LVI.

Waarheen, waarvandaan, waar?
Leesles

Bij de namen van steden, kleine eilanden en de woorden domus (huis), humus (grond) en rus (platteland; neutrum) gebruikt het Latijn geen voorzetsels om aan te geven, dat je er heen gaat, er vandaan komt of daar bent:

De accusativus geeft richting aan: waarheen?
De ablativus geeft aan: waarvandaan?
De locativus is het restant van een verdwenen naamval op -i. Deze naamval geeft de plaats aan. De locativus heeft zich alleen gehandhaafd bij namen van steden, kleine eilanden en de woorden domus, humus en rus.
Bij plaatsnamen van de derde declinatie en bij pluralia tantum van de 1e en 2e declinatie staat de ablativus van plaats, weer zonder voorzetsel:

Carthagine- te Carthago
Athenis - te Athene

Leer de volgende woorden:

advena : vreemdeling
amovêre : verwijderen
barbarus : vreemdeling, barbaar
Campania : Campanië
concilium : vergadering
deinde : vervolgens
Delphi (plur) : Delphi
exterrêre : opschrikken
Graecia : Griekenland
Lugdunum : Lyon
nox, noctis : nacht
octo : acht
postremo : tenslotte
primum : eerst
rus, ruris, n.: (platte)land
sedêre : zitten
strepitus, -us : lawaai
súrgere : opstaan
tres : drie

Onthoud de woorden door associatie:

advena > advenire
amovêre > a of ab en movêre; move (en)
barbarus > barbaar
concilium > concilie
deinde > ?
exterrêre > terrêre; terreur
nox > nuit (fa); nocturne
octo > octaaf
postremo > ?
primum > primair
rus > rustiek; rural (en)
sedêre > sessie
strepitus > klanknabootsend woord
súrgere > insurrection (en)
tres > drie; tre (it); trois (fa)

Oefening :
Vertaal de volgende zinnen:

1. Domo expulsus ruri habitabat.
2. Puer, qui ceciderat, humo surgere non poterat.
3. Caesar Samarobrivae concilium omnium Gallorum habet.
4. Postquam tres dies noctesque corpus humi iacuit, tandem sepultus est.
5. Rus migrare neque Romae manere decernent.
6. Cum domi sederem neque scirem hostium exercitum urbi nostrae iam appropinquavisse, subito cornuum strepitu exterritus sum.
7. Erat Segestae ante Verris adventum signum Dianae, quod ab omnibus advenis visebatur.
[De Romein Verres had tijdens zijn bestuur van Sicilië overal beelden en andere kunstvoorwerpen geroofd.]
8. Tiberius ab Augusto Roma amotus octo annos Rhodi habitavit.
9. Delphis oraculum tam celebre fuit, ut a Graecis barbarisque consuleretur.
10. Ubi antea habitavisti? Primum Neapoli, in urbe Campaniae, deinde Lugduni, in oppido Galliae, postremo Athenis, in capite Graeciae.

Kijk na: KLIK HIER.

NederLatijn

Leer eerst de volgende woorden:

adiuvare : helpen
casus, -us : val, geval, ongeval, toeval
claudicare : mank gaan
communis : gemeenschappelijk
comparatio, comparationis : vergelijking
concordia : eendracht
(Delphinus : Dauphin)
díscere : leren, leren kennen
fides, fidei : trouw, vertrouwen; belofte
lavare : wassen
mobilis : bewegelijk
natalis : geboorte-
opinio, opinionis : mening
par, paris : gelijk
perpetuus : voortdurend
usus, usus : gebruik, nut, praktijk

Onthoud de woorden gemakkelijker door associaties:

adiuvare > aider (fa); aiuto! = help! (it)
casus > case (en)
claudicare > ?
communis > communisme
comparatio > compare (en)
concordia > concord (en); Concorde (fa)
díscere > discipel
fides > fideel; fidelity (en)
lavare > lavatory (en); laver (fa)
mobilis > mobiel
natalis > dies natalis = geboortedag
opinio > opinie
par > paar
perpetuus > perpetual (en)
usus > use (en); utiliteitsdenken

Vertaal naar het Nederlands:

1. Amor omnia vincit.
2. Ex uno disce omnes (Vergilius).
3. Non omnia possumus omnes.
4. Omnis comparatio claudicat.
5. Vita brevis, ars longa (Seneca).
6. Communis opinio.
7. Perpetuum mobile.
8. Primus inter pares.
9. Fortes fortuna adiuvat.
10. Domus Domini.
11. Senatus Populusque Romanus (S.P.Q.R.).
[Ook wel: Sono porchi, questi Romani; maar dat moet je nooit tegen een Romein zeggen!]
12. Casus belli.
13. Casu quo (c.q.).
14. Oratio pro domo.
15. In (ad) usum Delphini (Oorspronkelijk een gekuiste editie van boeken voor de Franse kroonprins, de Dauphin).
16. Manus manum lavat.
17. Dies diem docet.
18. Dies natalis.
19. Carpe diem (Horatius)!
20. Dies irae (Gezang).
21. Ad rem.
22. Concordia res parvae crescunt. (Zinspreuk v.d. Republiek der Verenigde Nederlanden).
23. Bona (mala) fide.

Kijk na: KLIK HIER.

Leesles

Lees de tekst eerst door; zoek op wat je niet meer weet en schrijf dan de vertaling op.
Kijk je vertaling na mbv. het antwoordmodel [opent in nieuw venster].

De Horatiis et Curiatiis (1)

Post Romulum Numamque Pompilium, quorum alter bello, pace alter civitatem Romanam auxerat, rex creatus est Tullus Hostilius, vir ferox et bellicosus. Per eius regnum crebrae inimicitiae inter Romanos et vicinos Albanos erant de agrorum finibus et rapinis pecorum.
Postquam frustra legati citro ultroque missi sunt, deinde ad vim apertam descenditur et utrimque copiae ad pugnam paratae educuntur. Tum rex Albanus, cui nomen Mettius Fufetius, legatum nuntiare Tullo iubet opus esse colloquio, priusquam dimicent.
Haud recusavit Tullus et, postquam ambo in medium processerunt, sic incipit Albanus: 'Si verum dicere licet - non de agris pecoribusque res agitur, sed cupido imperii duos cognatos vicinosque populos ad arma stimulat. Sed caveamus, Tulle, ne spectaculo simus hosti nostro communi, Etrusco, qui exitum pugnae expectat, ut statim nos, victores ac victos, opprimat. Quare aliam viam quaeramus, qua sine magna clade, sine multo sanguine utriusque populi decerni possit de imperio.'
Haud displicet ea oratio Tullo et deliberare incipiunt de nova belli ratione. Cum deliberarent, fortuna iis subsidio venit, nam forte in duobus exercitibus erant trigemini fratres nec aetate nec viribus dispares, Horatii et Curiatii.