LXXI. Varia A. Imperativus (Oefening 1, zinnen 1, 5, 8, 11, 15) De gebiedende wijs is al in les 6 behandeld. Er zijn echter meer manieren om een bevel of verbod uit te drukken. 1. noli(te) + infinitivus: een verbod : je / jullie moet / moeten niet ...     Voorbeelden: noli timere : je moet niet bang zijn!                         nolite abire : jullie moeten niet weggaan! 2. Vormen die eindigen op -to of -tote: ouderwetse imperatieven, maar je komt ze af en toe tegen.     Voorbeeld: memento mori! : gedenk te sterven! 3. ne + coni. praes. of coni. perf. : drukt een verbod uit.     Voorbeeld: ne timeatis! ne timueritis! : jullie moeten niet bang zijn!     Ook al gebruikt het Latijn hier een perfectumvorm, de betekenis is toch een verbod in de tegenwoordige tijd. B. Indirecte vraag (afhankelijke vraag) (Oefening 1, zinnen 2, 3, 6, 9, 10, 12, 14) Een indirecte of afhankelijke vraag is een vraag in en bijzin die wordt ingeleid door een hoofdzin. Directe vragen krijgen de indicativus, indirecte vragen krijgen een coniunctivus. Voorbeelden: cur clamas? directe vraag: waarom roep je? clamas is indicativus.                     nescio, cur clames. indirecte vraag: ik weet niet waarom je roept. clames is coniunctivus.                     ubi sunt servi? waar zijn de slaven?                     rogat, ubi servi sint. hij vraagt waar de slaven zijn.                     ubi erant? waar waren zij?                     scire cupivit ubi essent. hij wilde graag weten waar zij waren. C. Coniunctivus in een relatieve bijzin (Oefening 1, zinnen 3, 4, 7, 10, 13, 16) In relatieve bijzinnen kan een coniunctivus voorkomen. Soms is er nauwelijks of geen betekenisverschil met een relatieve bijzin waarin een indicativus wordt gebruikt, maar meestal is er wel een betekenisverschil. Er zijn verschillende mogelijkheden: 1. De relatieve bijzin drukt een doel uit (finalis):     dominus servum mittit ut cibum emat: de heer stuurt een slaaf die voedsel moet kopen / om voedsel te kopen. 2. De bijzin definieert het antecedent (definitivus): dominus qui servos feriat homo improbus est: een heer die zijn slaven slaat is een slecht mens. 3. Meestal drukken dergelijke bijzinnen een doel of een definitie uit, maar soms maakt de contekst duidelijk dat een oorzaak of tegenstelling wordt bedoeld. Zin 4 en zin 10 in onderstaande oefening zijn daar voorbeelden van. Samenvattend: staat er een coniunctivus in een relatieve bijzin, dan is er meestal wel iets aan de hand. Gebruik de contekst en maak het verband tussen hoofdzin en relatieve bijzin expliciet! Leer de volgende woorden: custodire : bewaken neve : en niet patienter (bijwoord) : geduldig praemíttere : vooruitzenden providere : voorzien sempiternus : eeuwigdurend Onthoud door associatie: custodire > custos (in een bibliotheek) neve > ne en -ve patienter > patience praemittere > prae en mittere providere > pro en videre sempiternus > semper (la) Oefening 1 : Vertaal de volgende zinnen: 1. Noli me tangere! 2. Nescimus, qua de causa tam subito patriam reliquerit. 3. Caesar equites praemittit, qui videant, quas in partes hostes iter faciant. 4. Cur mihi non credidisti, qui tibi verum dixerim? 5. Cognoscite hanc rem, iudices, et decernite! 6. Miles cum domum intrasset, ubi esset transfuga, quaesivit.     intrasset is een nevenvorm van intravisset: 3e ev. plqpf. act. coni. 7. Non facile reperiuntur homines, qui dolores patienter ferant. 8. Virgines Vestales in urbe custodiunto ignem sempiternum! 9. Cum pater quaereret, ubi fuisset, nihil respondere potuit. 10. A Gallis undique circumventus legatus noster, qui nihil providisset, quid faceret nesciebat. 11. Ne arma sumpseritis neve bellum gesseritis! 12. Romani ignorabant, quae fortuna exercitus victi esset. 13. Oppidani, qui pro patria ac moenibus pugnarent, fortiter vallum defendere.       defendere is een nevenvorm van defenderunt: 3e mv. perf. act. indic. 14. Nescimus, qua de re istud oraculum consuluerit. 15. Nolite tegere hanc rem turpissimam! 16. Legati ab hostibus sunt missi, qui cum Caesare de pace agerent. Kijk na: KLIK HIER. Leesles De Solone et Croeso V Brevi post Solonis profectionem Croesus somnio lugubri perterritus est. Dormiens vidit filium, cui nomen Atys erat, perire cuspide ferrea ictum. Postquam illuxit, statim consilia iniit, quo modo hoc somnium eluderet. Ministros igitur omnia tela ex atrio amovere et Atyn, ut domi teneretur, uxorem ducere iussit. Inter ipsas matrimonii praeparationes legati Mysorum Sardes venerunt regis auxilium imploratum: aprum ingentem agros suos vastare neque captare neque interficere monstrum adhuc se potuisse; itaque orare ut rex filium Atyn, qui venator esset egregius, sibi auxilio mitteret. Tum rex: 'Nolite' inquit 'de filio meo cogitare, nam nullo modo sponsam suam deserere potest.'  Atys autem, qui haec patris verba audierat, subito prosiluit atque indignatus ex patre quaesivit, quare Mysorum petitionem negaret. Tum demum pater sollicitus filio aperit, quid sibi somnium ostendisset. Patre audito Atys: 'O pater' inquit 'iam sollicitudinem tuam intellego, sed noli timere. Nullum me in Mysia periculum manet, nam aper dentes ferreos non habet. Itaque sine me ire et Mysiam illo monstro liberare.' Tum rex: 'Persuasum, mi fili, abs te mihi esse fateor; itaque venatum ire te sino; comitem vero tibi mittam, qui ab omni periculo te defendat.' Aantekeningen: perire: omkomen ictus: getroffen consilia iniit: hij beraamde plannen persuasum mihi esse fateor: ik beken, dat ik overtuigd ben venatum ire: op jacht gaan Kijk na: KLIK HIER.