ANNALES 13, 1 - 10	Jaarboeken 13, 1 - 10 Het begin van het bewind van Nero [A.D. 54]
Caput I 13.1.1. Prima novo principatu mors Iunii Silani proconsulis Asiae ignaro Nerone per dolum Agrippinae paratur, non quia ingenii violentia exitium inritaverat, segnis et dominationibus aliis fastiditus, adeo ut C.Caesar pecudem auream eum appellare solitus sit: verum Agrippina fratri eius L. Silano necem molita ultorem metuebat, crebra vulgi fama anteponendum esse vixdum pueritiam egresso Neroni et imperium per scelus adepto virum aetate composita insontem, nobilem et, quod tunc spectaretur, e Caesarum posteris: quippe et Silanus divi Augusti abnepos erat. Haec causa necis.	Hoofdstuk 1 13.1.1. De eerste moord onder de nieuwe regering werd voorbereid op Iunius Silanus, de proconsul van de provincie Asia. Dit gebeurde buiten medeweten van Nero door sluwe manipulaties van Agrippina. De oorzaak van deze gebeurtenis was niet dat het slachtoffer door zijn bruutheid zijn ondergang had uitgelokt. Hij was namelijk uitgesproken sloom en werd ook al door de andere keizers met minachting behandeld, zelfs zozeer dat Caligula hem 'een schaap met een gouden vacht' placht te noemen: maar Agrippina die zijn broer Lucius Silanus had laten vermoorden was bang dat hij daarvoor wraak zou nemen; hierbij kwam dat onder het volk vaak gehoord werd dat boven Nero die nog maar amper de jongensleeftijd ontgroeid was en de heerschappij door misdaad verkregen had de voorkeur gegeven moest worden aan hem, omdat hij bezadigd, onbesproken en, waar toen belang aan werd gehecht, een van de nakomelingen van Caesar was: ook Silanus was namelijk een afstammeling van de vergoddelijkte Augustus. Dit vormde de oorzaak van de moord op Iunius Silanus.  [Iunius Silanus: deze was in 46 consul geweest. Zijn broer Lucius, die met Octavia verloofd was geweest, had zich op de bruiloftsdag van Claudius en Agrippina van het leven beroofd.]
13.1.2. ministri fuere P. Celer eques Romanus et Helius libertus, rei familiari principis in Asia impositi. Ab his proconsuli venenum inter epulas datum est, apertius quam ut fallerent.Nec minus properato Narcissus Claudii libertus, de cuius iurgiis adversus Agrippinam rettuli, aspera custodia et necessitate extrema ad mortem agitur, invito principe, cuius abditis vitiis per avaritiam ac prodigentiam mire congruebat.	13.1.2. Haar helpers zijn de Romeinse ridder Publius Celer en de vrijgelatene Helius geweest, beheerders van het keizerlijk vermogen in Asia. Door hen is de proconsul tijdens de maaltijd vergif toegediend, te opvallend om onopgemerkt te blijven. Even haastig is Claudius' vrijgelatene Narcissus, over wiens verbitterd gedrag tegenover Agrippina ik al melding gemaakt heb, de dood in gedreven door een spartaanse gevangenschap en harde foltering. Dit gebeurde buiten Nero om, bij wiens tot dan toe verborgen liederlijkheid hij goed paste door zijn schraap- en spilzucht. [Publius Celer: deze P. Celer werd in 57 door de provincie Asia aangeklaagd; maar tevergeefs.] [Helius: Helius werd later onder keizer Galba terechtgesteld.]
Caput 2 13.2.1. Ibaturque in caedes, nisi Afranius Burrus et Annaeus Seneca obviam issent.Hi rectores imperatoriae iuventae et, rarum in societate potentiae, concordes, diversa arte ex aequo pollebant, Burrus militaribus curis et severitate morum, Seneca praeceptis eloquentiae et comitate honesta, iuvantes in vicem, quo facilius lubricam principis aetatem, si virtutem aspernaretur, voluptatibus concessis retinerent.	Hoofdstuk 2 13.2.1. En het zou op een slachtpartij uitgelopen zijn, als Afranius Burrus en Annaeus Seneca zich daar niet tegen hadden verzet. Dezen hadden, als begeleiders van de keizer in zijn jeugd en bovendien eendrachtig, iets dat bij een deling van de macht toch zelden voorkomt, even veel invloed: Burrus door zijn militaire verantwoordelijkheden en sobere levenspraktijk, Seneca door zijn onderwijs in de welsprekendheid en voorkomende vriendelijkheid; ze boden elkaar hulp om de vorst op zijn wispelturige leeftijd met een liberaal gedoogbeleid in het gareel te houden als zijn gedrag de perken te buiten dreigde te gaan.
13.2.2. certamen utrique unum erat contra ferociam Agrippinae, quae cunctis malae dominationis cupidinibus flagrans habebat in partibus Pallantem, quo auctore Claudius nuptiis incestis et adoptione exitiosa semet perverterat.Sed neque Neroni infra servos ingenium, et Pallas tristi adrogantia modum liberti egressus taedium sui moverat.Propalam tamen omnes in eam honores cumulabantur, signumque more militiae petenti tribuno dedit optimae matris.Decreti et a senatu duo lictores, flamonium Claudiale, simul Claudio censorium funus et mox consecratio.	13.2.2. Beiden hadden een gelijke strijd te leveren tegen de gewelddadigheid van Agrippina, die, laaiend van alle begeerten naar een verderfelijke tirannie, Pallas onder haar medestanders telde, op wiens aandringen Claudius zichzelf door zijn bloedschennend huwelijk en noodlottige adoptie te gronde had gericht. Maar Nero was er de man niet naar om zich inschikkelijk te betonen tegenover slaven en Pallas van zijn kant ging door zijn norse arrogantie de speelruimte die aan een vrijgelatene werd toegekend te buiten en had daardoor afkeer tegen zich opgewekt. Niettemin werden naar buiten toe allerlei eerbewijzen aan haar bewezen en aan de officier die naar militaire gewoonte om het wachtwoord kwam vragen gaf hij dat van "beste moeder". Bovendien werden haar door de senaat twee lictoren toegekend, een hogepriesterschap in dienst van Claudius en tegelijk aan Claudius een erebegrafenis en vrij kort daarop zijn vergoddelijking.
Caput 3 13.3.1. Die funeris laudationem eius princeps exorsus est, dum antiquitatem generis, consulatus ac triumphos maiorum enumerabat, intentus ipse et ceteri; liberalium quoque artium commemoratio et nihil regente eo triste rei publicae ab externis accidisse pronis animis audita: postquam ad providentiam sapientiamque flexit, nemo risui temperare, quamquam oratio a Seneca composita multum cultus praeferret, ut fuit illi viro ingenium amoenum et temporis eius auribus accommodatum.	Hoofdstuk 3 13.3.1. Op de dag van zijn begrafenis is de vorst zijn grafrede begonnen, in alle ernst zowel hijzelf als de toehoorders zolang hij stilstond bij de ouderdom van zijn geslacht en de consulaten en triomfen van zijn voorouders; ook de vermelding van zijn studies en het feit dat tijdens zijn bewind de staat van buiten af niets kwaads was overkomen is gewillig aanhoord: maar nadat hij zijn voorzienigheid en wijsheid ter sprake gebracht had, heeft niemand zijn lachen kunnen inhouden ofschoon de redevoering, opgesteld door Seneca, veel zorg liet blijken aangezien het talent van die man brilliant was en afgestemd op de oren van zijn tijd.
13.3.2. Adnotabant seniores quibus otiosum est vetera et praesentia contendere, primum ex iis, qui rerum potiti essent, Neronem alienae facundiae eguisse. Nam dictator Caesar summis oratoribus aemulus; et Augusto prompta ac profluens quaeque deceret principem eloquentia fuit. Tiberius artem quoque callebat, qua verba expenderet, tum validus sensibus aut consulto ambiguus. Etiam C. Caesaris turbata mens vim dicendi non corrupit; nec in Claudio, quotiens meditata dissereret, elegantiam requireres. Nero puerilibus statim annis vividum animum in alia detorsit: caelare pingere, cantus aut regimen equorum exercere; et aliquando carminibus pangendis inesse sibi elementa doctrinae ostendebat.	13.3.2. De oudere garde, die er een hobby van maakt oude en moderne toestanden met elkaar te vergelijken, tekende aan dat Nero als eerste van degenen die zich van de macht meester gemaakt hadden andermans welsprekendheid nodig gehad had. Want de dictator Caesar kon zich meten met de beste redenaars; ook Augustus had een gemakkelijke, vloeiende en een princeps passende welsprekendheid. Ook Tiberius was behendig in deze kunst waar hij zich op zijn woorden bezon, voor het overige scherp of met opzet dubbelzinnig. Ook de geestesverwarring van Caligula heeft zijn vermogen om het woord te voeren niet aangetast; evenmin had men bij Claudius verzorgdheid niet gemist, zo vaak hij maar voorbereid sprak. Nero heeft meteen in zijn jongensjaren zijn levendige geest afgewend naar andere bezigheden: ciseleren, schilderen, zingen of paarden mennen; maar soms toonde hij bij het schrijven van liedjes dat hij de beginselen van kunstvaardigheid wel degelijk bezat.
Caput 4 13.4.1. Ceterum peractis tristitiae imitamentis curiam ingressus et de auctoritate patrum et consensu militum praefatus, consilia sibi et exempla capessendi egregie imperii memoravit, neque iuventam armis civilibus aut domesticis discordiis imbutam; nulla odia, nullas iniurias nec cupidinem ultionis adferre.	Hoofdstuk 4 13.4.1. Maar toen hij een punt gezet had achter dit huichelachtig vertoon van rouw is hij het senaatsgebouw binnengegaan en heeft eerst een verklaring afgelegd over het senaatbesluit en de algemene instemming van de soldaten. Daarna heeft hij melding gemaakt van de adviseurs en voorbeelden die hij had om zijn regeringstaak op uitstekende wijze aan te pakken en benadrukt dat hij in zijn jeugd niet besmet was door burgeroorlogen of dynastieke ruzies en dat hij geen haatgevoelens of wraakzucht meedroeg.
13.4.2. Tum formam futuri principis praescripsit, ea maxime declinans, quorum recens flagrabat invidia. Non enim se negotiorum omnium iudicem fore, ut clausis unam intra domum accusatoribus et reis paucorum potentia grassaretur; nihil in penatibus suis venale aut ambitioni pervium; discretam domum et rem publicam. Teneret antiqua munia senatus, consulum tribunalibus Italia et publicae provinciae adsisterent: illi patrum aditum praeberent, se mandatis exercitibus consulturum.	13.4.2. Toen heeft hij zijn voornemen van regeren geschetst waarbij hij vooral datgene afwees waarover haatgevoelens nog vers waren: dat hij namelijk niet als rechter in alle processen zou optreden, zodat de macht van enkelen vrij spel zou hebben als binnen de gesloten deuren van een en hetzelfde gebouw aanklagers en beschuldigden opgesloten waren; dat onder het oog van zijn huisgoden niets omkoopbaar zou zijn of voor corruptie toegankelijk: gescheiden zouden particuliere en openbare belangen zijn. De senaat mocht haar traditionele bevoegdheden behouden, Italia en de senaatsprovincies moesten zich wenden tot de consulaire bureaus en die moesten de toegang tot de senaat regelen; hij zou zich slechts bezig houden met de hem toevertrouwde legers. [traditionele bevoegdheden: dus de bevoegdheden van de Senaat uit de tijd van de Republiek [409 - 17 v.Chr]; sedert Tiberius [14 - 37 na Chr] was daar de keuze van de hoge ambtsdragers bij gekomen.]
Caput 5 13.5.1. Nec defuit fides, multaque arbitrio senatus constituta sunt: ne quis ad causam orandam mercede aut donis emeretur, ne designatis quaestoribus edendi gladiatores necessitas esset. Quod quidem adversante Agrippina, tamquam acta Claudii subverterentur, obtinuere patres, qui in Palatium ob id vocabantur, ut adstaret additis a tergo foribus velo discreta, quod visum arceret, auditus non adimeret.	Hoofdstuk 5 13.5.1. En hij hield zich aan deze voornemens want veel besluiten zijn genomen overeenkomstig het oordeel van de senaat: bijvoorbeeld dat niemand met smeergeld of geschenken omgekocht mocht worden tot het bepleiten van een zaak, dat beheerders van de schatkist na hun verkiezing geen gladiatorenspelen hoefden te geven. Dit hebben de senatoren zelfs door weten te drukken tegen het verzet van Agrippina in die daarin een aantasting zag van besluiten van Claudius; zij werden met het oog hierop naar het Palatium opgetrommeld zodat Agrippina, doordat zij aan hun rugzijde deuren had laten aanbrengen, de senaatszitting kon bijwonen, afgeschermd door een gordijn dat wel het zicht maar niet het gehoor belemmerde. [gladiatorenspelen: doordat sedert het jaar 47 de nieuwbenoemde quaestoren ('beheerders van de schatkist') na hun benoeming gladiatorenspelen moesten geven konden alleen vermogende personen zich voor de quaestuur kandidaat stellen. Dit ambt was het eerste dat men bij het maken van een politieke carrière kon bekleden.]
13.5.2. Quin et legatis Armeniorum causam gentis apud Neronem orantibus escendere suggestum imperatoris et praesidere simul parabat, nisi ceteris pavore defixis Seneca admonuisset, venienti matri occurrere. Ita specie pietatis obviam itum dedecori.	13.5.2. Ja zelfs, toen eens gezanten van de Armeniers de zaak van hun volk bepleitten, stond ze op het punt om het podium van de keizer te beklimmen en het voorzitterschap met hem te delen als Seneca, terwijl alle anderen aan de grond genageld stonden, hem geen hint gegeven had zijn moeder die er aan kwam tegemoet te lopen. Zo is aan schande het hoofd geboden door de schijn van een respectbetuiging.