Oefening 1 :

1. fiebatis : 2e mv. imperf. : jullie werden gemaakt
2. gaudio affecta est : 3e ev. perf. passief : zij is vervuld met vreugde
3. conficiatur : 3e ev. praes. pass. coni. : hij wordt afgemaakt
4. ut fieri solet : inf. : zoals pleegt te gebeuren
5. fias : 2e ev. praes. coni. : jij wordt (gemaakt)
6. facturus esse : inf. fut. act. : te zullen maken / doen
7. satisfactum est : 3e ev. perf. pass. (neutrum) : er is genoegdoening gegeven
8. assuefacerent : 3e mv. imperf. coni. : zij gewenden
9. praeficiendus est : 3e ev. mannelijk gerundivum + esse : hij moet aan het hoofd worden gesteld
10. bella confecta sunt : 3e mv. perf. pass. (neutrum mv.) : de oorlogen zijn voltooid
11. fiet : 3e ev. fut. : het zal gebeuren
12. assuefiebas : 2e ev. imperf. (passief) : jij werd gewend (aan), raakte gewend (aan)
13. factum iri : inf. fut. pass. : gemaakt / gedaan zullen worden
14. fiat! : 3e ev. praes. coni. (adhortativus) : laat het gebeuren / gedaan worden!
              (vgl. zijn 'fiat' geven aan = toestemming geven)
15. portis patefactis : dat. of abl. mv. partic. perf. pass. : nadat de poorten waren geopend
                               (vertaald als abl. abs.)
16. interficieris : 2e ev. fut. pass. : jij zal gedood worden
17. assuefacti sunt : 3e mv. perf. pass. : zij zijn gewend geraakt (aan)
18. confecturus esse : inf. fut. act. : te zullen afmaken
19. factum esset : 3e ev. plqpf. pass. coni. (neutrum) : het was gebeurd / gedaan / gemaakt
20. reficiendo : gerundium dat. of abl. of gerundivum : voor / door het herstellen
21. ad hoc perficiendum : gerundivumconstructie (of gerundium?) : om dit te voltooien
22. aqua calefiebat : 3e ev. imperf. : het water werd (ver)warm(d)
23. eum certiorem faciunt : 3e mv. praes. act. : zij verwittigen hem / stellen hem op de hoogte (van)
24. certior factus est : 3e ev. perf. pass. : hij is verwittigd / kreeg te horen / vernam
25. omnia perfecta sunt : 3e mv. perf. pass. (neutrum) : alles is voltooid
26. vires me defecissent : 3e mv. plqpf. act. coni. : de krachten hadden mij begeven
27. sociis deficientibus : part. praes. act. dat. of abl. mv. :
                                    terwijl de bondgenoten afvielen / het af lieten weten (vertaald als abl. abs.)
28. fiunt : 3e mv. praes. : zij worden / gebeuren / worden gemaakt / gedaan
29. calefacite : imperat. mv. : maak(t) warm!
30. perficiendum erat: gerundivumconstructie imperf. : het moest voltooid worden

Oefening 3 :

1. Archimedes, cum a milite Romano, ut praedaretur, ianua domus patefacta esset, exclamasse traditur: 'Noli turbare circulos meos!'
[exclamasse = exclamavisse; een samengetrokken vorm.]
Er wordt verteld, dat Archimedes, toen door een Romeinse soldaat, om te roven, de deur van zijn huis was geopend, uitriep: 'Maak mijn cirkels niet in de war!'
2. Quod vis facere, fac cito.
Wat je wil doen, doe dat snel.
3. Idem velle ac idem nolle, haec demum amicitia firma est.
Hetzelfde willen en hetzelfde niet willen, dat is pas hechte vriendschap.
4. Utrum hoc velit an nolit, scire difficile est.
Of hij dit wil of niet wil is moeilijk uit te maken.
5. Traditum est Socratem mori malle quam legibus civitatis non oboedire.
Er is overgeleverd, dat Socrates liever wilde sterven dan niet gehoorzamen aan de wetten van de gemeenschap.
6. Brevi tempore multitudo dispersa concordia civitas facta est.
In korte tijd is een verstrooide menigte door eendracht / samenwerking tot een gemeenschap geworden / gemaakt.
7. Ubique fletus gemitusque fiebant velut in urbe capta.
Overal (werden) waren er gehuil en zuchten als in een ingenomen stad.
8. Dionysius tyrannus beatus dici nolebat, quia semper aliqui terror, ut gladius, cervicibus impenderet.
De tiran Dionysius wilde niet gelukkig worden genoemd, omdat hem altijd een of andere angst als een zwaard boven het hoofd hing.
9. Oppidani a nuntiis certiores fient, cum aliqui hostis urbi appropinquaverit.
[fient : futurum, dus appropinquaverit : futurum exactum.]
De inwoners van de stad zullen van boodschappers te horen krijgen, wanneer een vijand de stad zal naderen / genaderd heeft.
[De letterlijke vertaling van het futex. 'zal hebben genaderd' is onprettig in het Nederlands; vertaal liever met een futurum of een perfectum.]
10. Alexander Magnus admiratione Diogenis exclamavisse fertur: 'Nisi essem Alexander, ego vero Diogenes esse vellem.'
Alexander de Grote, zo wordt verteld, riep uit bewondering voor Diogenes uit: 'Als ik niet Alexander was, dan zou ik Diogenes willen zijn.'
[Diogenes antwoorde toen: 'Als ik Diogenes niet was, zou ik ook Diogenes willen zijn.']
11. M. Cato esse quam videri bonus malebat.
Marcus Cato wilde liever goed zijn dan goed lijken.
12. Rem familiarem augendo beatus non fies, mi fili!
Door het vermogen te vergroten zul je niet gelukkig worden, mijn zoon!
13. L. (= Lucius) Aemilius Paulus bene mori quam turpiter vivere maluit.
Lucius Aemilius Paulus wilde liever goed sterven dan schandelijk leven.
14. Caesar de senatus consulto certior factus dilectum tota provincia habere instituit.
Toen Caesar op de hoogte was gesteld van het senaatsbesluit besloot hij een lichting te houden in de hele provincie.
15. Barbari operi aliisque militaribus muneribus semel assuefacti milites praeclari fiebant.
Toen de barbaren eenmaal gewend waren aan schanswerk en andere militaire taken werden zij fantastische soldaten.
16. Milites mori malent quam ab hoste crudelissimo capi.
De soldaten zullen liever willen sterven dan gevangen worden genomen door de zeer wrede vijand.
17. Eam iter in Italiam facturam gravi morbo affectam esse heri mihi nuntiatum est.
Gisteren kreeg ik het bericht, dat zij, terwijl zij op het punt stond een reis naar Italia te maken, door een ernstige ziekte is getroffen.
18. Sabinus suis cupientibus signum dedit subitoque duabus portis eruptionem fieri iussit.
De Sabijn gaf zijn mannen, die stonden te trappelen, een teken en beval, dat plotseling uit twee poorten een uitval werd gedaan.
19. Caesar Helvetiorum legatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum: si quid vellent Idibus Aprilibus reverterentur.
Caesar antwoordde de gezanten van de Helvetii, dat hij een dag zou nemen om na te denken: als zij iets wilden moesten ze maar terugkomen op de Idus van april.
20. Troiani Graecos profectos esse rati portis patefactis ex urbe egrediuntur ligneumque equum admirantur.
Omdat de Trojanen denken dat de Grieken zijn vertrokken, gaan zij nadat de poorten zijn geopend (evt. door de geopende poorten) de stad uit en bewonderen het houten paard.