XCIV. Dativus Leesles Bestudeer het volgende overzicht van de functies van de dativus: meewerkend voorwerp = adject = indirect object = (tweede) aanvulling bij werkwoorden: Neptuno taurum immolant: zij offeren een stier aan Neptunus. bij sommige werkwoorden staat de eerste aanvulling in de dativus; laten we dat ook maar adject noemen: legatus virtuti militum parum credit: de onderbevelhebber heeft weinig vertrouwen in de moed van de soldaten. Zo ook bij o.a.: (con)fidere : vertrouwen diffidere : wantrouwen parcere : sparen, ontzien credere : geloven; vertrouwen consulere : raadplegen; maar + dat.: zorgen voor ignoscere : vergeven deesse : ontbreken favere : begunstigen, steunen invidere : jaloers zijn op studere : zich toeleggen op, zijn best doen voor servire : dienen nocere : schade doen acclamare : toejuichen etc de aanvulling bij bijvoeglijke naamwoorden staat soms in de dativus: carus mihi : mij dierbaar arbor erat contermina fonti : er stond een boom vlak bij een bron. rex populo Romano amicus fuit : de koning was een vriend van het Romeinse volk. mihi ignotus : mij onbekend tempus novis rebus idoneum: een tijd geschikt voor revolutie etc possessivus (drukt bezit uit): mihi villa magna est: ik bezit een groot landhuis  finalis (drukt doel uit): (tibi) auxilio venimus: wij komen (jou) te hulp. Vertaal met te of tot. auctoris : de handelende persoon bij gerundivumconstructies staat in de dativus: nobis tacendum est : er moet door ons gezwegen worden -> wij moeten zwijgen. Deze dativus auctoris kan ook wel voorkomen in gewone passieve zinnen. Leer de volgende woorden: a parvis : van jongs af aan avarus : gierig(aard) commeatus, -us : het provianderen crastinus : van morgen diligentia : nauwgezetheid; ijver duritia : (ge)hardheid iracundus : opvliegend pabulatio, pabulationis : het fourageren pendere ex : afhangen van severitas, severitatis : strengheid urus : oeros Onthoud door associatie: a parvis > parvus = klein (la) avarus > l'avare (fa) commeatus > ? crastinus > cras = morgen (la); procrastinate (en) diligentia > diligent (en) duritia > durus = hard (la); dur (fa) iracundus > ira (la) pabulatio > ? pendere ex > pendere = hangen (la) severitas > severe (en) urus > oeros ? Oefening 1 : Vertaal de volgende zinnen, en benoem de functie van de gecursiveerde dativusvormen : Voorbeeld: 0. Fide, sed cui vide!     Heb vertrouwen, maar kijk uit in wie (je vertrouwen hebt)!     cui : adject bij fide 1. Uri neque homini neque ferae, quam conspexerunt, parcunt. 2. Legati virtuti militum non satis credentes proelium cavebant. 3. Viatori omnibus rebus exuto vulneratoque medicus consulebat medebaturque. 4. Ex oppido Novioduno legati ad Caesarem venerunt oratum, ut sibi ignosceret suaeque vitae consuleret. 5. Tam deest avaro quod habet quam quod non habet. 6. Vercingetorix summae diligentiae summam imperii severitatem addit. 7. Germanos a parvis labori ac duritiae studere apud Caesarem legimus. 8. Syphax Masinissae bellum infert eumque primo certamine fundit fugatque. 9. Minus ex crastino die pendebis, si hodierno manum inieceris. 10. Ex eo quaesivi, cur mihi diffideret tibique faveret. 11. Huix crudeli tyranno ne ab ullo invideatur! 12. Omnibus modis huic rei studendum est, ut hostes pabulatione et commeatu prohibeantur. 13. Ut erat iracundus irae temperare non potuit. 14. Dictator exercitum omnem circumdat hostium castris. 15. Huic viro serviendo tibi nocebis. Kijk na: KLIK HIER. Leer de volgende woorden: acclamare + dat.: toejuichen brevitas, brevitatis : kortheid, korte gestalte bucina : schelp cavus : hol contemptus, -us : verachting conterminus + dat.: vlak bij gelidus : ijskoud infensus : verbitterd, vijandig gezind infirmus : krachteloos intolerandus : onverdragelijk laetus : verheugd, verheugend miseria : ellende, ongeluk morus (f.) : moerbeiboom principium : begin recte (bijwoord): op de juiste wijze replere : (ver)vullen res gerendae : krijgsbedrijven Onthoud door associatie: acclamare > acclamatie brevitas > brevi (la); bref (fa) bucina > ? cavus > cave (en) contemptus > contempt (en) conterminus > con = cum; terminus = grens gelidus > ? infensus > ? infirmus > in- ontkent; firmus > ferm; infirmary (en) intolerandus > in- ontkent; tolereren laetus > ? miseria > misère morus > ? principium > principe; prins recte > recht; correct replere > plenus (la); complere = vullen; compleet res gerendae > ? Oefening 2 : Vertaal de volgende zinnen, en benoem de functie van de gecursiveerde dativusvormen : Voorbeeld: 0. Fide, sed cui vide!     Heb vertrouwen, maar kijk uit in wie (je vertrouwen hebt)!     cui : adject bij fide 1. Delecti Romani, quibus corpus annis infirmum, ingenium sapientia validum erat, rei publicae consulebant. 2. Quid carius esse nobis potest quam patria ac parentes? 3. Arbor ibi, ardua morus, erat, gelido contermina fonti. 4. Ex regibus populo Romano amicis Hiero, Syracusarum tyrannus, amicissimus erat. 5. Qui labores atque pericula facile toleraverant, iis otium divitiaeque oneri miseriaeque fuerunt. 6. Bituriges orabant, ne Avaricum, pulcherrimam totius Galliae urbem, quae praesidio et ornamento sit civitati, suis manibus incendere cogerentur. 7. Haec mihi praedicenda fuerunt, ut recte cetera intellegatis. 8. Accurrit quidam nomine tantum mihi notus. 9. Plerumque omnibus Gallis prae magnitudine corporum suorum brevitas Romanorum contemptui est. 10. Laetissimus Romanis in principio rerum gerendarum adventus fuit Masinissae. 11. Tempus novis rebus idoneum esse rati oppidani subito in custodes se iniecerant. 12. Iam aderat hostis ad portas, cum repente nostri ex insidiis sociis auxilio veniunt. 13. Plebs nobilitati infensa orationi seditiosae acclamabat. 14. Syphax omnibus, qui bello apti erant, in unum coactis equos arma tela dividit. 15. Audita est ex Brenno, rege Gallorum, intoleranda Romanis vox: 'vae victis', 16. Cava bucina sumitur Tritoni, quae litora omnia voce replet. 17. Caesar ab Ariovisto postulavit, ut aliquem locum medium utriusque colloquio deligeret. Kijk na: KLIK HIER. Leesles Historia de Androclo et leone I  In Circo Maximo venationis amplissimum spectaculum populo dabatur. Multae ibi saevientes ferae erant, sed praeter alias omnes unus leo corporis impetu en vastitudine omnium animos in se converterat. Introductus erat inter complures ceteros ad pugnam bestiarum datus servus viri consularis; ei servo nomen Androclus nomen fuit. Hunc ille leo ubi vidit procul, repente quasi admirans stetit ac deinde sensim atque placide tamquam noscitabundus ad hominem accedit. Tum caudam more adulantium canum clementer et blande movet hominisque se corpori adiungit cruraque eius et manus prope iam exanimati metu lingua leniter mulcet.  Homo Androclus inter illa tam atrocis ferae blandimenta amissum animum recuperat, paulatim oculos ad contuendum leonem refert. Tum quasi mutua recognitione facta laetos et gratulabundos videres hominem et leonem.  Ea re tam admirabili maximi populi clamores excitati sunt arcessitusque est a Caesare Androclus quaesitaque causa, cur illi atrocissimus leo uni pepercisset. Ibi Androclus rem mirificam narrat. Aantekeningen: Circus Maximus: oudste renbaan in Rome; werd voor de bouw van het Colosseum ook voor gladiatorenspelen en dergelijke gebruikt. venationis amplissimum spectaculum: een luisterrijk schouwspel van een jacht op wilde dieren vir consularis: oud-consul noscitabundus: onderzoekend clementer et blande: zacht vleiend laetos gratulabundosque: uitbundig verheugd videres: men had kunnen zien (coni. potentialis van het verleden) clamores excitare: bijvalsbetuigingen opwekken Kijk na: KLIK HIER.