XCVIII.
Genitivus
Leesles
Bestudeer het volgende overzicht van de functies
van de genitivus:
- De genitivus is bij uitstek de naamval, door middel
van welke twee zelfstandige naamwoorden met elkaar
worden verbonden. De standaardvertaling gebruikt het
woord 'van'.
Divico princeps legationis erat: Divico was de
aanvoerder van het gezantschap.
- De genitivus partitivus:
poculum vini : een beker wijn
satis eloquentiae : voldoende welsprekendheid
- De genitivus qualitatis: drukt een eigenschap of
hoedanigheid uit:
vir magnae sapientiae: een man van grote
wijsheid
- Genitivus + esse: 'het is een kenmerk van' 'het is
een eigenschap van' 'het is eigen aan'
- Een aantal werkwoorden krijgt een aanvulling in de
genitivus. Laten we dit een complement (aanvulling)
noemen:
reminisci: zich (iets) herinneren (alicuius rei)
paenitet me : (iets) spijt mij (alicuius rei)
pudet me: ik schaam me (voor iets) (alicuius rei)
oblivisci: (iets) vergeten (alicuius rei)
miseret me: ik heb medelijden (met iemand) (alicuius)
refert: het is in het belang (van iemand) (alicuius)
interest : het is van belang (voor iemand)
(alicuius)
juridisch: absolvere: vrijspreken van
condemnare: veroordelen voor / tot
- Voor een aantal bijvoeglijke naamwoorden geldt
hetzelfde: ze worden aangevuld met een genitief:
patiens: bestand tegen, gehard tegen
adpetens: begerig naar
profusus: verkwistend met
conscius: bewust van
(im)memor: (niet) denkend aan
proprius: eigen aan
sacer: gewijd aan
(i)gnarus: (on)wetend van, (on)bekend met
etc
- Met de genitivus pretii wordt de prijs of waarde
uitgedrukt:
non flocci facio: ik geef er geen zier om.
- Herhaal de lessen 16, 22 en 64; ook in die lessen is
de genitivus ter sprake gekomen.
Leer de volgende woorden:
administrare : besturen, regelen
adpetens + gen.: begerig naar
alienus : andermans, van een ander
cérnere : onderscheiden, zien
confódere : doorsteken
conscius : bewust
considerate (bijwoord): bedachtzaam
credibilis : geloofwaardig
exardéscere (exarsi) : (in woede) ontbranden
expeditus : snelle voetganger
funus, funeris : begrafenis
(i)gnarus : (on)wetend
(in)commodum : (on)gerief
indicium : aanwijzing
inedia : het vasten
(in)nocens : (on)schuldig
interclúdere : afsnijden
Iuppiter : (blote) hemel
laesa maiestas : majesteitsschennis
latitudo, latitudinis : breedte, uitgestrektheid
multare : straffen
navis longa : slagschip
paenitet me : ik heb berouw, ik heb spijt
patere : openstaan, zich uitstrekken
patiens + gen.: gehard tegen
peditatus, -us : voetvolk
profusus + gen.: verkwistend met
proprius + gen.: eigen aan
pudet me : ik schaam mij
reminisci : zich herinneren
stultitia : dwaasheid
supra quam : meer dan
tribunus militum : krijgstribuun, officier
Onthoud door associatie:
administrare > administratie
adpetens > ad- en -petere (la)
alienus > alius (la)
cernere > discern (en)
confodere > fodere (la)
conscius > scire (la); conscious (en)
considerate > considerate (en)
credibilis > credible (en)
exardescere > ardere: branden (la)
expeditus > expeditie
funus > funeral (en)
ignarus > ?
incommodum > commodity (en)
indicium > in- en dicere (al); index
inedia > édere: eten (la)
innocens > innocent (en)
intercludere > claudere (la)
Iuppiter > god van het weer
laesa maiestas > laedere: kwetsen (la); majesteit
latitudo > latus: breed (la)
multare > ?
navis longa > letterlijk: lang schip
paenitet me > penitentie
patere > ?
patiens > pati: lijden, dulden (la); passief
peditatus > pes, pedis: voet (la); pedestrian (en)
profusus > ?
proprius > propre (fa)
pudet me > pudenda: schaamdelen
reminisci > reminisce (en); memini (la)
stultitia > stultus: dom, dwaas (la); Laus
Stultitiae: Erasmus' Lof der Zotheid
supra quam > super
tribunus militum > miles, militis: soldaat (la);
militair
Oefening 1 :
Vertaal de volgende zinnen en noem de functie
van de gecursiveerde genitieven:
Voorbeeld:
0. Firmi animi est res adversas pati posse: het
is (een kenmerk) van een sterke geest om tegenslag te
kunnen verdragen.
genitivus + vorm van esse.
1. Mille ferme equites, qui primi agminis fuerant,
cum ipso duce interclusi atque interfecti sunt.
2. Germanici funus per memoriam virtutis eius
celebre fuit.
3. Caesar pro veteribus Helvetiorum iniuriis populi
Romani ab his poenas bello repetivit.
4. Infirmi animi est pati non posse divitias.
5. L. Catilinae corpus patiens inediae, frigoris,
vigiliae erat supra quam cuique credibile est,
animus alieni adpetens, sui profusus.
6. Manet sub Iove frigido venator tenerae coniugis
immemor.
7. Conscia mens recti famae mendacia
ridet.
8. Est boni consulis non solum videre quid
agatur, sed etiam providere quid futurum sit.
9. Haud nostrum est ullum periculum timere.
10. Catilina memor generis atque pristinae
suae dignitatis in hostes incurrit ibique pugnans
confoditur.
11. Divico, qui Helvetiorum legationis princeps
erat, ita cum Caesare egit: si bello Helvetios persequi
perseveraret, reminisceretur et veteris incommodi
populi Romani et pristinae virtutis
Helvetiorum.
12. Huius facti me paenitet pudetque.
13. Est proprium stultitiae aliorum vitia
cernere, oblivisci suorum.
14. Quod actum est laudare vitium senectutis proprium
est.
15. Misereret me tui, si scelerum tuorum
te paeniteret.
16. Tempori cedere semper sapientis est
habitum.
17. Hoc templum Minervae sacrum iamdiu incendio
deletum est.
18. Patria communis parens omnium nostrum est.
19. Sua nihil interesse dixit utrum gnarus esset huius
facti an ignarus.
20. Omnium refert, Catilina, te quam primum
urbem relinquere.
Kijk na: KLIK
HIER.
Oefening 2 :
Vertaal de volgende zinnen en
noem de functie van de gecursiveerde genitieven:
Voorbeeld:
0. Firmi animi est res adversas pati posse: het is
(een kenmerk) van een sterke geest om tegenslag te kunnen
verdragen.
genitivus + vorm van esse.
1. Ei satis eloquentiae, sapientiae parum
est.
2. Tanti eris aliis, quanti tibi fueris.
3. Causa cognita Miltiades capitis absolutus
pecunia multatus est.
4. Germanicus transgressus Visurgim indicio transfugae
cognoscit delectum ab Arminio locum pugnae.
5. Septimo die quam profectus erat, magnam vim hominum
et pecoris et omnis generis praedae
trahens, in castra rediit.
6. C. Volusenus, tribunus militum, vir et consilii
magni et virtutis, ad Galbam accurrit atque
unam esse spem salutis docet.
7. Omnium civium refert rem publicam bene
administrari.
8. Vendidi agrum meum non pluris quam tu,
fortasse etiam minoris.
9. Laesae maiestatis condemnatus morte multatus
est.
10. Haedui de consilio legatorum, quos Caesar ad
exercitum reliquerat, copias equitatus peditatusque
subsidio Biturigibus mittunt.
11. Caesar quod navium longarum habebat legatis
praefectisque distribuit.
12. Hercyniae silvae latitudo novem dierum iter
expedito patet.
13. O nomen dulce libertatis!
14. Quanti haec signa eorum iudicio, qui
studiosi sunt harum rerum, aestimantur?
15. Socratis responsis sic iudices exarserunt, ut
capitis hominem innocentissimum condemnaverint.
16. Varro quod penes eum est pecuniae Caesari
tradit et quid ubique habeat frumenti et navium
ostendit.
17. In hac insula est fons aquae dulcis,
plenissimus piscium.
18. Caesar inopiam frumenti veritus constituit
non progredi longius.
19. Magni iudicii, summae etiam facultatis
esse debebit orator.
20. Agere considerate pluris est quam cogitare
prudenter.
Kijk na: KLIK
HIER.
Leesles
Phaedrus, Fabula I
LUPUS ET AGNUS - DE WOLF EN HET LAM
Ad rivum eundem lupus et agnus venerant
Siti conpulsi; superior stabat lupus
Longeque inferior agnus. Tunc fauce inproba
Latro incitatus iurgii causam intulit.
Cur, inquit, turbulentam fecisti mihi
Aquam bibenti? Laniger contra timens:
Qui possum, quaeso, facere, quod quereris, lupe?
A te decurrit ad meos haustus liquor.
Repulsus ille veritatis viribus:
Ante hos sex menses male, ait, dixisti mihi.
Respondit agnus: Equidem natus non eram.
Pater hercle tuus ibi, inquit, male dixit mihi.
Atque ita correptum lacerat iniusta nece.
Haec propter illos scripta est homines fabula,
Qui fictis causis innocentes opprimunt.
Aantekeningen:
fauce inproba incitatus: door vraatzucht gedreven
iurgii causam inferre: ruzie zoeken
laniger: woldrager -> het lam
qui: hoe?
ad meos haustus: naar mijn drinken
equidem: ikke
fictis causis: om verzonnen redenen, op valse gronden
Kijk na: KLIK
HIER.
|