XCII.

velle, nolle, malle;
facere, fieri
Leesles

In deze les worden de volgende belangrijke werkwoorden behandeld:
velle : willen (perf. volui)
nolle : niet willen (perf. nolui)
malle : liever willen (perf. malui)
facere : maken, doen (perf. feci)
fieri : gemaakt / gedaan worden; worden; gebeuren

Eerst maar de vormen van en oefeningen met velle, nolle en malle:

[Zoals je ziet, bestaan er geen passieve vormen van deze werkwoorden.]

N.B.1. Onthoud de volgende uitdrukkingen:
velim hoc facias : ik zou graag willen dat je dit doet
vellem hoc fecisses : ik had graag gewild dat je dit gedaan had
N.B.2. Noli(te) + infinitivus drukt een verbod uit:
noli clamare : schreeuw niet! Je moet niet schreeuwen!

Oefening 1 :
Determineer de volgende werkwoordsvormen als in het voorbeeld:

Voorbeeld: volo : 1e persoon enkelvoud praes (indic) : ik wil

1. nolumus
2. voluisses
3. malis
4. males
5. si nolletis
6. mavultis
7. velim venias
8. fugere non vult
9. malueritis (2 keer)
10. mavis
11. volebant
12. nolet
13. adesse malunt
14. tibi profuisset vellem
15. voluerit (2 x)
16. noluissent
17. velletis
18. nolite mihi deesse
19. voles
20. nolebamus
21. mallemus
22. ne malint
23. ut mallent
24. non vis

Kijk na: KLIK HIER. 

Nu de vormen van en oefeningen met facere, fieri en composita van facere. Facere vervoegt regelmatig volgens de capio-groep, maar heeft geen passieve vormen voor het praesens, imperfectum en futurum. Fieri vormt daar het passief van facere:

Leer de volgende woorden (composita van facere)
(In samenstellingen verandert facere vaak in -ficere, het ppp factus vaak in -fectus.)
(Let op: composita hebben soms wel passieve vormen en volgen dan het paradigma van cápere.)

affícere + abl.: aandoen met, vervullen met
certiorem facere : verwittigen [letterlijk: zekerder maken]
certior fieri : verwittigd worden [letterlijk: zekerder gemaakt worden]
confícere : afmaken, voltooien
defícere : het af laten weten, begeven, afvallen
effícere : uitwerken, bewerken
interfícere : doden
perfícere : voleindigen, afmaken
praefícere + dat.: aan het hoofd stellen van
refícere : herstellen
assuefácere : doen wennen, gewend maken
calefácere : warm maken, verwarmen
patefácere : open maken, openen
satisfácere + dat.: genoegdoening geven aan

Oefening 2 :
Determineer als in het voorbeeld:

Voorbeeld: facit : 3e persoon enkelvoud praes act (indic): hij maakt / doet

1. fiebatis
2. gaudio affecta est
3. conficiatur
4. ut fieri solet
5. fias
6. facturus esse
7. satisfactum est
8. assuefacerent
9. praeficiendus est
10. bella confecta sunt
11. fiet
12. assuefiebas
13. factum iri
14. fiat !
15. portis patefactis
16. interficieris
17. assuefacti sunt
18. confecturus esse
19. factum esset
20. reficiendo (2 x)
21. ad hoc perficiendum
22. aqua calefiebat
23. eum certiorem faciunt
24. certior factus est
25. omnia perfecta sunt
26. vires me defecissent
27. sociis deficientibus
28. fiunt
29. calefacite
30. perficiendum erat

Kijk na: KLIK HIER. 

Leer de volgende woorden:

bene (adv): goed
circulus : cirkel
dies, diei : dag, termijn
dilectus, -us : lichting (mil)
dilectum habêre : een lichting houden
dispérgere : verstrooien (dispersi, dispersum)
egredi : gaan uit (egredior, egressus sum)
firmus : hecht, stevig
fletus, -us : geween
gemitus, -us : gezucht, gekreun
idus Apriles : 13e april
impendêre cervicibus : boven het hoofd (lett.: de halzen) hangen
militare munus : dienstverrichting
opus, operis, n.: (schans)werk
res familiaris : vermogen, familiebezit
senatus consultum : senaatsbesluit
turbare : verwarren, in de war brengen
velut : zoals, evenals
vero (adv): waarlijk

Onthoud door associatie:

bene > bene (it); bien, bon (fa)
circulus > cirkel
dies > day (en)
dilectus > ?
dispergere > dispersie (?); disperse (en)
egredi > e- en gredi = gaan
firmus > ferm
fletus > flêre = wenen
gemitus > gémere = zuchten, steunen
idus Apriles > idus van maart is de 15e !
impendere > pendêre = hangen
militare munus > militair; munus = taak, plicht
opus > Opus 233 BWV
res familiaris > res = zaak, ding + familiaris > familie
senatus consultum > senaat + consulere = beraadslagen, besluiten
turbare > turbulentie
velut > ?
vero > verus = waar

Oefening 3 :
Vertaal de volgende zinnen:

1. Archimedes, cum a milite Romano, ut praedaretur, ianua domus patefacta esset, exclamasse traditur: 'Noli turbare circulos meos!'
[exclamasse = exclamavisse; een samengetrokken vorm.]
2. Quod vis facere, fac cito.
3. Idem velle ac idem nolle, haec demum amicitia firma est.
4. Utrum hoc velit an nolit, scire difficile est.
5. Traditum est Socratem mori malle quam legibus civitatis non oboedire.
6. Brevi tempore multitudo dispersa concordia civitas facta est.
7. Ubique fletus gemitusque fiebant velut in urbe capta.
8. Dionysius tyrannus beatus dici nolebat, quia semper aliqui terror, ut gladius, cervicibus impenderet.
9. Oppidani a nuntiis certiores fient, cum aliqui hostis urbi appropinquaverit.
[fient : futurum, dus appropinquaverit : futurum exactum.]
10. Alexander Magnus admiratione Diogenis exclamavisse fertur: 'Nisi essem Alexander, ego vero Diogenes esse vellem.'
11. M. Cato esse quam videri bonus malebat.
12. Rem familiarem augendo beatus non fies, mi fili!
13. L. (= Lucius) Aemilius Paulus bene mori quam turpiter vivere maluit.
14. Caesar de senatus consulto certior factus dilectum tota provincia habere instituit.
15. Barbari operi aliisque militaribus muneribus semel assuefacti milites praeclari fiebant.
16. Milites mori malent quam ab hoste crudelissimo capi.
17. Eam iter in Italiam facturam gravi morbo affectam esse heri mihi nuntiatum est.
18. Sabinus suis signum dedit subitoque duabus portis eruptionem fieri iussit.
19. Caesar Helvetiorum legatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum: si quid vellent Idibus Aprilibus reverterentur.
20. Troiani Graecos profectos esse rati portis patefactis ex urbe egrediuntur ligneumque equum admirantur.

Kijk na: KLIK HIER. 

Leesles

Historia de Papirio Praetextato

   Mos ante senatoribus Romae fuit curiam cum praetextatis filiis intrare. Tum, cum in senatu res maior quaedam acta inque diem posterum dilata est, placuit, ne quis eam rem, de qua egissent, enuntiaret, priusquam decreta esset. Mater Papirii pueri, qui cum patre suo in curia fuerat, interrogavit filium, quidnam in senatu patres egissent. Puer repondit tacendum esse neque id dici licere. Mulier fit audiendi cupidior; secretum rei et silentium pueri animum eius ad inquirendum incitant: quaerit igitur compressius. Tum puer matre urgente lepidi mendacii consilium capit. Actum in senatu dixit, utrum videretur utilius esse, ut unus duas uxores haberet, an ut una duobus nupta esset. Hoc illa ubi audivit terrore commota domo egreditur, ad ceteras matronas perfert.
   Venit ad senatum postridie matrum familias caterva; lacrimantes orant, una ut potius duobus nupta esset quam uni duae. Senatores ingredientes in curiam, quae illa mulierum intemperies et quid sibi ista postulatio vellet, mirabantur. Puer Papirius in medium curiae progressus, quid mater audire institisset, quid ipse matri dixisset, enarrat. Senatus fidem atque ingenium pueri valde laudans constituit, ne posthac pueri cum patribus curiam intrarent praeter ille unus Papirius atque puero cognomentum est inditum 'Praetextatus' ob tacendi loquendique in aetate praetextae prudentiam.

Uit Aulus Gellius, Noctes Atticae I, 23

praetextatus: gekleed in toga praetexta (met purperen zoom); deze toga werd gedragen door jongens. Wanneer zij volwassen werden kregen zij bij een feestelijke gelegenheid de toga virilis, de mannentoga aan.
compressius: dringender
mater familias: huismoeder
intemperies: onbeheerst optreden
quid sibi vellet: wat te betekenen had
aetas praetextae: de leeftijd waarop hij nog de toga praetexta droeg

Kijk na: KLIK HIER.