XXI.

Het bijvoeglijk naamwoord - adiectivum
1e en 2e declinatie: a- en o- stammen

Populus Romanus Poenos profligat - Het Romeinse volk verslaat de Carthagers.

Persae inimici populi Romani sunt - De Perzen zijn de vijanden van het Romeinse volk.

Het bijvoeglijk naamwoord Romanus : Romeins congrueert met het zelfstandig naamwoord waar het bij hoort, populus : volk.
Dat wil zeggen, dat het bijvoeglijk naamwoord in dezelfde naamval staat als het zelfstandig naamwoord, dat het getal (enkelvoud / meervoud) hetzelfde is, en dat het geslacht (mannelijk / vrouwelijk / onzijdig) overeenkomt.

Puella Romana : een Romeins meisje : beide woorden in de nominativus, beide woorden vrouwelijk, beide enkelvoud.

Bella multa : veel oorlogen : beide woorden onzijdig meervoud, nom. of acc.

Deze eerste groep adiectieven waar je mee te maken krijgt verbuigt als de substantieven die je al kent. Hier komen de rijtjes:

mannelijk :
enkelvoud :

nom.: Romanus
gen.: Romani
dat.: Romano
acc.: Romanum
abl.: Romano

meervoud :

nom.: Romani
gen.: Romanorum
dat.: Romanis
acc.: Romanos
abl.: Romanis

Kortom, het rijtje dat je kent van servus.

vrouwelijk :
enkelvoud :

nom.: Romana
gen.: Romanae
dat.: Romanae
acc.: Romanam
abl.: Romanâ

meervoud :

nom.: Romanae
gen.: Romanarum
dat.: Romanis
acc.: Romanas
abl.: Romanis

= het rijtje van rosa.

onzijdig :
enkelvoud :

nom.: Romanum
gen.: Romani
dat.: Romano
acc.: Romanum
abl.: Romano

meervoud :

nom.: Romana
gen.: Romanorum
dat.: Romanis
acc.: Romana
abl.: Romanis

= het rijtje van bellum.

Preposities - voorzetsels

Voorzetsels, gevolgd door de accusativus:

ad : naar, tot(aan), bij
ante : voor ( plaats en tijd)
post : achter (plaats), na (tijd)
per : door(heen), gedurende

Voorzetsels waar een ablativus achteraan komt:

a / ab : van(af); door (bij passieve werkwoorden)
de : van(af) (naar beneden); over, aangaande
e / ex : uit
cum : (samen) met
sine : zonder

Voorzetsels met een accusativus òf een ablativus:

in : + acc.: naar, in (beweging)
in : + abl.: in, op (rust)
sub : + acc.: (naar) onder (beweging)
sub : + abl.: onder (rust)

Leer de voorzetsels goed!

Leer ook de volgende woorden :

et : en
-que : en
ac : en
atque : en
(veel woorden voor 'en', hè)
aedificium : gebouw
Africa : Afrika
aliquid : iets
altus : hoog, diep
antiquus : oud
bonus : goed
bona (onz.meerv. subst.) : goederen
campus : veld
captivus : krijgsgevangen
densus : dicht
doctus : geleerd
frumentum : koren
Gallicus : Gallisch
Gallus : Galliër
humus (vrl.) : grond
improbus : slecht
latus : breed, wijd
longus : lang
magnus : groot
multus : veel
nihil : niets
novus : nieuw
numerus : aantal, getal
patientia : geduld
periculum : gevaar
poculum : beker
privatus : particulier
publicus : openbaar
reliquus : overig
Rhenus : Rijn
Romanus : Romeins
saevus : wreed, woest
satis : genoeg
statua : standbeeld
tantum : zoveel
ubi? : waar?
via : weg
victoria : overwinning
vinum : wijn

Onthoud de woorden door ze te verbinden met kennis die je al hebt:

et > et (frans)
aedificium > édifice (frans)
aliquid > ?
altus > altitude (engels)
antiquus > antiek
bonus > bon (frans); bonus
campus > champ (frans)
captivus > captive (engels)
densus > dense (engels)
doctus > dokter
frumentum > vrucht
humus > humus
improbus > ?
latus > latitude (engels)
longus > long (engels); longue (frans); lang
magnus > magnitude (engels); magnifiek
multus > multi- (functioneel)
nihil > nihilisme
novus > neuf (frans); novum
numerus > nummer
patientia > patience (frans, engels)
periculum > perikelen
poculum > ?
privatus > privé; privatiseren
publicus > publiek
reliquus > relikwie; relict
saevus > savage (engels)
satis > zat
statua > statue (engels)
tantum > tant (frans)
ubi? > ou? (frans)
via > viaduct
victoria > victorie
vinum > vin (frans); wijn

Oefening 1 :
vertaal de volgende woordgroepen en benoem de naamval:

1. populi Romani
2. bellum Gallicum (2 x)
3. magnis victoriis (2 x)
4. populorum altarum (vrl.!)
5. de poeta docto
6. a Foro Romano
7. humi bonae
8. piratae saevi (2 x)
9. in viam Appiam
10. in Roma antiqua
11. magno cum periculo
12. per silvas densas
13. Rhenus latus atque altus
14. reliquos Gallos
15. vulgus improbum (2 x)
16. aedificia publica ac privata (2 x)
17. per saecula longa
18. saevis in undis
19. post multos annos
20. patientiam magnam

Kijk na: KLIK HIER.