Les LXXII.

Pronomina (uitbreiding)


A. Pronomen indefinitum (onbepaald voornaamwoord)

Leer de volgende woorden en rijtjes:

aliquis : iemand
aliquid : iets
aliqui, aliquae, aliquod: een of ander(e)

nihil : niets
unus, una, unum : een
ullus, ulla, ullum : enig
nullus, nulla, nullum : geen
nonnulli : sommige
totus : geheel
alius, alia, aliud : ander(e)

quisquam : iemand
quicquam : iets
nemo, neminis : niemand

quisque : ieder(een)
unusquisque : iedereen
quique, quaeque, quodque : ieder(e), elke

quidam, quaedam, quoddam : een zekere, een, een of ander(e), 'n

masculinum (mannelijk)
femininum (vrouwelijk)
neutrum (onzijdig)
singularis (enkelvoud)


aliqui
aliquae
aliquod
alicuius
alicuius
alicuius
alicui
alicui
alicui
aliquem
aliquam
aliquod
aliquo
aliqua
aliquo
pluralis (meervoud)


aliqui
aliquae
aliquae
aliquorum
aliquarum
aliquorum
aliquibus
aliquibus
aliquibus
aliquos
aliquas
aliquibus
aliquibus
aliquibus
aliquibus



















Dit zijn uiteraard de rijtjes van qui, quae, quod met ali- er voor.
aliquis en aliquid worden zelfstandig gebruikt; de verbogen vormen zijn dezelfde als hierboven.
Nota bene: zoals Kox het rijmpje op school leerde
na de (voeg)woorden si, nisi, num en ne gaat ali- niet met -quis mee! Na si, nisi, num en ne krijg je dus een vorm te zien, die uiterlijk gelijk is aan het relativum, maar desondanks wel degelijk onbepaald voornaamwoord is. Zie zinnen 8 en 14 in Oefening 1.

nihil : niets wordt niet verbogen. Je ziet ook wel de vorm nil.
nihilominus : desalniettemin

unus, ullus, nullus, totus en alius worden op dezelfde manier verbogen:

ullus
ulla
ullum
ullius
ullius
ullius
ulli
ulli
ulli

ullum
ullam
ullum

ullo
ulla
ullo





ulli
ullae
ulla

ullorum
ullarum
ullorum

ullis
ullis
ullis

ullos
ullas
ulla

ullis
ullis
ullis


In de verbuiging vallen de gen. en dat. sing. op. De overige uitgangen ken je van de eerste en tweede declinatie.
unus, nullus, totus en alius gaan net zo als ullus, maar let op: de nom. en acc. ev. van alius is aliud!
nonnulli is een combinatie van non en nullus: niet geen = sommige.

De verbuiging van nemo volgt de derde declinatie:
nemo, neminis, nemini, neminem, nemine.

quisquam, quicquam, quisque, unusquisque, quique, quaeque, quodque, quidam, quaedam, quoddam :
het onderstreepte woorddeel volgt de verbuiging van het relativum qui, quae, quod.; -quam, -que en -dam veranderen niet.
Het woorddeel unus- in unusquisque volgt zijn eigen verbuiging; dus bijvoorbeeld uniuscuiusque: genitivus: van iedereen.


Leer ook de volgende woorden:

adhortatio, adhortationis : aansporing
caedes, caedis : bloedbad
circumvolare : rondvliegen
cruciatus, -us : foltering
defensor, defensoris : verdediger
exclamare : uitroepen
felix, felicis : gelukkig
hactenus : tot dusverre
inícere se : zich storten in
materia : materiaal
momentum : ogenblik
ops, opis : hulp
plur. opes : hulpmiddelen; macht, rijkdom
opulentus : welvarend
passim : overal (heen)
senex, senis : oude man
sensus, -us : gevoelen; zin(tuig)
stimulare : prikkelen
tela (plur.) : projectielen
testis, testis : getuige
tolerare : verduren, verdragen
ultra + acc.: aan gene zijde van

Onthoud door associatie:

adhortatio > adhortativus; adhort (en)
caedes > caedere: slaan, vellen
circumvolare > circum en volare
cruciatus > crux: kruis; excruciating (en)
defensor > defendere; to defend (en); defendre (fa)
exclamare > ex en clamare
felix > felix de kat; felicity (en)
hactenus > ?
inicere se > iacere: gooien; injectie
materia > materie, materiaal
momentum > moment
ops > ?
opulentus > opulence (en)
passim > ?
senex > seniel; senior
sensus > sentire; sense (en)
stimulare > stimuleren
tela > ?
testis > testify (en); attest
tolerare > tolereren
ultra > ultra-orthodox



Oefening 1 :
Vertaal de volgende zinnen :

(Let steeds goed op het gebruik van de schuingedrukte woorden!)

1. Aliquod donum ei demus!
2. Nihil novi hactenus ex Africa audivimus.
3. Neque tibi neque cuiquam tuorum credere potero.
4. Omnibus nobis alii aliud ingenium est.
5. Suum cuique.
6. Una salus victis: nullam sperare salutem.
7. Sine ullo mortis metu se in medios hostes iniecit.
8. Si quam pecuniam habuissem, cibus emissem. [na si: quam = aliquam]
9. Pro se quisque de hac re iudicet!
10. Nihil est difficilius quam se ipsum cognoscere.
11. Negat se quicquam de hac re cognovisse.
12. Croesus a Solone cognovit neminem ante mortem beatum esse.
13. Nullius patientia maior est quam tua.
14. Nisi quid mali fecisset, ex urbe non fugisset. [na nisi: quid = aliquid]
15. Ex materia cuiusque generis naves tempestate vexatae reficiebantur.
16. Templum Dianae Ephesi a quodam Herostrato incensum esse constat.
17. Nonnulli homines, qui quodam modo inter pugnantes devenerant, telis passim circumvolantibus vulnerati aut necati sunt.
18. Quidam testes clamavere se domi fuisse neque quicquam de hac re scire.
      [clamavere is een nevenvorm van clamaverunt: 3e mv. perf. act.]
19. Uniuscuiusque animum cum brevi adhortatione consul stimulasset, signum pugnae datum est.
      [stimulasset is een nevenvorm van stimulavisset: 3e ev. plqpf. coni. act.]
20. Cum Syracusae a Romanis caperentur, Archimedes a quodam milite, nesciente quis esset, interfectus est.

Kijk na: KLIK HIER.



B. Pronomen correlativum

Leer de volgende correlativa:

tantus : zo groot, zo veel
quantus : hoe groot, hoe veel; zo groot als, zo veel als
talis : zodanig, zo
qualis : hoedanig, hoe; zodanig als, zo als
tot : zoveel
quot : hoeveel; zo veel als
aliquot : een onbepaald aantal
aliquantum : een onbepaalde hoeveelheid
quantuscumque : hoe groot ook
qualiscumque : van welke aard dan ook

tantus ... quantus : zo groot ... (zo groot) als ; verbuigt volgens 1e en 2e declinatie
talis ... qualis : zodanig ... (zodanig) als ; verbuigt volgens 3e declinatie
tot ... quot : zo veel ... (zo veel) als ; onverbuigbaar



Oefening 2 :
Vertaal de volgende zinnen :

(Let steeds goed op het gebruik van de schuingedrukte woorden!)

1. Clamor erat tantus, quantus in urbe capta.
2. Quantumcumque pecuniae habet, felix non est.
3. Saguntum in tantas creverat opes,ut longe opulentissima civitas ultra Hiberum fuerit.
4. Quot servos habes, tot inimicos te habere puta.
5. Qualis oratio eius fuit? Non talis, qualem speraveramus.
6. Iam tot cruciatus captivi toleraverant, quot vix corpus humanum tolerare potest.
7. Qualia dona dederat? Non talia, qualia promiserat.
8. Aliquot homines eo proelio interfectos esse constat.
9. Aliquantum pecuniae a praedonibus divisum esse credimus.
10. Qualecumque opus erit, summa cura id perficiemus.
11. Tanta erat ira militum, ut momento temporis murus defensoribus nudatus esset.
12. Aliquid tale in civitate nostra adhuc numquam auditum est.
13. Quot capita, tot sensus.
14. Plerique talem amicum habere desiderant, quales ipsi esse non possunt.
15. 'Non tali auxilio' exclamavit Hecuba, cum Priamum senem arma pro patria sumere vidisset.
16. Quanta caedes fuisset, nisi nox proelio finem fecisset, vix dici potest.

Kijk na: KLIK HIER.