XCI. Herhaling en uitbreiding : Stamtijden 1e en 2e conjugatie Nominativus en accusativus Leesles A. Stamtijden van de 1e en 2e conjugatie Als het goed is ken je al een aantal stamtijden, maar misschien ben je ze vergeten of twijfel je. Leer de volgende (nieuwe en oude): defleo deflevi defletus deflere bewenen censeo censui census censere schatten, beoordelen, menen lavo lavi lautus (lavaturus) lavare wassen torreo torrui tostus torrere roosteren, branden tondeo totondi tonsus tondere scheren spondeo spopondi sponsus spondere beloven, borg staan abstineo abstinui abstentus abstinere weghouden, zich onthouden van obtineo obtinui obtentus obtinere verkrijgen crepo crepui crepitus crepare knetteren, kraken, rinkelen mordeo momordi morsus mordere bijten doceo docui doctus docere onderwijzen obsto obstiti obstatus obstare in de weg staan, (ver)hinderen seco secui sectus (secaturus) secare snijden persuadeo persuasi persuasus persuadere overtuigen laetor laetatus sum laetari zich verheugen misceo miscui mixtus miscere mengen compleo complevi completus complere vullen cubo cubui cubitus cubare liggen, slapen mereor meritus sum mereri verdienen vereor veritus sum vereri vrezen confiteor confessus sum confiteri bekennen reor ratus sum reri menen Oefening 1 : Determineer de volgende werkwoordsvormen als in het voorbeeld : Voorbeeld : vocavit : 3e persoon enkelvoud perfectum actief (indicativus) : hij heeft geroepen, hij riep 1. defleverunt 2. censuissetis 3. lavaturi 4. tostum erat 5. totondisses 6. spopondisse 7. abstinete 8. obtentum erit 9. crepiturus esse 10. canis mordentis 11. linguam docendo 12. arbore obstante 13. secandi 14. ianua crepuerat 15. persuadebit 16. ut laetarentur 17. ad vinum miscendum 18. pocula complenda 19. clamabatur 20. cubuerunt 21. vocaris 22. merita es 23. veritus esse 24. confiteamur 25. rebamini Kijk na: KLIK HIER. Leer nu de volgende woorden : adire +acc.: zich wenden tot iemand adoriri, adorior, adortus sum : aanvallen Axona : rivier de Aisne celare + 2 acc. : (voor iemand iets) verbergen circumspícere : om zich heen zien cohors, cohortis : cohort (tiende deel van legioen) color, coloris : kleur conservare : bewaren consuetudo, consuetudinis : gewoonte, levenswijze, omgang dictator, dictatoris : dictator dúcere + 2 acc.: houden voor, beschouwen als eminere : uitblinken ferreus : ijzeren, hardvochtig impeditus : belemmerd, niet slagvaardig imponere in naves : inschepen incolis frequens : dichtbevolkt insania : waanzin longaevus : hoogbejaard nudus : (ont)bloot obvia se ferre : tegemoet komen perdúcere ad : overhalen tot persequi, persequor, persecutus sum : achtervolgen praefectus : bevelhebber quidem : maar, echter, weliswaar, namelijk religio, religionis : heiligheid suavis : lief(elijk), zoet, aangenaam transgredi, transgredior, transgressus sum : oversteken venatio, venationis : jacht veritas, veritatis : waarheid Onthoud door associatie : adire > ad- en -ire adoriri > ad- en -oriri? celare > ? circumspicere > circum- en -spicere cohors : cohort color : colour (en) conservare > conserveermiddel consuetudo > ? dictator > dictator ducere > ? eminere > eminent ferreus > FE = ijzer (scheikunde); ferrum (la); chemin de fer (fa) impeditus > ? imponere in naves > in- en -ponere; navy incolis frequens > incola = inwoner; frequent insania > insane (en) longaevus > lang; aevum = (leef)tijd nudus > nudist obvia se ferre > via = weg; se ferre = gaan, komen perducere ad > per = doorheen; ducere = leiden, brengen; ad = naar persequi > sequi = volgen; persecute (en) praefectus > prefect quidem > ? religio > religie suavis > ? transgredi > trans- en -gredi venatio > ? veritas > verus = waar; verité (fa) Bestudeer dit overzicht van de functies van de nom. en de acc.: Nominativus: subject (onderwerp) : dominus servum vocat : de heer roept zijn slaaf naamwoordelijk deel van het gezegde : bij koppelwerkwoorden : medicus ebrius est : de dokter is dronken Accusativus : object (lijdend voorwerp) : dominus servum vocat ; de heer roept zijn slaaf sommige werkwoorden krijgen twee aanvullingen in de accusativus: docere aliquem aliquid : iemand iets leren ducere aliquem aliquid : iemand beschouwen als iets dicere aliquem aliquid : iemand iets noemen celare aliquem aliquid : iets verbergen voor iemand rogare aliquem aliquid : iemand iets vragen facere aliquem aliquid : iemand (tot) iets maken creare aliquem aliquid : iemand kiezen tot iets na voorzetsels : in, ad, ante, apud etc venit in urbem : hij kwam naar de stad ook zonder voorzetsels wordt soms aangeduid: richting : Romam : naar Rome               domum : naar huis tijdsduur : paucos dies aberat : hij was (gedurende) enkele dagen afwezig afstand of ruimte : milia passuum progreditur : hij gaat een mijl naar voren bij uitroepen : de accusativus exclamationis : O me miserum! : ach, arme ik! de accusativus respectus of limitationis : geeft aan in welk opzicht of in hoeverre : vocem ac pulchritudinem deae similis est : in stem en lichaam is zij gelijk aan een godin multum differunt : zij verschillen erg B. Nominativus en accusativus Oefening 2 : Vertaal de volgende zinnen : (Geef bij de gecursiveerde nominativi en accusativi aan hoe ze gebruikt worden.) Voorbeeld: 0. Dominus servum vocat.     De heer roept zijn slaaf.     Dominus: nom. subject; servum: acc. object 1. Si tu et tui valetis, bene est, ego valeo. 2. Legionibus in naves impositis tuba signum proficiscendi datum est. 3. Erat in exercitu Xenophon quidam Atheniensis, qui cum neque dux neque cohortis alicuius praefectus neque miles esset, eos comitabatur. 4. Vercingetorix quoscumque ex civitate adit, ad suam sententiam perducit. 5. Cyrus Maeandrum flumen cum traiecisset, per Phrygiam Colossos venit, in urbem incolis frequentem. 6. Milites dato signo celeriter ad munitionem perveniunt eamque transgressi castris potiuntur. 7. Cras Romam proficiscar, in urbem celeberrimam totius orbis terrarum. 8. Dolemus iis, quae amisimus. 9. Caesar postquam omnes Belgarum copias ad se venire vidit, flumen Axonam exercitum traducere properavit. 10. Nostri hostes impeditos in flumine adgressi magnum eorum numerum occiderunt. 11. Postquam domum veni, corpus curavi. 12. Signum Dianae translatum Carthaginem locum tantum hominesque mutaverat, religionem quidem pristinam conservabat. Kijk na: KLIK HIER. C. Accusativus Oefening 3 : Vertaal de volgende zinnen : (Geef bij de gecursiveerde accusativi aan hoe / waarom ze gebruikt worden.) Voorbeeld: 0. Cras Romam proficiscar.     Morgen zal ik naar Rome vertrekken.     Romam: acc. geeft richting aan. 1. Per idem tempus Cn. Servilius Romae consul creatus est. 2. O suaves epistulas tuas, uno tempore mihi datas duas! 3. Ennius iram initium dicit insaniae. 4. Postquam utraque acies instructa est, proelium acre pugnabant, sed neutri victoriam reportaverunt. 5. Quia bene de nobis meritus est, a senatu amicus populi Romani appellatus est. 6. Incedebat Apollo vocemque coloremque longaevo similis. 7. Reus supplicium timens iudices veritatem celavit. 8. O te ferreum, qui illius periculis non movearis! 9. Haedui cum ad flumen Ligerim venissent, paucos dies ibi morati neque flumen transgredi ausi domum reverterunt. 10. Germani multum ab Gallorum consuetudine differunt. 11. O rem turpem et ea re miseram! 12. Per duos iam annos vos linguam Latinam docere conatus sum, sed frustra. 13. Nostri novissimos hostium adorti et multa milia passuum persecuti magnam multitudinem eorum fugientium occiderunt. 14. Aeneae Venus mater se obvia tulit, nuda genu. 15. Cum eum virum egregium ducerent, omnium consensu dictator dictus est. 16. Hic senator a consule sententiam rogatus per unam horam de re publica verba fecit. 17. Suebi maximam partem lacte atque carne vivunt multumque valent in venationibus. 18. Cum circumspicerent patres quosnam consules facerent, longe ante alios eminebat C. Claudius Nero. Kijk na: KLIK HIER. Leesles Historia super libris Sibyllinis ac de Tarquinio Superbo rege  In antiquis annalibus memoria super libris Sibyllinis haec prodita est:  Anus hospita atque incognita ad Tarquinium Superbum regem venit novem libros ferens, quos esse dicebat divina oracula; eos velle venumdare. Tarquinius pretium percontatus est. Mulier nimium atque immensum poposcit; rex, quasi anus aetate desiperet, derisit. Tum illa foculum coram cum igni apponit, tres libros ex novem deurit et, ecquid reliquos sex eodem pretio emere vellet, regem interrogavit. Sed enim Tarquinius id multo risit magis dixitque anum iam procul dubio delirare. Mulier ibidem statim tres alios libros exussit atque id ipsum denuo placide rogat, ut tres reliquos eodem illo pretio emat. Tarquinius ore iam serio atque attentiore animo fit, eam constantiam confidentiamque non insuper habendam intellegit, libros tres reliquos mercatur nihilo minore pretio quam quod erat petitum pro omnibus. Sed eam mulierem tunc a Tarquinio digressam postea nusquam visam constitit. Libri tres in sacrarium conditi 'Sibyllini' appellati; ad eos quasi ad oraculum quindecimviri adeunt, cum di immortales publice consulendi sunt. Aulus Gellius, Noctes Atticae I, 19. Aantekeningen: super + abl.: aangaande hospita atque incognita : volkomen onbekend velle : inf.: willen venumdare : te koop aanbieden, verkopen percontari : informeren naar, vragen nimium atque immensum (pretium): een belachelijk hoge prijs derisit (eam): lachte haar uit foculus : kleine haard, vuurkorf coram ... apponit : zette vlak bij (hem) ecquid ... vellet : of hij soms wilde procul dubio = sine dubio attentiore animo fit : werd oplettender insuper habere : veronachtzamen nihilo minor : niets mindere ad eos (libros) ... adeunt : wenden zich tot die boeken Kijk na: KLIK HIER.