LV.
Substantivum - zelfstandig naamwoord:
vierde en vijfde declinatie
Eerste declinatie : puella (a-stam)
Tweede declinatie : servus
en bellum (o-stammen;
vanwege de -o in de abl. sing.)
Derde declinatie : pater,
mater, nomen (medeklinkerstammen en
i-stammen; de stam eindigt op een medeklinker: patr-,
matr- en nomin-, of op een -i: hosti-)
Nieuw: vierde declinatie : manus : hand; groep, bende
In alle naamvallen, behalve dat. en abl. plur., komt
een -u- voor, vandaar: u-stammen.
Het rijtje:
manus
manus
manui
manum
manu
manus
manuum
manibus
manus
manibus
(Oorspronkelijk
eindigden dat. en abl. plur. op -ubus;
soms zie je die uitgang nog wel eens.)
Woorden van de vierde declinatie zijn doorgaans
mannelijk. Manus: hand
en domus: huis zijn
vrouwelijk.
Domus : huis is
uitzonderlijk. Uitgangen van de tweede en vierde
declinatie tref je hier door elkaar aan. Het rijtje:
domus
domus
domui
domum
domo
domus
domuum of domorum
domibus
domos
domibus
Er
komt ook een klein aantal onzijdige woorden met de
nom. sing. op -u voor, zoals genu
: knie, met het volgende rijtje:
genu
genus
genu
genu
genu
genua
genuum
genibus
genua
genibus
Nieuw: vijfde
declinatie : res
: zaak, ding
In alle naamvallen komt een -e- voor; vandaar:
e-stammen.
Het rijtje:
res
rei
rei
rem
re
res
rerum
rebus
res
rebus
Woorden
van de vijfde declinatie zijn doorgaans vrouwelijk. Dies: dag is mannelijk.
Leer
de volgende woorden van de vierde en vijfde
declinatie:
adventus,
-us : aankomst
cantus, -us : gezang
cornu, -us : hoorn; legervleugel
dies, diei : dag, termijn
equitatus, -us : ruiterij
exercitus, -us : leger
genu, -us : knie
impetus, -us : aanval, vaart
lacus, -us : meer
manus, -us : hand
planities, planitiei : vlakte
portus, -us : haven
quercus, -us : eik
res, rei : zaak, ding
senatus, -us : senaat
spes, spei : hoop, verwachting
tribus, -us : (kies)district
Onthoud
de woorden door associatie:
adventus
> Advent; advenire = aankomen, bereiken
cantus > chanter (fa); canto (it); cánere =
zingen
cornu > cornet
dies > day (en)
domus > domesticeren
equitatus > equus = paard en eques = ruiter
exercitus > exerceren, exercitie
genu > knie
impetus > impetuous (en)
lacus > lac (fa); lake (en)
manus > manusje-van-alles; amanuensis; manual (en);
main (fa)
planities > plane (vlak; en)
portus > port (fa)
quercus > ?
res > rebus
senatus > senaat
spes > ? sperare = hopen
tribus > tribe (en)
Oefening 1 :
Meerkeuzetoets:
1.
De nom sing, gen sing, nom plur en acc plur van de
vierde declinatie eindigen alle op -us.
2.
De nom sing, nom plur en acc plur van de vijfde
declinatie eindigen alle op -es.
3.
De dat plur en abl plur zijn ook bij de vierde en
vijfde declinatie gelijk aan elkaar.
4.
De dat sing en de abl sing zijn bij de vierde
declinatie aan elkaar gelijk.
5.
De gen sing en de dat sing zijn bij de vijfde
declinatie aan elkaar gelijk.
Oefening 2:
Vertaal de volgende zinnen en zinsdelen:
1.
rem novam heri audivimus
2. in ripa lacus tranquilli
3. haec cornua ingentia
4. tertio die Romam venimus (perf.)
5. milites totius exercitus
6. istarum domuum veterum
7. in hanc planitiem fertilem
8. adventu celeris equitatus
9. in magnam spem venerant
10. epistula in senatu recitata
11. in omnibus tribubus
12. folia utriusque quercus
13. hoc cantu alacri
14. neutram manum meam
15. impetu vehementi fugati sunt
16. in toto exercitu nostro
17. illi portui celebri
18. utrum genu vulneratum est?
Kijk
na: KLIK
HIER.
Oefening 3 :
Speel
bij Quia! het Challenge Board Game Rijtjes en
Naamvallen. [Opent in nieuw venster.]
Speel
ook het Challenge Board Game Rijtjes en
Naamvallen (2). [Opent in nieuw venster.]
|