- 675

Verspreiding van de tactiek van de falanx in Griekenland.
Archeologische gegevens tonen aan dat de invoering van de bewapening van de zwaarbewapende infanterist (hopliet) van veel oudere datum is (- 1200) dan de algemene tactische toepassing ervan: de falanx, waarin de soldaten, gegroepeerd in rangen en rijen, in gesloten slagorde twee massa´s vormden die uiterst wendbaar moesten zijn. Politieke, sociale en economische oorzaken verklaren deze vertraging. In het voorafgaande tijdperk, waarin de invoering van de volledige bewapening wordt geplaatst, had de demografische heropbloei die aan het begin van het archaïsche tijdperk plaatsvond, nog niet alle effect gesorteerd. De combinatie van belangrijke factoren die voor de tactiek van de falanx nodig was, was moeilijk. Het vervaardigen van de hele wapenrusting (20 kg brons of meer) vereiste een hoeveelheid metaal die de Griekse bodem niet bevatte en die dus moest worden geïmporteerd, iets wat ondenkbaar was vóór het eerste millennium. Ook ontbraken er ambachtslieden om ze te maken. Ten slotte waren de stadstaten niet rijk genoeg om de geraamde kosten te dragen. Het waren dus de rijkste burgers die zich op eigen kosten de wapenrusting moesten aanschaffen, eerst de aristocraten en vervolgens, afhankelijk van hun welstand, de rijkste grondeigenaren. Heeft deze uitbreiding van de klasse der hoplieten de politieke consequenties met zich meegebracht, die men lange tijd aan haar heeft toegeschreven, namelijk dat de nieuwe soldaten, in ruil voor de risico´s die ze liepen, een uitgebreidere deelname aan het politieke leven van de stadstaat opeisten? Dat lijkt niet het geval te zijn: in principe moest immers elke burger, afhankelijk van zijn middelen, deelnemen aan de verdediging van het vaderland en had hij de plicht om er eventueel voor te sneuvelen. In de archaïsche periode beschikte het grootste deel van de burgerij echter niet over de middelen om zich een volledige wapenrusting aan te schaffen. Het nam dus geen deel aan het hoogtepunt van de veldslag, de botsing van de falanxen, en zijn risico´s om te sneuvelen waren veel minder groot dan bij de hoplieten. Zijn kansen om politiek voordeel te halen uit een beperkte deelname aan de verdediging van de stadstaat waren dus ook veel minder. Omdat de rijken heer en meester waren over het belangrijkste wapen in de strijd, tastte de invoering van de falanx hun macht nauwelijks aan.

-------------------------------------

Wetgeving van Lycurgus in Sparta (556).