XCII.velle, nolle, malle;
|
praesens indicativus | volo | nolo | malo |
vis | non vis | mavis | |
vult | non vult | mavult | |
volumus | nolumus | malumus | |
vultis | non vultis | mavultis | |
volunt
|
nolunt
|
malunt
|
|
imperfectum indic
|
volebam
|
nolebam
|
malebam
|
futurum indic
|
volam
|
nolam
|
malam
|
perfectum indic
|
volui
|
nolui
|
malui
|
plusquamperfectum indic
|
volueram
|
nolueram
|
malueram
|
futurum exactum indic
|
voluero
|
noluero
|
maluero
|
praesens coniunctivus
|
velim
|
nolim
|
malim
|
imperfectum coni
|
vellem
|
nollem
|
mallem
|
perfectum coni
|
voluerim
|
noluerim
|
maluerim
|
plusquamperfectum coni
|
voluissem
|
noluissem
|
maluissem
|
imperativus | - - | noli / nolite | - - |
infinitivus praesentis | velle | nolle | malle |
infinitivus perfecti | voluisse | noluisse | maluisse |
participium praesentis | volens, volentis | nolens, nolentis | - - |
[Zoals je ziet, bestaan er geen passieve vormen van deze werkwoorden.]
N.B.1. Onthoud de volgende uitdrukkingen:
velim hoc facias : ik zou
graag willen dat je dit doet
vellem hoc fecisses : ik
had graag gewild dat je dit gedaan had
N.B.2. Noli(te) + infinitivus drukt een verbod
uit:
noli clamare : schreeuw
niet! Je moet niet schreeuwen!
Voorbeeld: volo : 1e persoon enkelvoud praes (indic) : ik wil
1. nolumus
2. voluisses
3. malis
4. males
5. si nolletis
6. mavultis
7. velim venias
8. fugere non vult
9. malueritis (2 keer)
10. mavis
11. volebant
12. nolet
13. adesse malunt
14. tibi profuisset vellem
15. voluerit (2 x)
16. noluissent
17. velletis
18. nolite mihi deesse
19. voles
20. nolebamus
21. mallemus
22. ne malint
23. ut mallent
24. non vis
Kijk na: KLIK HIER.
Nu de vormen van en oefeningen met facere, fieri en composita van facere. Facere vervoegt regelmatig volgens de capio-groep, maar heeft geen passieve vormen voor het praesens, imperfectum en futurum. Fieri vormt daar het passief van facere:
|
indic actief
|
indic passief
|
coni actief
|
coni passief
|
praesens | facio | fio | faciam | fiam |
facis | fis | facias | fias | |
facit | fit | faciat | fiat | |
facimus | (fimus) | faciamus | fiamus | |
facitis | (fitis) | faciatis | fiatis | |
faciunt | fiunt | faciant | fiant | |
imperfectum | faciebam | fiebam | facerem | fierem |
faciebas | fiebas | faceres | fieres | |
faciebat | fiebat | faceret | fieret | |
faciebamus | fiebamus | faceremus | fieremus | |
faciebatis | fiebatis | faceretis | fieretis | |
faciebant | fiebant | facerent | fierent | |
futurum | faciam | fiam | - | - |
facies | fies | - | - | |
faciet | fiet | - | - | |
faciemus | fiemus | - | - | |
facietis | fietis | - | - | |
facient | fient | - | - | |
perfectum | feci | factus sum | fecerim | factus sim |
fecisti | factus es | feceris | factus sis | |
fecit | factus est | fecerit | factus sit | |
fecimus | facti sumus | fecerimus | facti simus | |
fecistis | facti estis | feceritis | facti sitis | |
fecerunt | facti sunt | fecerint | facti sint | |
plusquamperfectum | feceram | factus eram | fecissem | factus essem |
feceras | factus eras | fecisses | factus esses | |
fecerat | factus erat | fecisset | factus esset | |
feceramus | facti eramus | fecissemus | facti essemus | |
feceratis | facti eratis | fecissetis | facti essetis | |
fecerant | facti erant | fecissent | facti essent | |
futurum exactum | fecero | factus ero | - | - |
feceris | factus eris | - | - | |
fecerit | factus erit | - | - | |
fecerimus | facti erimus | - | - | |
feceritis | facti eritis | - | - | |
fecerint | facti erunt | - | - | |
infinitivus praesens | actief: | facere | passief: | fieri |
infinitivus perfectum | actief: | fecisse | passief: | factus esse |
infinitivus futurum | actief: | facturus esse | passief: | factum iri |
ppa | faciens, -ntis etc | |||
ppp | factus, -a, -um | |||
pfa | facturus, -a, -um | |||
imperativus | enkelvoud: | fac | meervoud: | facite |
gerundium | faciendi | faciendo | ad faciendum | faciendo |
gerundivum | faciendus, -a, -um | |||
Leer de volgende woorden (composita van facere)
(In samenstellingen verandert facere vaak in -ficere,
het ppp factus vaak in -fectus.)
(Let op: composita hebben soms wel passieve vormen en
volgen dan het paradigma van cápere.)
affícere + abl.: aandoen met, vervullen met
certiorem facere : verwittigen [letterlijk: zekerder
maken]
certior fieri : verwittigd worden [letterlijk: zekerder
gemaakt worden]
confícere : afmaken, voltooien
defícere : het af laten weten, begeven, afvallen
effícere : uitwerken, bewerken
interfícere : doden
perfícere : voleindigen, afmaken
praefícere + dat.: aan het hoofd stellen van
refícere : herstellen
assuefácere : doen wennen, gewend maken
calefácere : warm maken, verwarmen
patefácere : open maken, openen
satisfácere + dat.: genoegdoening geven aan
Voorbeeld: facit : 3e persoon enkelvoud praes act (indic): hij maakt / doet
1. fiebatis
2. gaudio affecta est
3. conficiatur
4. ut fieri solet
5. fias
6. facturus esse
7. satisfactum est
8. assuefacerent
9. praeficiendus est
10. bella confecta sunt
11. fiet
12. assuefiebas
13. factum iri
14. fiat !
15. portis patefactis
16. interficieris
17. assuefacti sunt
18. confecturus esse
19. factum esset
20. reficiendo (2 x)
21. ad hoc perficiendum
22. aqua calefiebat
23. eum certiorem faciunt
24. certior factus est
25. omnia perfecta sunt
26. vires me defecissent
27. sociis deficientibus
28. fiunt
29. calefacite
30. perficiendum erat
Kijk na: KLIK HIER.
Leer de volgende woorden:
bene (adv): goed
circulus : cirkel
dies, diei : dag, termijn
dilectus, -us : lichting (mil)
dilectum habêre : een lichting houden
dispérgere : verstrooien (dispersi, dispersum)
egredi : gaan uit (egredior, egressus sum)
firmus : hecht, stevig
fletus, -us : geween
gemitus, -us : gezucht, gekreun
idus Apriles : 13e april
impendêre cervicibus : boven het hoofd (lett.: de
halzen) hangen
militare munus : dienstverrichting
opus, operis, n.: (schans)werk
res familiaris : vermogen, familiebezit
senatus consultum : senaatsbesluit
turbare : verwarren, in de war brengen
velut : zoals, evenals
vero (adv): waarlijk
Onthoud door associatie:
bene > bene (it); bien, bon (fa)
circulus > cirkel
dies > day (en)
dilectus > ?
dispergere > dispersie (?); disperse (en)
egredi > e- en gredi = gaan
firmus > ferm
fletus > flêre = wenen
gemitus > gémere = zuchten, steunen
idus Apriles > idus van maart is de 15e !
impendere > pendêre = hangen
militare munus > militair; munus = taak, plicht
opus > Opus 233 BWV
res familiaris > res = zaak, ding + familiaris >
familie
senatus consultum > senaat + consulere =
beraadslagen, besluiten
turbare > turbulentie
velut > ?
vero > verus = waar
1. Archimedes, cum a milite Romano, ut praedaretur,
ianua domus patefacta esset, exclamasse traditur: 'Noli
turbare circulos meos!'
[exclamasse = exclamavisse; een
samengetrokken vorm.]
2. Quod vis facere, fac cito.
3. Idem velle ac idem nolle, haec demum amicitia firma
est.
4. Utrum hoc velit an nolit, scire difficile est.
5. Traditum est Socratem mori malle quam legibus
civitatis non oboedire.
6. Brevi tempore multitudo dispersa concordia civitas
facta est.
7. Ubique fletus gemitusque fiebant velut in urbe capta.
8. Dionysius tyrannus beatus dici nolebat, quia semper
aliqui terror, ut gladius, cervicibus impenderet.
9. Oppidani a nuntiis certiores fient, cum aliqui hostis
urbi appropinquaverit.
[fient :
futurum, dus appropinquaverit : futurum exactum.]
10. Alexander Magnus admiratione Diogenis exclamavisse
fertur: 'Nisi essem Alexander, ego vero Diogenes esse
vellem.'
11. M. Cato esse quam videri bonus malebat.
12. Rem familiarem augendo beatus non fies, mi fili!
13. L. (= Lucius) Aemilius Paulus bene mori quam
turpiter vivere maluit.
14. Caesar de senatus consulto certior factus dilectum
tota provincia habere instituit.
15. Barbari operi aliisque militaribus muneribus semel
assuefacti milites praeclari fiebant.
16. Milites mori malent quam ab hoste crudelissimo capi.
17. Eam iter in Italiam facturam gravi morbo affectam
esse heri mihi nuntiatum est.
18. Sabinus suis signum dedit subitoque duabus portis
eruptionem fieri iussit.
19. Caesar Helvetiorum legatis respondit diem se ad
deliberandum sumpturum: si quid vellent Idibus Aprilibus
reverterentur.
20. Troiani Graecos profectos esse rati portis
patefactis ex urbe egrediuntur ligneumque equum
admirantur.
Kijk na: KLIK HIER.
Historia de Papirio Praetextato
Mos ante senatoribus Romae fuit curiam cum
praetextatis filiis intrare. Tum, cum in senatu
res maior quaedam acta inque diem posterum dilata est,
placuit, ne quis eam rem, de qua egissent, enuntiaret,
priusquam decreta esset. Mater Papirii pueri, qui cum
patre suo in curia fuerat, interrogavit filium, quidnam
in senatu patres egissent. Puer repondit tacendum esse
neque id dici licere. Mulier fit audiendi cupidior;
secretum rei et silentium pueri animum eius ad
inquirendum incitant: quaerit igitur compressius.
Tum puer matre urgente lepidi mendacii consilium capit.
Actum in senatu dixit, utrum videretur utilius esse, ut
unus duas uxores haberet, an ut una duobus nupta esset.
Hoc illa ubi audivit terrore commota domo egreditur, ad
ceteras matronas perfert.
Venit ad senatum postridie matrum
familias caterva; lacrimantes orant, una ut potius
duobus nupta esset quam uni duae. Senatores ingredientes
in curiam, quae illa mulierum intemperies et quid
sibi ista postulatio vellet, mirabantur.
Puer Papirius in medium curiae progressus, quid mater
audire institisset, quid ipse matri dixisset, enarrat.
Senatus fidem atque ingenium pueri valde laudans
constituit, ne posthac pueri cum patribus curiam
intrarent praeter ille unus Papirius atque puero
cognomentum est inditum 'Praetextatus' ob tacendi
loquendique in aetate praetextae prudentiam.
Uit Aulus Gellius, Noctes Atticae I, 23
praetextatus: gekleed in toga praetexta (met purperen
zoom); deze toga werd gedragen door jongens. Wanneer zij
volwassen werden kregen zij bij een feestelijke
gelegenheid de toga virilis, de mannentoga aan.
compressius: dringender
mater familias: huismoeder
intemperies: onbeheerst optreden
quid sibi vellet: wat te betekenen had
aetas praetextae: de leeftijd waarop hij nog de toga
praetexta droeg
Kijk na: KLIK
HIER.