van een koele bron,
een slaaf, gezet en goedgevuld,
een vrouw, afkerig van studeren,
nachten waarin de slaap me omhult
en dagen zonder procederen!

Vert. Frans van Dooren.

91

Rerum certa salus, terrarum gloria, Caesar,
     sospite quo magnos credimus esse deos,
si festinatis totiens tibi lecta libellis
     detinuere oculos carmina nostra tuos,
quod fortuna uetat fieri permitte uideri,              5
     natorum genitor credar ut esse trium.
Haec, si displicui, fuerint solacia nobis;
     haec fuerint nobis praemia, si placui.

92

     Natorum mihi ius trium roganti
     Musarum pretium dedit mearum
     solus qui poterat. Valebis, uxor:
     non debet domini perire munus.

93

'Primus ubi est' inquis 'cum sit liber iste secundus?'
     Quid faciam, si plus ille pudoris habet?
Tu tamen hunc fieri si mavis, Regule, primum,
     unum de titulo tollere iota potes.