LXII.

Pronomen indefinitum - onbepaald voornaamwoord
NederLatijn
Leesles

 

A. Pronomen indefinitum - onbepaald voornaamwoord

zelfstandig aliquis : iemand
  aliquid : iets

bijvoeglijk aliqui(s), aliqua, aliquod : (de) een of ander(e), enig(e), ´n;
enkele, sommige

Na de voegwoorden si, nisi en ne en na het vraagwoord num? vind je quis, quid etc ipv aliqui(s). Kox leerde vroeger het rijmpje: Na si, nisi, num en ne gaat ali- niet met quissie mee.

De rijtjes gaan vrijwel geheel als die van het betrekkelijk voornaamwoord (zie les 25): alleen de nom. vrouwelijk enkelvoud en de nom. en acc. onz. meervoud hebben (doorgaans) -a ipv -ae.

mannelijk

vrouwelijk

onzijdig
aliqui(s) aliqua aliquod (zelfst. aliquid)
alicuius alicuius alicuius
alicui alicui alicui
aliquem aliquam aliquod (aliquid)
aliquo aliquâ aliquo

 

 

    
aliqui aliquae aliqua
aliquorum aliquarum aliquorum
aliquibus aliquibus aliquibus
aliquos aliquas aliqua

aliquibus

 

aliquibus

 

aliquibus

 

Na si, nisi, num en ne:

 

qui(s), qua(e), quod

 

 

 

mannelijk

vrouwelijk

onzijdig

qui(s) qua(e) quod
cuius cuius cuius
cui cui cui
quem quam quod
quo qua quo

 

 

    
qui quae qua
quorum quarum quorum
quibus quibus quibus
quos quas qua
quibus quibus quibus
     

 

 

Leer de volgende woorden:

admiratio, -ionis : bewondering
colonia : volksplanting
contra + acc.: tegen(over)
cupidus + gen.: begerig (naar)
dis, ditis : rijk
florens, florentis : bloeiend
Hiberus : Ebro
Miletus : Milete
num? : toch niet?
occupare : bezetten
olim : eertijds, eens
Padus : Po
primo (adv) : eerst
salutare : (be)groeten
sapiens, -ntis : wijs
scelestus : misdadig
súrgere : opstaan (surrexi, surrectum)
testimonium : getuigenis
traícere : overzetten, oversteken, doorboren
transfuga : overloper

Onthoud de woorden door associatie:

admiratio > admiration (en)
colonia > kolonie
contra > contrast
cupidus > Cupido
dis > divitiae = rijkdom
florens > floreren
num? > ?
occupare > occupy (en)
olim > ?
primo > primus = eerst; prima
salutare > saluut
sapiens > homo sapiens
scelestus > ?
surgere > resurrection (en)
testimonium > testament
traicere > traject
transfuga > fuga = vlucht

 

Oefening 1:
(Behalve het onbepaald voornaamwoord komen ook de vergrotende en overtreffende trap hier weer aan de orde; herhaal dus eerst les 59 en 60!):
Vertaal de volgende zinnen:

1. Quare libros deteriores legis, cum optimos habeas?
2. Hic vir sapiens mortem servitute potiorem esse iudicat.
3. Ipse dies natalis ei supremus fuit.
4. Ea pars Italiae, per quam Padus flumen fluit, olim Gallia Cisalpina sive Citerior appellabatur.
5. Si quis ex Italia in Hispaniam iter faciebat, primo in Hispaniam Citeriorem veniebat; Hiberum flumen cum traiecerat, in Hispania Ulteriore erat.
6. Dux noster collem aliquem occupaverat, ut ex loco superiore pugnaret.
7. Quo quis morti propior, eo vitae cupidior esse solet.
8. Num quid de sorte captivorum ex transfugis audivisti?
9. Postquam moenia superaverunt, aliqui hostes iam in interiores urbis partes penetraverant.
10. Ne quis prior die natali tuo te salutaret, prima luce surrexi.
11. In summo monte Galli castra habebant ibique copias nostras exspectabant.
12. Credimus sororem nostram iamdiu aliquo morbo affectam esse.
13. Ab ipsis proximis contra hunc virum scelestum testimonium dictum est.
14. Etiam deteriora huius poetae carmina admirationem nostram merent.
15. In Asia Minore complures Graecorum coloniae inveniebantur, quarum Miletus fuit florentissima ac ditissima.

Kijk na: KLIK HIER.

 

B. NederLatijn

Leer de volgende woorden:

albus : wit
alea : teerling, dobbelsteen
apostolus : apostel
asinus : ezel
collegium : gezelschap
compos + gen.: in het bezit van
contradictio, -ionis : tegenspraak
corruptio, -ionis : bederf
corvus : raaf
effigies, effigiei : beeltenis
granum : korrel
impar + dat.: ongelijk aan, niet opgewassen tegen
lapsus, -us : uitglijden, val
lector, -oris : lezer
maiores, maiorum : voorouders
sal, salis : zout
saltus, -us : sprong
studium : streven
talis : zodanig, zo´n
terminus : grens; term(ijn)

Onthoud door associatie :

albus > albino; album
alea > aleatorisch
apostolus > apostel
asinus > asinine (en); âne (fa)
collegium > college
compos > ?
contradictio > contradictie
corruptio > corruptie
corvus > ?
effigies > effigy (en)
granum > graan (?)
impar > ? (par > paar, pariteit)
lapsus > collapse (en)
lector > lector
maiores > maior = groter; ouder
sal > sel (fa)
saltus > salto
studium > studie
talis > qualis > qualiteit
terminus > termijn

Vertaal en interpreteer:

1. Contradictio in terminis.
2. Lapsus linguae.
3. Pons asinorum.
4. Lectori salutem.
5. Non tali auxilio (Vergilius). (?)
6. Pulchri studio (naam van een Haagse kunstenaarskring).
7. Cum grano salis.
8. Ex more maiorum.
9. In optima forma.
10. Corruptio optimi pessima.
11. Corvo rarior albo.
12. Compos mentis.
13. In spe.
14. Alea iacta sit (Caesar).
15. Dictum ac factum. (?)
16. Natura non facit saltus. (?)
17. Facsimile.
18. Factotum.
19. In facto. (?)

Kijk na: KLIK HIER.

 

C. Leesles

Lees de tekst eerst door; zoek op wat je niet meer weet en schrijf dan de vertaling op.
Kijk je vertaling na mbv. het antwoordmodel [opent in nieuw venster].

De Lucretia

Haud multo post maximus natu e Tarquinii filiis, cui nomen Sextus, vehementi amore captus est Lucretiae, Collatini uxoris. Quia Lucretiam feminam honestissimam esse cognoverat, ad fraudem ac dolum descendit et dum Collatinus in exercitu domo abest, sub noctem ad villam venit et ut amicus Collatini hospitium petit. Sine ulla suspicione Lucretia regis filium recepit, qui noctis silentio in feminae imprudentis cubiculum penetravit et vi ac minis propositum peregit. Postridie mane ad Collatinum in castris nuntius ab uxore missus venit, qui ab eo petivit, ut quam primum domum veniret. Eo nuntio perterritus Collatinus cum paucis amicis, inter quos Brutus, domum properat. Statim Lucretia omnia enarrat et maritum orat per Iovem Hospitalem, ne contumeliam inultam esse sinat. Haec ubi dixit, pugione, quem sub veste celaverat, pectus perfodit, cum ipsa dehonestata diutius vivere non posset.
Tum Collatinus pugionem cruentum tollit et per corpus uxoris amicos obsecrat, ut Romam tyrannorum iugo liberent. Uno impetu Romam pergunt et ubique ad seditionem homines concitant.
Sic Tarquinii pelluntur et Roma libera respublica facta est. Pro uno rege duo consules creantur. Primi consules fuerunt Collatinus et Brutus.