Correctie Les 104

Oefening 1 :

1. Rogo quomodo et quanta pecunia haec domus ab eo empta sit.
    Ik vraag, op welke manier en voor hoeveel geld dit huis door hem is gekocht.
    quomodo: abl. modi; quanta pecunia: abl. pretii; eo: agens na het passieve empta sit, met voorzetsel ab.
2. Omnium consensu decernitur, ut silentio noctis clam castra relinquant.
    Met de instemming van allen wordt besloten, dat zij in de stilte van de nacht stiekem het kamp verlaten.
    consensu: abl. modi; silentio: modi of temporis?
3. Capillo sunt promisso atque omni parte corporis rasa praeter caput en labrum superius Britanni.
    De Britten hebben lang haar en een lichaam dat overal geschoren is, behalve het hoofd en de bovenlip.
    Capillo promisso en omni parte rasa: abl. qualitatis.
4. Ad occidentem solem est Hibernia insula, dimidio minor, ut existimatur, quam Britannia.
    Naar de ondergaande zon / het westen ligt het eiland Ierland, de helft kleiner, zoals gedacht wordt, dan Britannia.
    dimidio: abl. mensurae, van de mate waarin.
5. Erat auctoritate magna non modo apud suos, sed etiam apud finitimos.
    Hij was van groot gezag / had groot gezag niet alleen bij de zijnen, maar ook bij de buren.
    auctoritate magna: abl. qualitatis.
6. Scipio cum robore exercitus urbes, quae Carthaginiensium dicionis erant, partim spe, partim metu, partim vi subegit.
    Scipio onderwierp met de kern van het leger steden, die onder het gezag van de Carthagers waren, deels door hoop, deels door vrees, deels met geweld.
    spe en metu: abl. causae of instrumenti? vi: abl. instrumenti.
7. Quo plures pugnabant, eo maior caedes erat.
    Hoe meer vochten, des te groter was het bloedbad.
    quo en eo: abl. mensurae.
8. Simili ratione Vercingetorix Arvernus, summae potentiae adulescens, clientes suos incendit.
    Op gelijke wijze deed Vercingetorix de Arverner, een jongeman van de hoogste macht, zijn clientes in woede ontbranden.
Simili ratione: abl. modi.
9. Multo sanguine ac vulneribus haec victoria Poenis stetit.
    Deze overwinning kwam de Poeni / Feniciërs / Carthagers op veel bloed en wonden te staan.
    Multo sanguine en vulneribus: abl. pretii.
10. Erat inter Labienum atque hostem difficili transitu flumen ripisque praeruptis.
      Tussen Labienus en de vijand was een rivier met een moeilijke overgang en steile oevers.
      difficili transitu en ripis praeruptis: abl. qualitatis.
11. Caelius, cum patris domus a Foro longe abesset, conduxit in Palatio non magno domum.
      Omdat het huis van zijn vader ver van het Forum af lag, huurde Caelius voor niet veel geld een huis op de Palatijn.
      magno: abl. pretii.
12. Permagno agrum, quem nuper parvo pretio emerat, heri vendidit.
      Voor een zeer groot bedrag heeft hij gisteren de akker verkocht, die hij onlangs voor een klein bedrag had gekocht.
      Permagno en parvo pretio: abl. pretii.
13. Sol multis partibus maior est quam terra universa.
      De zon is vele delen / malen groter dan de hele aarde.
      multis partibus: abl. mensurae.
14. Homerum multis annis ante Romulum fuisse satis constat.
      Het staat voldoende vast, dat Homerus vele jaren voor Romulus was / leefde.
      multis annis: abl. mensurae.
15. Mercatores praedicabant ingenti magnitudine corporum, incredibili virtute atque exercitatione in armis esse Germanos.
      Kooplui verkondigden, dat de Germanen waren met = hadden een enorme grootte van lichamen, (en) een ongelofelijke moed en getraindheid in de wapenen.
      ingenti magnitudine, incredibili virtute en exercitatione: abl. qualitatis.

Oefening 2 :

1. Ter in anno Rhodi morari solebat.
    Hij had de gewoonte / placht drie maal in het jaar / per jaar op Rhodos te verblijven.
    anno: abl. na voorzetsel in, van tijd.
2. Caesar duas legiones in citeriore Gallia novas conscripsit et inita aestate cum Q. Pedio legato in ulteriorem Galliam misit.
    Caesar lichtte twee nieuwe legioenen in Gallia aan deze zijde (van de Alpen) en stuurde die toen de zomer begon met de onderbevelhebber Quintus Pedius naar Gallia aan gene zijde (van de Alpen).
    in citeriore Gallia: abl. loci; inita aestate: abl. abs., bepaling van tijd.
3. C. Laelius nocte ad Hipponem Regium cum accessisset, luce prima ad populandum agrum sub signis milites sociosque navales duxit.
    Nadat Laelius 's nachts naar Hippo Regius was gegaan, leidde hij bij het eerste licht / bij het aanbreken van de dag de soldaten en matrozen onder de veldtekens (in formatie) om het akkerland te verwoesten.
    nocte: abl. temporis; luce prima: abl. temporis; signis: abl. na voorzetsel sub.
4. Qua nocte natus est Alexander, eadem Dianae Ephesiae templum deflagravit.
    In dezelfde nacht waarin Alexander is geboren brandde de tempel van Diana in Ephesus af.
    qua nocte en eadem: abl. temporis.
5. Fuit Agrigenti signum Apollinis pulcherrimum, cuius in femore litteris argenteis nomen Myronis erat inscriptum.
    In Agrigentum was een prachtig standbeeld van Apollo, op het dijbeen waarvan met zilveren letters de naam (van) Myron was geschreven.
    femore: abl. na voorzetsel in, van plaats; litteris argenteis: abl. modi of instrumenti?
6. Diodorus Lilybaei multos iam annos habitat, homo et domi nobilis et apud omnes gratiosus.
    Diodorus woont al vele jaren in Lilybaeum, een man, thuis aanzienlijk en bij allen geliefd.
7. Cum diu ruri habitaverint, taedet eos urbis coetusque hominum.
    Omdat ze lang op het platteland hebben gewoond, hebben ze een afkeer van de stad en de omgang met mensen.
    ruri is eigenlijk geen genitivus, maar een locativus, een naamval die in de tijd die wij bestuderen eigenlijk niet meer bestond, maar was opgegaan in de genitivus of ablativus. De in deze oefening onderstreepte genitieven zijn eigenlijk ook locativi.
8. Duabus legionibus in castris relictis reliquas sex legiones pro castris in acie constituit Caesar.
    Caesar liet twee legioenen in het kamp achter en stelde de overige zes legioenen voor het kamp in slaglinie op.
    castris: abl. na voorzetsel in, van plaats; acie: abl. na voorzetsel in, abl. loci of modi?
9. Xerxes terra marique bellum universae intulit Europae.
    Xerxes begon een oorlog te land en ter zee tegen heel Europa.
    terra en mari: abl. loci.
10. Archias poeta se ad scribendi studium contulit, primum Antiochiae (nam ibi natus est loco nobili), deinde in ceteris Asiae partibus cunctaque Graecia.
      De dichter Archias legde zich toe op het schrijven, eerst in Antiochia ( want daar is hij geboren in een aanzienlijke familie), daarna in de overige delen van Asia en heel Griekenland.
      loco nobili: abl. loci (metafoor); ceteris partibus en cuncta Graecia: abl. loci.
11. Nulla umquam civitas tota Asia et Graecia signum ullum sua voluntate cuiquam vendidit.
      Geen enkele staat in heel Asia en Griekenland heeft ooit enig standbeeld aan wie dan ook uit vrije wil verkocht.
      tota Asia en Graecia: abl. loci; sua voluntate: abl. modi of causae?
12. Plato rationem in capite, iram in pectore locavit.
      Plato plaatste de rede in het hoofd, de woede in de borst.
      capite en pectore: abl. loci.
13. Eisdem temporibus Persarum rex Darius ex Asia in Europam exercitu traiecto Scythis bellum inferre decrevit.
      In dezelfde tijd (mv.) besloot de koning van de Perzen Darius het leger uit Asia naar Europa over te zetten en de Scythen de oorlog te verklaren.
      Eisdem temporibus: abl. temporis; exercitu traiecto: abl. abs.
14. Aristides sexto fere anno quam erat expulsus populi scito in patriam restitutus est.
      Aristides is ongeveer het zesde jaar (na)dat hij verbannen was door een volksbesluit weer in het vaderland opgenomen.
      sexto anno: abl. temporis; scito: abl. instrumenti.
15. Bello Peloponnesio Alcibiadis consilio atque auctoritate Athenienses bellum Syracusanis indixerunt.
      Tijdens de Peloponnesische oorlog verklaarden de Atheners volgens het plan en op gezag van Alcibiades de oorlog aan de inwoners van Syracuse.
      Bello Peloponnesio: abl. temporis; consilio en auctoritate: abl. causae.
16. Cum tanta Belgarum multitudo lapides ac tela conicerent, in muro consistendi potestas erat nulli.
      Toen / Omdat een zo grote menigte Belgen stenen en projectielen wierpen, was er voor niemand de mogelijkheid om op de muur te blijven staan / kon niemand meer ...
      muro: abl. loci.
17. Eodem anno in templo Herculis valvae subito se ipsae aperuerunt armaque, quae fixa in parietibus fuerant, sunt humi inventa.
      In hetzelfde jaar gingen in de tempel van Hercules plotseling de deuren uit zichzelf open en zijn de wapens, die aan de wanden vast hadden gezeten op de grond gevonden.
      Eodem anno: abl. temporis; templo: abl. na het voorzetsel in, van plaats; parietibus: abl. na het voorzetsel in, van plaats.
18. Apparebat tota iam regione dilectus habitos esse. 
      Het bleek, dat in de hele streek al lichtingen waren gehouden.
      tota regione: abl. loci.