LXXVI.

Accusativus cum infinitivo - aci
Nominativus cum infinitivo - nci
Leesles

In de lessen 41 en 43 is de accusativus (de aci) behandeld. In deze les wordt de nominativus cum infinitivo (nci) behandeld. Aan de hand van een aantal voorbeeldzinnen wordt het verschijnsel wel duidelijk.

Voorbeeld 1 : Miles valde fortis esse dicitur.
Letterlijk: De soldaat wordt gezegd erg dapper te zijn.
Miles is nominativus en subject van dicitur, dat wordt aangevuld met het hele werkwoord esse.
De letterlijke vertaling levert beroerd Nederlands op, dus beter:
Men zegt, dat de soldaat erg dapper is.
Of: Er wordt gezegd, dat de soldaat erg dapper is.
Net als in de aci gebruikt het Nederlands een bijzin, die met dat begint.

Voorbeeld 2 : Hostes discessisse nuntiantur.
Letterlijk: De vijanden worden bericht te zijn weggetrokken.
Hostes is nominativus en subject van nuntiantur, dat wordt aangevuld met de infinitivus discessisse.
Beter Nederlands:
Er wordt bericht, dat de vijanden zijn weggetrokken. Of: Men bericht, dat ...


Zowel bij de aci als de nci gaat het om Latijnse zinsconstructies, die letterlijk vertaald geen correct Nederlands opleveren. In beide gevallen vormen bijzinnen die beginnen met het voegwoord dat de oplossing. De kunst is nu om zinnen die een aci of nci bevatten te herkennen. De aci wordt doorgaans ingeleid door werkwoorden als bevelen, vertellen, menen, etc (Zie Les 41). Bij de nci is vaak sprake van passieve werkwoordsvormen, zoals gezegd worden, bericht worden, verteld worden, etc
De aci komt heel vaak voor, de nci wat minder vaak.

Opmerking:
Bekijk de zin: servi oboedire debent.
Vertaling: Slaven moeten gehoorzamen.
servi is nominativus en subject van debent, dat wordt aangevuld door de infinitivus oboedire. In dit geval spreekt men van een aanvullingsinfinitivus, maar waarom eigenlijk? Voor een Romein was er waarschijnlijk geen wezenlijk verschil tussen deze zin en de voorbeeldzinnen hierboven. De nci lijkt eerder een term die we gebruiken bij zinnen die letterlijk vertaald beroerd Nederlands opleveren, terwijl de term 'aanvullingsinfinitivus' gebruikt wordt bij Latijnse zinnen die letterlijk vertaald goed Nederlands opleveren en dezelfde structuur hebben als het Nederlands. Maar goed, Kox gebruikt de term nci net zo goed als generaties Latinisten voor hem.

Leer de volgende woorden:

argúere : beschuldigen
condúcere : samenbrengen
latro, latronis : (struik)rover
philosophus : wijsgeer
regnare : regeren
renovare : hernieuwen
speculator, speculatoris : verspieder
trádere, tradidi, traditum : overhandigen, overleveren
videri : schijnen

Onthoud door associatie:

arguere > argument
conducere > conducteur (?)
latro > ?
philosophus > filosoof
regnare > regeren; reign (en); rex (la)
renovare > renovatie
speculator > spieken
tradere > traditie
videri > passief van: videre

Oefening 1 :
Vertaal de volgende zinnen en geef het aan, als er sprake is van een aci of nci :

1. Navigare necesse est, vivere non necesse est.
2. Hae leges iam abolitae esse dicuntur.
3. Milites multitudine hostium territi dimicare timebant.
4. Cur tam sero domum veneris, scire cupio.
5. Speculatores nuntiaverunt omnem hostium exercitum in unum locum conduci.
6. Omnis hostium exercitus in unum locum conduci nuntiatur.
7. Dux milites loco se movere vetat.
8. Milites a duce loco se movere vetantur.
9. Pueri dum domi sunt parentibus oboedire debent.
10. Romae olim reges regnavisse dicuntur.
11. Subito copiae pedestres castra movere a duce iussae sunt.
12. Complures eodem tempore civitates bellum renovaturae esse nuntiabantur.
13. Tarquinio Superbo Romae regnante Pythagoras in Italiam venisse dicitur.
14. Latro multa scelera commisisse arguebatur et ab iudice severo condemnatum iri existimabatur.
15. Caesarem iam castra movisse et a Gergovia discessisse auditum est.
16. Senatus hunc philosophum in foro dicere prohibiturus esse videtur.
17. Aristides Atheniensium omnium iustissimus fuisse traditur.

Kijk na: KLIK HIER. 

Leesles

De Solone et Croeso VII

Multis annis post Solonis apud Croesum commorationem accidit, ut auctae Persarum opes Croesum ingenti cura afficerent. Dubius, num ultro Persiset Cyro, Persarum regi, bellum indiceret, oraculum aliquod consulendum sibi statuit. Quod autem oraculum omnium verissimum esset ignarus, legatus per totum orbem terrarum dimisit, qui omnium oraculorum periculum facerent. Tunc longe omnium verissimum esse apparuit Apollinis Delphicum.
Primum igitur ingentibus donis Apollinem deum sibi conciliare Croesus postquam studuit, Delphos legationem misit deumque rogavit bellumne Persis indicere Croeso suaderet necne. Clarum illud responsum fuit: 'Croesus Halyn traiciens magnum regnum perditurus est.' Halys autem flumen Lydos a Persis dividit.
Croesus oraculo elatus - nam imperium illud magnum Persarum esse pro certo habebat - statim bellum parare instituit. Magno exercitu Halyn taiecit et cum Persis dimicavit. Bellum breve fuit, sed acre. Lydi fortiter repugnantes superati atque in ubem compulsi sunt et post brevem oppugnationem Cyrus Sardes cepit. Croesus vivus in hostium potestate venit rogumque inscendere coactus est.
Tum Croeso in rogo stanti venit in mentem, quae sibi Solon multis ante annis de beatudine humana dixisset neque beatum quemquam esse dicendum ante mortem. Reputans igitur secum, quam sibi felix visus esset quamque misera mors sibi obtingeret atque quanta Solonis fuisset sapientia, subito magna voce ter clamavit: 'Solon!'
Cyrus quid sibi vellet ista exclamatio cognoscendi cupidus Croesum de rogo abductum ad se arcessivit interrogavitque, quis aut quid esset Solon. Croesus omnia enarravit et Cyrus mobilitate fortunae humanae commotus non modo Croeso pepercit, sed eum etiam per multos annos amicum secum habuit.

Aantekeningen:
auctae ... opes: toegenomen macht
dubius, num: in twijfel, of
periculum facere + gen.: een proef nemen met
-ne ... necne: of ... of niet
elatus: bemoedigd
pro certo habere: ervan overtuigd zijn
sibi visus esset: zich toegeschenen had
quid sibi vellet: wat te betekenen had

Kijk na: KLIK HIER.