XCI.

Herhaling en uitbreiding :
Stamtijden 1e en 2e conjugatie
Nominativus en accusativus
Leesles


A. Stamtijden van de 1e en 2e conjugatie

Als het goed is ken je al een aantal stamtijden, maar misschien ben je ze vergeten of twijfel je.
Leer de volgende (nieuwe en oude):

defleo
deflevi
defletus
deflere
bewenen
censeo
censui
census
censere
schatten, beoordelen, menen
lavo
lavi
lautus (lavaturus)
lavare
wassen
torreo
torrui
tostus
torrere
roosteren, branden
tondeo
totondi
tonsus
tondere
scheren
spondeo
spopondi
sponsus
spondere
beloven, borg staan
abstineo
abstinui
abstentus
abstinere
weghouden, zich onthouden van
obtineo
obtinui
obtentus
obtinere
verkrijgen
crepo
crepui
crepitus
crepare
knetteren, kraken, rinkelen
mordeo
momordi
morsus
mordere
bijten
doceo
docui
doctus
docere
onderwijzen
obsto
obstiti
obstatus
obstare
in de weg staan, (ver)hinderen
seco
secui
sectus (secaturus)
secare
snijden
persuadeo
persuasi
persuasus
persuadere
overtuigen
laetor
laetatus sum

laetari
zich verheugen
misceo
miscui
mixtus
miscere
mengen
compleo
complevi
completus
complere
vullen
cubo
cubui
cubitus
cubare
liggen, slapen
mereor
meritus sum

mereri
verdienen
vereor
veritus sum

vereri
vrezen
confiteor
confessus sum

confiteri
bekennen
reor
ratus sum

reri
menen





























Oefening 1 :

Determineer de volgende werkwoordsvormen als in het voorbeeld :

Voorbeeld :
vocavit : 3e persoon enkelvoud perfectum actief (indicativus) : hij heeft geroepen, hij riep

1. defleverunt
2. censuissetis
3. lavaturi
4. tostum erat
5. totondisses
6. spopondisse
7. abstinete
8. obtentum erit
9. crepiturus esse
10. canis mordentis
11. linguam docendo
12. arbore obstante
13. secandi
14. ianua crepuerat
15. persuadebit
16. ut laetarentur
17. ad vinum miscendum
18. pocula complenda
19. clamabatur
20. cubuerunt
21. vocaris
22. merita es
23. veritus esse
24. confiteamur
25. rebamini

Kijk na: KLIK HIER.



Leer nu de volgende woorden :

adire +acc.: zich wenden tot iemand
adoriri, adorior, adortus sum : aanvallen
Axona : rivier de Aisne
celare + 2 acc. : (voor iemand iets) verbergen
circumspícere : om zich heen zien
cohors, cohortis : cohort (tiende deel van legioen)
color, coloris : kleur
conservare : bewaren
consuetudo, consuetudinis : gewoonte, levenswijze, omgang
dictator, dictatoris : dictator
dúcere + 2 acc.: houden voor, beschouwen als
eminere : uitblinken
ferreus : ijzeren, hardvochtig
impeditus : belemmerd, niet slagvaardig
imponere in naves : inschepen
incolis frequens : dichtbevolkt
insania : waanzin
longaevus : hoogbejaard
nudus : (ont)bloot
obvia se ferre : tegemoet komen
perdúcere ad : overhalen tot
persequi, persequor, persecutus sum : achtervolgen
praefectus : bevelhebber
quidem : maar, echter, weliswaar, namelijk
religio, religionis : heiligheid
suavis : lief(elijk), zoet, aangenaam
transgredi, transgredior, transgressus sum : oversteken
venatio, venationis : jacht
veritas, veritatis : waarheid

Onthoud door associatie :

adire > ad- en -ire
adoriri > ad- en -oriri?
celare > ?
circumspicere > circum- en -spicere
cohors : cohort
color : colour (en)
conservare > conserveermiddel
consuetudo > ?
dictator > dictator
ducere > ?
eminere > eminent
ferreus > FE = ijzer (scheikunde); ferrum (la); chemin de fer (fa)
impeditus > ?
imponere in naves > in- en -ponere; navy
incolis frequens > incola = inwoner; frequent
insania > insane (en)
longaevus > lang; aevum = (leef)tijd
nudus > nudist
obvia se ferre > via = weg; se ferre = gaan, komen
perducere ad > per = doorheen; ducere = leiden, brengen; ad = naar
persequi > sequi = volgen; persecute (en)
praefectus > prefect
quidem > ?
religio > religie
suavis > ?
transgredi > trans- en -gredi
venatio > ?
veritas > verus = waar; verité (fa)



Bestudeer dit overzicht van de functies van de nom. en de acc.:

Nominativus:

  • subject (onderwerp) : dominus servum vocat : de heer roept zijn slaaf
  • naamwoordelijk deel van het gezegde : bij koppelwerkwoorden :
    medicus ebrius est : de dokter is dronken
Accusativus :
  • object (lijdend voorwerp) : dominus servum vocat ; de heer roept zijn slaaf
  • sommige werkwoorden krijgen twee aanvullingen in de accusativus:
    docere aliquem aliquid : iemand iets leren
    ducere aliquem aliquid : iemand beschouwen als iets
    dicere aliquem aliquid : iemand iets noemen
    celare aliquem aliquid : iets verbergen voor iemand
    rogare aliquem aliquid : iemand iets vragen
    facere aliquem aliquid : iemand (tot) iets maken
    creare aliquem aliquid : iemand kiezen tot iets
  • na voorzetsels : in, ad, ante, apud etc
    venit in urbem : hij kwam naar de stad
  • ook zonder voorzetsels wordt soms aangeduid:
    richting : Romam : naar Rome
                  domum : naar huis
    tijdsduur : paucos dies aberat : hij was (gedurende) enkele dagen afwezig
    afstand of ruimte : milia passuum progreditur : hij gaat een mijl naar voren
  • bij uitroepen : de accusativus exclamationis :
    O me miserum! : ach, arme ik!
  • de accusativus respectus of limitationis : geeft aan in welk opzicht of in hoeverre :
    vocem ac pulchritudinem deae similis est : in stem en lichaam is zij gelijk aan een godin
    multum differunt : zij verschillen erg


B. Nominativus en accusativus


Oefening 2 :
Vertaal de volgende zinnen :

(Geef bij de gecursiveerde nominativi en accusativi aan hoe ze gebruikt worden.)

Voorbeeld:
0. Dominus servum vocat.
    De heer roept zijn slaaf.
    Dominus: nom. subject; servum: acc. object

1. Si tu et tui valetis, bene est, ego valeo.
2. Legionibus in naves impositis tuba signum proficiscendi datum est.
3. Erat in exercitu Xenophon quidam Atheniensis, qui cum neque dux neque cohortis alicuius praefectus neque miles esset, eos comitabatur.
4. Vercingetorix quoscumque ex civitate adit, ad suam sententiam perducit.
5. Cyrus Maeandrum flumen cum traiecisset, per Phrygiam Colossos venit, in urbem incolis frequentem.
6. Milites dato signo celeriter ad munitionem perveniunt eamque transgressi castris potiuntur.
7. Cras Romam proficiscar, in urbem celeberrimam totius orbis terrarum.
8. Dolemus iis, quae amisimus.
9. Caesar postquam omnes Belgarum copias ad se venire vidit, flumen Axonam exercitum traducere properavit.
10. Nostri hostes impeditos in flumine adgressi magnum eorum numerum occiderunt.
11. Postquam domum veni, corpus curavi.
12. Signum Dianae translatum Carthaginem locum tantum hominesque mutaverat, religionem quidem pristinam conservabat.

Kijk na: KLIK HIER.



C. Accusativus

Oefening 3 :
Vertaal de volgende zinnen :

(Geef bij de gecursiveerde accusativi aan hoe / waarom ze gebruikt worden.)

Voorbeeld:
0. Cras Romam proficiscar.
    Morgen zal ik naar Rome vertrekken.
    Romam: acc. geeft richting aan.

1. Per idem tempus Cn. Servilius Romae consul creatus est.
2. O suaves epistulas tuas, uno tempore mihi datas duas!
3. Ennius iram initium dicit insaniae.
4. Postquam utraque acies instructa est, proelium acre pugnabant, sed neutri victoriam reportaverunt.
5. Quia bene de nobis meritus est, a senatu amicus populi Romani appellatus est.
6. Incedebat Apollo vocemque coloremque longaevo similis.
7. Reus supplicium timens iudices veritatem celavit.
8. O te ferreum, qui illius periculis non movearis!
9. Haedui cum ad flumen Ligerim venissent, paucos dies ibi morati neque flumen transgredi ausi domum reverterunt.
10. Germani multum ab Gallorum consuetudine differunt.
11. O rem turpem et ea re miseram!
12. Per duos iam annos vos linguam Latinam docere conatus sum, sed frustra.
13. Nostri novissimos hostium adorti et multa milia passuum persecuti magnam multitudinem eorum fugientium occiderunt.
14. Aeneae Venus mater se obvia tulit, nuda genu.
15. Cum eum virum egregium ducerent, omnium consensu dictator dictus est.
16. Hic senator a consule sententiam rogatus per unam horam de re publica verba fecit.
17. Suebi maximam partem lacte atque carne vivunt multumque valent in venationibus.
18. Cum circumspicerent patres quosnam consules facerent, longe ante alios eminebat C. Claudius Nero.

Kijk na: KLIK HIER.



Leesles

Historia super libris Sibyllinis ac de Tarquinio Superbo rege

 In antiquis annalibus memoria super libris Sibyllinis haec prodita est:
 Anus hospita atque incognita ad Tarquinium Superbum regem venit novem libros ferens, quos esse dicebat divina oracula; eos velle venumdare. Tarquinius pretium percontatus est. Mulier nimium atque immensum poposcit; rex, quasi anus aetate desiperet, derisit. Tum illa foculum coram cum igni apponit, tres libros ex novem deurit et, ecquid reliquos sex eodem pretio emere vellet, regem interrogavit. Sed enim Tarquinius id multo risit magis dixitque anum iam procul dubio delirare. Mulier ibidem statim tres alios libros exussit atque id ipsum denuo placide rogat, ut tres reliquos eodem illo pretio emat. Tarquinius ore iam serio atque attentiore animo fit, eam constantiam confidentiamque non insuper habendam intellegit, libros tres reliquos mercatur nihilo minore pretio quam quod erat petitum pro omnibus. Sed eam mulierem tunc a Tarquinio digressam postea nusquam visam constitit. Libri tres in sacrarium conditi 'Sibyllini' appellati; ad eos quasi ad oraculum quindecimviri adeunt, cum di immortales publice consulendi sunt.

Aulus Gellius, Noctes Atticae I, 19.

Aantekeningen:

super + abl.: aangaande
hospita atque incognita : volkomen onbekend
velle : inf.: willen
venumdare : te koop aanbieden, verkopen
percontari : informeren naar, vragen
nimium atque immensum (pretium): een belachelijk hoge prijs
derisit (eam): lachte haar uit
foculus : kleine haard, vuurkorf
coram ... apponit : zette vlak bij (hem)
ecquid ... vellet : of hij soms wilde
procul dubio = sine dubio
attentiore animo fit : werd oplettender
insuper habere : veronachtzamen
nihilo minor : niets mindere
ad eos (libros) ... adeunt : wenden zich tot die boeken

Kijk na: KLIK HIER.