CIV. Ablativus (vervolg van Les 101) en restje genitivus Bestudeer nogmaals het volgende (nog iets uitgebreidere) overzicht van de functies van de ablativus: abl. separationis: begrippen als 'uit' en 'weg van' worden uitgedrukt door de ablativus: (hierbij kan een voorzetsel worden gebruikt) de finibus suis exeunt: zij gaan weg uit hun gebied. abl. instrumenti: 'met' 'door': herbis vulnus curat: hij verzorgt zijn wond met kruiden. bij passieve zinnen of zinsdelen wordt de agens uitgedrukt in de abl.; bij mensen wordt het voorzetsel a / ab gebruikt: regni cupiditate inductus est: hij is er toe gebracht door het verlangen naar het koningschap. Archimedes a milite interfectus est: Archimedes werd gedood door een soldaat. na voorzetsels: cum: samen met de: vanaf; over, aangaande a(b): vanaf; door in: in, op, bij sub: onder etc abl. comparationis: als aanvulling bij de vergrotende trap kan de ablativus worden gebruikt; maar vergelijkbaar met het Nederlandse 'dan' kan het Latijn ook 'quam' gebruiken: filius etiam stultior patre est: de zoon is nog dommer dan de vader. (of: filius etiam stultior quam pater est.) abl. respectus of limitationis: het opzicht in welk, de eigenschap waarmee: corpore validus est: hij is sterk van lichaam. abl. temporis: de tijd waarop, het moment waarop: postero die domum rediit: de volgende dag ging hij terug naar huis. abl. loci: de plaats waar (eventueel met het voorzetsel in): multis locis pugnatum est: op veel plaatsen werd gevochten. abl. van de weg waarlangs: Via Appia iter facit: hij reist over de Via Appia. abl. modi: de manier waarop: silentio castra relinquunt: in stilte verlaten ze het kamp. abl. causae: de oorzaak waarom: metu castra relinquunt: uit angst verlaten ze het kamp. abl. mensurae: de mate waarin: Hibernia insula dimidio minor quam Britannia est: Het eiland Ierland is de helft kleiner dan Britannia. abl. pretii: de prijs voor welke: tanta pecunia domus empta est: voor zoveel geld is het huis gekocht. (Deze functie kan de genitivus ook vervullen: gen. pretii.) abl. qualitatis: noemt hoedanigheid of eigenschap: Germani ingenti magnitudine corporum sunt: De Germanen zijn van een enorme grootte van lichaam = hebben enorm grote lichamen. (Deze functie kan de genitivus ook vervullen: gen. qualitatis.) als aanvulling bij bepaalde werkwoorden (geven vaak een verwijdering aan): carere: missen, het doen zonder vacare: vrij zijn van, zijn zonder, niet hebben potiri: zich meester maken van (potitus sum) uti: gebruiken, gebruik maken van (usus sum) als aanvulling bij bepaalde bijvoeglijke naamwoorden: fretus: vertrouwend op orbus: beroofd van dignus: (iets) waard onustus: beladen met en dan zijn er nog ablatieven, die je niet goed in een van de genoemde categorieën kunt plaatsen ... :) En uiteraard is het soms moeilijk kiezen. Maar als je de Latijnse zin goed begrijpt, is het niet zo heel belangrijk meer hoe je de ablativus wil noemen. Dit overzicht dient vooral om je bewust te maken van de vele mogelijkheden die er zijn. Leer de volgende woorden: argenteus : zilveren capillus promissus : lang haar cliens, clientis : cliënt, vazal coetus, -us : gezelschap condúcere : samenbrengen; huren conferre se : zich toeleggen op deflagrare : afbranden femur, femoris : dij(been) gratiosus : geliefd inscríbere : schrijven op labrum superius : bovenlip occidens sol : ondergaande zon, westen paries, parietis : wand populi scitum : volksbesluit praeruptus : steil rádere : schaven, scheren (rasi, rasus) ratio, rationis : wijze; rede, verstand; rekening robur, roboris : kern, keur socii navales : matrozen stare + abl.: te staan komen op subígere : onderwerpen (subegi, subactus) taedet me + gen.: ik heb een afkeer van transitus, -us : overgang, overtocht universus : geheel, totaal valvae (plur.) : vleugeldeur Onthoud door associatie: argenteus > argent (fa) capillus promissus > capillair cliens > cliënt coetus > ? conducere > ? conferre se > ? deflagrare > flagrant femur > ? gratiosus > gratia (la) inscribere > in- en -scribere; inscriptie labrum superius > supra: boven (la) occidens sol > ? paries > ? populi scitum > populus (la); people (en) praeruptus > abrupt radere > raze (en) ratio > rationeel robur > ? socii navales > socius (la); navy stare + abl. > staan subigere > subject taedet me > tedium (en) transitus > transit universus > universiteit valvae > ? Oefening 1 : Vertaal de volgende zinnen en let op het gebruik van de gecursiveerde ablatieven : 1. Rogo quomodo et quanta pecunia haec domus ab eo empta sit. 2. Omnium consensu decernitur, ut silentio noctis clam castra relinquant. 3. Capillo sunt promisso atque omni parte corporis rasa praeter caput en labrum superius Britanni. 4. Ad occidentem solem est Hibernia insula, dimidio minor, ut existimatur, quam Britannia. 5. Erat auctoritate magna non modo apud suos, sed etiam apud finitimos. 6. Scipio cum robore exercitus urbes, quae Carthaginiensium dicionis erant, partim spe, partim metu, partim vi subegit. 7. Quo plures pugnabant, eo maior caedes erat. 8. Simili ratione Vercingetorix Arvernus, summae potentiae adulescens, clientes suos incendit. 9. Multo sanguine ac vulneribus haec victoria Poenis stetit. 10. Erat inter Labienum atque hostem difficili transitu flumen ripisque praeruptis. 11. Caelius, cum patris domus a Foro longe abesset, conduxit in Palatio non magno domum. 12. Permagno agrum, quem nuper parvo pretio emerat, heri vendidit. 13. Sol multis partibus maior est quam terra universa. 14. Homerum multis annis ante Romulum fuisse satis constat. 15. Mercatores praedicabant ingenti magnitudine corporum, incredibili virtute atque exercitatione in armis esse Germanos. Kijk na: KLIK HIER. Oefening 2 : Vertaal de volgende zinnen en let op het gebruik van de gecursiveerde ablatieven : (De onderstreepte genitieven geven de plaats waar aan.) 1. Ter in anno Rhodi morari solebat. 2. Caesar duas legiones in citeriore Gallia novas conscripsit et inita aestate cum Q. Pedio legato in ulteriorem Galliam misit. 3. C. Laelius nocte ad Hipponem Regium cum accessisset, luce prima ad populandum agrum sub signis milites sociosque navales duxit. 4. Qua nocte natus est Alexander, eadem Dianae Ephesiae templum deflagravit. 5. Fuit Agrigenti signum Apollinis pulcherrimum, cuius in femore litteris argenteis nomen Myronis erat inscriptum. 6. Diodorus Lilybaei multos iam annos habitat, homo et domi nobilis et apud omnes gratiosus. 7. Cum diu ruri habitaverint, taedet eos urbis coetusque hominum. 8. Duabus legionibus in castris relictis reliquas sex legiones pro castris in acie constituit Caesar. 9. Xerxes terra marique bellum universae intulit Europae. 10. Archias poeta se ad scribendi studium contulit, primum Antiochiae (nam ibi natus est loco nobili), deinde in ceteris Asiae partibus cunctaque Graecia. 11. Nulla umquam civitas tota Asia et Graecia signum ullum sua voluntate cuiquam vendidit. 12. Plato rationem in capite, iram in pectore locavit. 13. Eisdem temporibus Persarum rex Darius ex Asia in Europam exercitu traiecto Scythis bellum inferre decrevit. 14. Aristides sexto fere anno quam erat expulsus populi scito in patriam restitutus est. 15. Bello Peloponnesio Alcibiadis consilio atque auctoritate Athenienses bellum Syracusanis indixerunt. 16. Cum tanta Belgarum multitudo lapides ac tela conicerent, in muro consistendi potestas erat nulli. 17. Eodem anno in templo Herculis valvae subito se ipsae aperuerunt armaque, quae fixa in parietibus fuerant, sunt humi inventa. 18. Apparebat tota iam regione dilectus habitos esse. Kijk na: KLIK HIER.