| Les LXXII. Pronomina (uitbreiding) A. Pronomen indefinitum (onbepaald voornaamwoord) Leer de volgende woorden en rijtjes: aliquis : iemand aliquid : iets aliqui, aliquae, aliquod: een of ander(e) nihil : niets unus, una, unum : een ullus, ulla, ullum : enig nullus, nulla, nullum : geen nonnulli : sommige totus : geheel alius, alia, aliud : ander(e) quisquam : iemand quicquam : iets nemo, neminis : niemand quisque : ieder(een) unusquisque : iedereen quique, quaeque, quodque : ieder(e), elke quidam, quaedam, quoddam : een zekere, een, een of ander(e), 'n
Dit zijn uiteraard de rijtjes van qui, quae, quod met ali- er voor. aliquis en aliquid worden zelfstandig gebruikt; de verbogen vormen zijn dezelfde als hierboven. Nota bene: zoals Kox het rijmpje op school leerde na de (voeg)woorden si, nisi, num en ne gaat ali- niet met -quis mee! Na si, nisi, num en ne krijg je dus een vorm te zien, die uiterlijk gelijk is aan het relativum, maar desondanks wel degelijk onbepaald voornaamwoord is. Zie zinnen 8 en 14 in Oefening 1. nihil : niets wordt niet verbogen. Je ziet ook wel de vorm nil. nihilominus : desalniettemin unus, ullus, nullus, totus en alius worden op dezelfde manier verbogen:
In de verbuiging vallen de gen. en dat. sing. op. De overige uitgangen ken je van de eerste en tweede declinatie. unus, nullus, totus en alius gaan net zo als ullus, maar let op: de nom. en acc. ev. van alius is aliud! nonnulli is een combinatie van non en nullus: niet geen = sommige. De verbuiging van nemo volgt de derde declinatie: nemo, neminis, nemini, neminem, nemine. quisquam, quicquam, quisque, unusquisque, quique, quaeque, quodque, quidam, quaedam, quoddam : het onderstreepte woorddeel volgt de verbuiging van het relativum qui, quae, quod.; -quam, -que en -dam veranderen niet. Het woorddeel unus- in unusquisque volgt zijn eigen verbuiging; dus bijvoorbeeld uniuscuiusque: genitivus: van iedereen. Leer ook de volgende woorden: adhortatio, adhortationis : aansporing caedes, caedis : bloedbad circumvolare : rondvliegen cruciatus, -us : foltering defensor, defensoris : verdediger exclamare : uitroepen felix, felicis : gelukkig hactenus : tot dusverre inícere se : zich storten in materia : materiaal momentum : ogenblik ops, opis : hulp plur. opes : hulpmiddelen; macht, rijkdom opulentus : welvarend passim : overal (heen) senex, senis : oude man sensus, -us : gevoelen; zin(tuig) stimulare : prikkelen tela (plur.) : projectielen testis, testis : getuige tolerare : verduren, verdragen ultra + acc.: aan gene zijde van Onthoud door associatie: adhortatio > adhortativus; adhort (en) caedes > caedere: slaan, vellen circumvolare > circum en volare cruciatus > crux: kruis; excruciating (en) defensor > defendere; to defend (en); defendre (fa) exclamare > ex en clamare felix > felix de kat; felicity (en) hactenus > ? inicere se > iacere: gooien; injectie materia > materie, materiaal momentum > moment ops > ? opulentus > opulence (en) passim > ? senex > seniel; senior sensus > sentire; sense (en) stimulare > stimuleren tela > ? testis > testify (en); attest tolerare > tolereren ultra > ultra-orthodox Oefening 1 : Vertaal de volgende zinnen : (Let steeds goed op het gebruik van de schuingedrukte woorden!) 1. Aliquod donum ei demus! 2. Nihil novi hactenus ex Africa audivimus. 3. Neque tibi neque cuiquam tuorum credere potero. 4. Omnibus nobis alii aliud ingenium est. 5. Suum cuique. 6. Una salus victis: nullam sperare salutem. 7. Sine ullo mortis metu se in medios hostes iniecit. 8. Si quam pecuniam habuissem, cibus emissem. [na si: quam = aliquam] 9. Pro se quisque de hac re iudicet! 10. Nihil est difficilius quam se ipsum cognoscere. 11. Negat se quicquam de hac re cognovisse. 12. Croesus a Solone cognovit neminem ante mortem beatum esse. 13. Nullius patientia maior est quam tua. 14. Nisi quid mali fecisset, ex urbe non fugisset. [na nisi: quid = aliquid] 15. Ex materia cuiusque generis naves tempestate vexatae reficiebantur. 16. Templum Dianae Ephesi a quodam Herostrato incensum esse constat. 17. Nonnulli homines, qui quodam modo inter pugnantes devenerant, telis passim circumvolantibus vulnerati aut necati sunt. 18. Quidam testes clamavere se domi fuisse neque quicquam de hac re scire. [clamavere is een nevenvorm van clamaverunt: 3e mv. perf. act.] 19. Uniuscuiusque animum cum brevi adhortatione consul stimulasset, signum pugnae datum est. [stimulasset is een nevenvorm van stimulavisset: 3e ev. plqpf. coni. act.] 20. Cum Syracusae a Romanis caperentur, Archimedes a quodam milite, nesciente quis esset, interfectus est. Kijk na: KLIK HIER. B. Pronomen correlativum Leer de volgende correlativa: tantus : zo groot, zo veel quantus : hoe groot, hoe veel; zo groot als, zo veel als talis : zodanig, zo qualis : hoedanig, hoe; zodanig als, zo als tot : zoveel quot : hoeveel; zo veel als aliquot : een onbepaald aantal aliquantum : een onbepaalde hoeveelheid quantuscumque : hoe groot ook qualiscumque : van welke aard dan ook tantus ... quantus : zo groot ... (zo groot) als ; verbuigt volgens 1e en 2e declinatie talis ... qualis : zodanig ... (zodanig) als ; verbuigt volgens 3e declinatie tot ... quot : zo veel ... (zo veel) als ; onverbuigbaar Oefening 2 : Vertaal de volgende zinnen : (Let steeds goed op het gebruik van de schuingedrukte woorden!) 1. Clamor erat tantus, quantus in urbe capta. 2. Quantumcumque pecuniae habet, felix non est. 3. Saguntum in tantas creverat opes,ut longe opulentissima civitas ultra Hiberum fuerit. 4. Quot servos habes, tot inimicos te habere puta. 5. Qualis oratio eius fuit? Non talis, qualem speraveramus. 6. Iam tot cruciatus captivi toleraverant, quot vix corpus humanum tolerare potest. 7. Qualia dona dederat? Non talia, qualia promiserat. 8. Aliquot homines eo proelio interfectos esse constat. 9. Aliquantum pecuniae a praedonibus divisum esse credimus. 10. Qualecumque opus erit, summa cura id perficiemus. 11. Tanta erat ira militum, ut momento temporis murus defensoribus nudatus esset. 12. Aliquid tale in civitate nostra adhuc numquam auditum est. 13. Quot capita, tot sensus. 14. Plerique talem amicum habere desiderant, quales ipsi esse non possunt. 15. 'Non tali auxilio' exclamavit Hecuba, cum Priamum senem arma pro patria sumere vidisset. 16. Quanta caedes fuisset, nisi nox proelio finem fecisset, vix dici potest. Kijk na: KLIK HIER. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||