XCVIII.

Genitivus
Leesles


Bestudeer het volgende overzicht van de functies van de genitivus:
  • De genitivus is bij uitstek de naamval, door middel van welke twee zelfstandige naamwoorden met elkaar worden verbonden. De standaardvertaling gebruikt het woord 'van'.
    Divico princeps legationis erat: Divico was de aanvoerder van het gezantschap.
  • De genitivus partitivus:
    poculum vini : een beker wijn
    satis eloquentiae : voldoende welsprekendheid
  • De genitivus qualitatis: drukt een eigenschap of hoedanigheid uit:
    vir magnae sapientiae: een man van grote wijsheid
  • Genitivus + esse: 'het is een kenmerk van' 'het is een eigenschap van' 'het is eigen aan' 
  • Een aantal werkwoorden krijgt een aanvulling in de genitivus. Laten we dit een complement (aanvulling) noemen:
    reminisci: zich (iets) herinneren (alicuius rei)
    paenitet me : (iets) spijt mij (alicuius rei)
    pudet me: ik schaam me (voor iets) (alicuius rei)
    oblivisci: (iets) vergeten (alicuius rei)
    miseret me: ik heb medelijden (met iemand) (alicuius)
    refert: het is in het belang (van iemand) (alicuius)
    interest : het is van belang (voor iemand) (alicuius) 
    juridisch: absolvere: vrijspreken van
                  condemnare: veroordelen voor / tot
  • Voor een aantal bijvoeglijke naamwoorden geldt hetzelfde: ze worden aangevuld met een genitief:
    patiens: bestand tegen, gehard tegen
    adpetens: begerig naar
    profusus: verkwistend met
    conscius: bewust van
    (im)memor: (niet) denkend aan
    proprius: eigen aan
    sacer: gewijd aan
    (i)gnarus: (on)wetend van, (on)bekend met
    etc
  • Met de genitivus pretii wordt de prijs of waarde uitgedrukt:
    non flocci facio: ik geef er geen zier om.
  • Herhaal de lessen 16, 22 en 64; ook in die lessen is de genitivus ter sprake gekomen.


Leer de volgende woorden:

administrare : besturen, regelen
adpetens + gen.: begerig naar
alienus : andermans, van een ander
cérnere : onderscheiden, zien
confódere : doorsteken
conscius : bewust
considerate (bijwoord): bedachtzaam
credibilis : geloofwaardig
exardéscere (exarsi) : (in woede) ontbranden
expeditus : snelle voetganger
funus, funeris : begrafenis
(i)gnarus : (on)wetend
(in)commodum : (on)gerief
indicium : aanwijzing
inedia : het vasten
(in)nocens : (on)schuldig
interclúdere : afsnijden
Iuppiter : (blote) hemel
laesa maiestas : majesteitsschennis
latitudo, latitudinis : breedte, uitgestrektheid
multare : straffen
navis longa : slagschip
paenitet me : ik heb berouw, ik heb spijt
patere : openstaan, zich uitstrekken
patiens + gen.: gehard tegen
peditatus, -us : voetvolk
profusus + gen.: verkwistend met
proprius + gen.: eigen aan
pudet me : ik schaam mij
reminisci : zich herinneren
stultitia : dwaasheid
supra quam : meer dan
tribunus militum : krijgstribuun, officier

Onthoud door associatie:

administrare > administratie
adpetens > ad- en -petere (la)
alienus > alius (la)
cernere > discern (en)
confodere > fodere (la)
conscius > scire (la); conscious (en)
considerate > considerate (en)
credibilis > credible (en)
exardescere > ardere: branden (la)
expeditus > expeditie
funus > funeral (en)
ignarus > ?
incommodum > commodity (en)
indicium > in- en dicere (al); index
inedia > édere: eten (la)
innocens > innocent (en)
intercludere > claudere (la)
Iuppiter > god van het weer
laesa maiestas > laedere: kwetsen (la); majesteit
latitudo > latus: breed (la)
multare > ?
navis longa > letterlijk: lang schip
paenitet me > penitentie
patere > ?
patiens > pati: lijden, dulden (la); passief
peditatus > pes, pedis: voet (la); pedestrian (en)
profusus > ?
proprius > propre (fa)
pudet me > pudenda: schaamdelen
reminisci > reminisce (en); memini (la)
stultitia > stultus: dom, dwaas (la); Laus Stultitiae: Erasmus' Lof der Zotheid
supra quam > super
tribunus militum > miles, militis: soldaat (la); militair


Oefening 1 :
Vertaal de volgende zinnen en noem de functie van de gecursiveerde genitieven:

Voorbeeld:
0. Firmi animi est res adversas pati posse: het is (een kenmerk) van een sterke geest om tegenslag te kunnen verdragen.
    genitivus + vorm van esse.

1. Mille ferme equites, qui primi agminis fuerant, cum ipso duce interclusi atque interfecti sunt. 
2. Germanici funus per memoriam virtutis eius celebre fuit.
3. Caesar pro veteribus Helvetiorum iniuriis populi Romani ab his poenas bello repetivit.
4. Infirmi animi est pati non posse divitias.
5. L. Catilinae corpus patiens inediae, frigoris, vigiliae erat supra quam cuique credibile est, animus alieni adpetens, sui profusus.
6. Manet sub Iove frigido venator tenerae coniugis immemor.
7. Conscia mens recti famae mendacia ridet.
8. Est boni consulis non solum videre quid agatur, sed etiam providere quid futurum sit.
9. Haud nostrum est ullum periculum timere.
10. Catilina memor generis atque pristinae suae dignitatis in hostes incurrit ibique pugnans confoditur.
11. Divico, qui Helvetiorum legationis princeps erat, ita cum Caesare egit: si bello Helvetios persequi perseveraret, reminisceretur et veteris incommodi populi Romani et pristinae virtutis Helvetiorum.
12. Huius facti me paenitet pudetque.
13. Est proprium stultitiae aliorum vitia cernere, oblivisci suorum.
14. Quod actum est laudare vitium senectutis proprium est.
15. Misereret me tui, si scelerum tuorum te paeniteret.
16. Tempori cedere semper sapientis est habitum.
17. Hoc templum Minervae sacrum iamdiu incendio deletum est.
18. Patria communis parens omnium nostrum est.
19. Sua nihil interesse dixit utrum gnarus esset huius facti an ignarus.
20. Omnium refert, Catilina, te quam primum urbem relinquere.

Kijk na: KLIK HIER.



Oefening 2 :
Vertaal de volgende zinnen en noem de functie van de gecursiveerde genitieven:
Voorbeeld:
0. Firmi animi est res adversas pati posse: het is (een kenmerk) van een sterke geest om tegenslag te kunnen verdragen.
    genitivus + vorm van esse.

1. Ei satis eloquentiae, sapientiae parum est.
2. Tanti eris aliis, quanti tibi fueris.
3. Causa cognita Miltiades capitis absolutus pecunia multatus est.
4. Germanicus transgressus Visurgim indicio transfugae cognoscit delectum ab Arminio locum pugnae.
5. Septimo die quam profectus erat, magnam vim hominum et pecoris et omnis generis praedae trahens, in castra rediit.
6. C. Volusenus, tribunus militum, vir et consilii magni et virtutis, ad Galbam accurrit atque unam esse spem salutis docet.
7. Omnium civium refert rem publicam bene administrari.
8. Vendidi agrum meum non pluris quam tu, fortasse etiam minoris.
9. Laesae maiestatis condemnatus morte multatus est.
10. Haedui de consilio legatorum, quos Caesar ad exercitum reliquerat, copias equitatus peditatusque subsidio Biturigibus mittunt.
11. Caesar quod navium longarum habebat legatis praefectisque distribuit.
12. Hercyniae silvae latitudo novem dierum iter expedito patet.
13. O nomen dulce libertatis!
14. Quanti haec signa eorum iudicio, qui studiosi sunt harum rerum, aestimantur?
15. Socratis responsis sic iudices exarserunt, ut capitis hominem innocentissimum condemnaverint.
16. Varro quod penes eum est pecuniae Caesari tradit et quid ubique habeat frumenti et navium ostendit.
17. In hac insula est fons aquae dulcis, plenissimus piscium.
18. Caesar inopiam frumenti veritus constituit non progredi longius.
19. Magni iudicii, summae etiam facultatis esse debebit orator.
20. Agere considerate pluris est quam cogitare prudenter.

Kijk na: KLIK HIER.



Leesles

Phaedrus, Fabula I

LUPUS ET AGNUS - DE WOLF EN HET LAM

Ad rivum eundem lupus et agnus venerant
Siti conpulsi; superior stabat lupus
Longeque inferior agnus. Tunc fauce inproba
Latro incitatus iurgii causam intulit.
Cur, inquit, turbulentam fecisti mihi
Aquam bibenti? Laniger contra timens:
Qui possum, quaeso, facere, quod quereris, lupe?
A te decurrit ad meos haustus liquor.
Repulsus ille veritatis viribus:
Ante hos sex menses male, ait, dixisti mihi.
Respondit agnus: Equidem natus non eram.
Pater hercle tuus ibi, inquit, male dixit mihi.
Atque ita correptum lacerat iniusta nece.
Haec propter illos scripta est homines fabula,
Qui fictis causis innocentes opprimunt.

Aantekeningen:

fauce inproba incitatus: door vraatzucht gedreven
iurgii causam inferre: ruzie zoeken
laniger: woldrager -> het lam
qui: hoe?
ad meos haustus: naar mijn drinken
equidem: ikke
fictis causis: om verzonnen redenen, op valse gronden

Kijk na: KLIK HIER.